Բու­հե­րից հա­նել հա­յոց լեզ­վի ու գրա­կա­նու­թյան դա­սա­ժա­մե­րը նշա­նա­կում է ու­սա­նո­ղին զր­կել այլ ա­ռար­կա­նե­րը լիար­ժեք ու­սա­նե­լու հնա­րա­վո­րու­թյու­նից. «Իրատես»

Հա­կա­ռակ Նի­կոլ Փա­շի­նյա­նի՝ Հայ ա­ռա­քե­լա­կան ե­կե­ղե­ցու հա­րա­զատ զա­վակ լի­նե­լու պն­դում­նե­րի՝ քայ­լեր են ար­վում դպ­րո­ցա­կան ծրագ­րից հա­նե­լու «Հայ ե­կե­ղե­ցու պատ­մու­թյուն» ա­ռար­կան, բու­հա­կան պար­տա­դիր կր­թա­կան ծրագ­րե­րից հա­նե­լու «Հա­յոց լե­զու» և «Հա­յոց պատ­մու­թյուն» ա­ռար­կա­նե­րը: Ա­ռա­ջարկ­վում է այդ ա­ռար­կա­նե­րը դարձ­նել ընտ­րո­վի դա­սըն­թաց­ներ. կու­զեն կսո­վո­րեն, չեն ու­զի՝ չեն սո­վո­րի: Փո­խա­րե­նը՝ դա­սա­ժա­մե­րը կտր­վեն մաս­նա­գի­տա­կան ա­ռար­կա­նե­րին: Ի՞նչ է պետք, որ Ա­րա­յիկ Հա­րու­թյու­նյա­նը հաս­կա­նա՝ լե­զուն մտա­ծո­ղու­թյան հիմքն է: Միայն սե­փա­կան լեզ­վի ու մշա­կույ­թի հիմ­քի վրա է հնա­րա­վոր ինք­նու­թյուն պահ­պա­նել: Թե՞ դա խն­դիր չէ: Նոր Հա­յաս­տա­նում հայ լի­նե­լը կարևոր չէ, կարևոր է մաս­նա­գետ լի­նե­լը: Կա­սեք՝ աբ­սուրդ է: Հե­տո ի՞նչ: 21-րդ դա­րում կր­թա­կան հա­մա­կար­գը պետք է լի­նի տրան­սազ­գա­յին, ան­դեմ, ան­բո­վան­դակ ու ան­հետևանք: Գա­ղա­փա­րա­կան պա­կա­սը կլ­րաց­նեն մար­դու ինքնուրույն սե­ռաո­րոշ­ման ա­զա­տու­թյան ի­րա­վուն­քի պաշտ­պա­նու­թյան ու մշա­կույ­թի ա­նար­խիա­յի պաշ­տո­նա­կան «դա­սըն­թաց­նե­րը» գր­քե­րի, ֆիլ­մե­րի, հա­մերգ­նե­րի, ֆու­տու­րիս­տա­կան «ներ­կա­յա­ցում­նե­րի», լայ­վե­րի տես­քով: Լե­զուն մտա­ծո­ղու­թյան ոչ միայն հիմքն է, այլև ո­րո­շար­կում է ձևն ու բո­վան­դա­կու­թյու­նը: Չես տի­րա­պե­տում սե­փա­կան լեզ­վիդ, չես դառ­նա­լու մաս­նա­գետ ոչ մի ո­լոր­տում: Հան­ճա­րեղ գյու­տերդ մնա­լու են ան­հայտ՝ ան­հո­դա­բաշխ մտ­քիդ ու խոս­քիդ պատ­ճա­ռով:

Բու­հե­րից հա­նել հա­յոց լեզ­վի ու գրա­կա­նու­թյան դա­սա­ժա­մե­րը նշա­նա­կում է ու­սա­նո­ղին զր­կել այլ ա­ռար­կա­նե­րը լիար­ժեք ու­սա­նե­լու հնա­րա­վո­րու­թյու­նից: Խաչ քա­շել պատ­մու­թյան վրա՝ նույնն է: Ի­մա՝ հրա­ժա­րում ինք­նու­թյու­նից, ե­թե հրա­ժար­վում ես քո ինք­նու­թյու­նից, հրա­ժար­վում ես և այդ ինք­նու­թյան տա­րած­քից՝ հայ­րե­նի­քից: Որ նույն­պես դառ­նում է տրան­սազ­գա­յին, դու գեր­մարդ ես, որ հայ­րե­նիք չու­նի, աշ­խար­հա­քա­ղա­քա­ցի, ում խն­դի­րը կյան­քում… մաս­նա­գետ դառ­նալն է: Ա­սենք՝ ֆի­զի­կոս: Ոչ, ի՞նչ ֆի­զի­կոս, միայն ու միայն բարձր տեխ­նո­լո­գիա­ներ, ո­րոնց մա­սին պատ­կե­րա­ցու­մը Հա­յաս­տա­նում ա­ղա­վաղ­ված է: Բարձր տեխ­նո­լո­գիա­նե­րին տր­ված է բա­րե­կե­ցու­թյան դրախ­տի բա­նա­լու դեր, «ինչ­պե՞ս»-ի հարց չի ծա­գում: 21-րդ դարն է: Ո՞ւմ է հե­տաք­րք­րում, որ բարձր տեխ­նո­լո­գիա­ներ զար­գաց­նել կա­րող են տն­տե­սա­պես զար­գա­ցած պե­տու­թյուն­նե­րը, որ կա­րող են ֆի­նան­սա­կան ներդ­րում­ներ ա­նել կադ­րե­րի ու­սուց­ման մեջ ու կա­րող են ա­պա­հո­վել աշ­խա­տա­տեղ ի­րենց ու­սու­ցած կադ­րե­րին: Փո­խա­րե­նը մի­ջազ­գա­յին աս­պա­րե­զում զրն­գուն հայ­տա­րա­րու­թյուն­ներ կար­վեն, ներդ­րում­ներ կակ­նալ­վեն, իսկ ինչ­պե՞ս կծախս­վեն:

Ցան­կա­ցած հա­սա­րա­կու­թյան զար­գաց­ման հիմ­քում նախ փի­լի­սո­փա­յու­թյունն է, բո­լոր նա­խադ­րյալ­նե­րը նախ ստեղծ­վում են մտ­քի մեջ, հե­տո են տե­ղա­փոխ­վում ի­րա­կա­նու­թյուն: Կամ մնում են ան­հայ­տու­թյան մեջ, ե­թե հա­սա­րա­կու­թյու­նը ու­նակ չէ ի­մաս­տա­վո­րել իր ցան­կու­թյուն­նե­րը ու ար­ժե­հա­մա­կարգ դարձ­նել: Բնա­գի­տու­թյան զար­գաց­ման հիմ­քում նույն փի­լի­սո­փա­յու­թյունն է: Պե­տու­թյան պարտքն է հա­յա­պահ­պա­նու­թյու­նը, մինչ­դեռ մենք ինք­նու­թյան ճա­նա­չու­մը փո­խա­րի­նում ենք… սե­ռի ճա­նա­չու­մով: Սա հա­կա­քա­ղա­քա­կա­նու­թյու­նը քա­ղա­քա­կա­նու­թյուն ներ­կա­յաց­նե­լու փորձ է, ո­րին շատ ե­ռան­դուն ձեռ­նա­մուխ է ե­ղել սու­պեր­նա­խա­րա­րը՝ իր սու­պե­րաշ­խա­տա­վար­ձի հան­գույն: Բա­րո­յա­կա՞ն է նրա աշ­խա­տա­վար­ձի չա­փը, երբ հա­մե­մա­տում ենք ու­սուց­չի կամ դա­սա­խո­սի աշ­խա­տա­վար­ձի հետ: Թե՞ աղ­քա­տու­թյու­նը պետք է վե­րաց­նել միայն նա­խա­րա­րա­կան մա­կար­դա­կում: ՈՒ տն­տե­սա­կան հե­ղա­փո­խու­թյան շր­ջագ­ծում միայն ՔՊ քայ­լած­ներն են:

Գա­ղա­փա­րազր­կու­մը այն ախտն է, որ հա­մա­ճա­րակ է դառ­նա­լու՝ աս­պա­րեզ բե­րե­լով կակ­ղա­մորթ­նե­րի ու ման­կուրտ­նե­րի սե­րունդ, որ հայ­րե­նիք չու­նի: Դա­վա­նանք չու­նի ու չու­նի պատ­մու­թյուն՝ որ­տեղ հաց, էն­տեղ կաց:

Կարդացեք նաև

Նիկոլ Փաշինյանն ասում է ՝ եկեք ազգային արժեքներից հրաժարվենք, այդ դեպքում թուրքերի հետ կլավանանք, տաշ-տուշ կանենք, լավ կապրենք. Մարինե Պետրոսյան

• 23:10 22.09.2024

Առջեւից կանցնի ՊՊԾ պետը, որը պիտի գլուխ գովա, թե իր պարգեւատրված զենքով քանի հոգու է կարողացել կյանքից զրկել. Աննա Մկրտչյան

• 22:40 22.09.2024

Եթե մարդը հայրենասիրությունը հայրենակործան աշխատանքի մեջ է պատկերացնում, ոչինչ չունեմ ասելու. Տիրան Խաչատրյան

• 16:24 22.09.2024

Դա­վա­նան­քի մա­սին. ո­մանց թվում է, թե ե­կե­ղե­ցին շի­նու­թյուն է, հա­վա­տը՝ մո­մա­վա­ռու­թյուն ու Աստ­ծուն ա­ղոթք­նե­րի տես­քով պա­հանջ­ներ ներ­կա­յաց­նե­լու ծես: Ա­ռա­վե­լա­գույ­նը՝ ե­կե­ղե­ցում կնունք-հար­սա­նիք-հո­գե­հան­գիստ: Հենց այդ «ո­մանց» խա­վար միտ­քը լու­սա­վո­րե­լու հա­մար հան­րակր­թա­կան դպ­րոց­նե­րում պի­տի դա­սա­վանդ­վի «Հա­յոց ե­կե­ղե­ցու պատ­մու­թյուն» ա­ռար­կան: Որ հաս­կա­նան՝ ինչ է հա­վա­տը, ինչ է ե­կե­ղե­ցին, ո՞վ են ի­րենք: Փո­խա­րե­նը ա­ռանց Մայր Ա­թոռ Սուրբ Էջ­միած­նի հետ քն­նարկ­ման՝ նա­խա­րա­րը հայ­տա­րա­րում է, որ այդ ա­ռար­կան ա­վե­լորդ է, ծան­րա­բեռ­նում է ա­շա­կերտ­նե­րին: «Հայ ե­կե­ղե­ցու պատ­մու­թյուն» ա­ռար­կան դպ­րոց­նե­րում դա­սա­վանդ­վում է 15 տա­րի և ոչ մի հիմք չկա ա­ռար­կա­յի ան­վա­նա­փո­խու­թյան կամ բո­վան­դա­կա­փո­խու­թյան: Ըն­դա­մե­նը պետք է հաս­կա­նալ, որ կյան­քում կան տա­բու­ներ, որ հնա­րա­վոր չէ ան­պա­տիժ խախ­տել: Այդ տա­բու­նե­րը ա­ռա­ջին հեր­թին վե­րա­բե­րում են պե­տու­թյա­նը, ինք­նիշ­խա­նու­թյա­նը, ինք­նու­թյա­նը:

Ա­նա­հիտ Ա­ԴԱ­ՄՅԱՆ

Հոդվածն ամբողջությամբ՝ «Իրատես» թերթի այսօրվա համարում