Սկիզբը կարող եք կարդալ այստեղ՝ ԳԼՈՒԽ 1, ԳԼՈՒԽ 2, ԳԼՈՒԽ 3, ԳԼՈՒԽ 4, ԳԼՈՒԽ 5, ԳԼՈՒԽ 6, ԳԼՈՒԽ 7, ԳԼՈՒԽ 8, ԳԼՈՒԽ 9, ԳԼՈՒԽ 10, ԳԼՈՒԽ 11, ԳԼՈՒԽ 12, ԳԼՈՒԽ 13, ԳԼՈՒԽ 14, ԳԼՈՒԽ 15, ԳԼՈՒԽ 16, ԳԼՈՒԽ 17, ԳԼՈՒԽ 18
ԳԼՈՒԽ 19
Արթմնի մղձավանջ
Նրանք կգա՛ն։
Կարդացեք նաև
Նրանք կվերադառնան, որպեսզի վկայեն, թե ինչպես էին բոցավառվում իրենց սրտերը բորբ, երբ դավաճանում էր ժամանակը, իսկ գոյության իմաստը մնում էր թերի։
Նրանք՝ երկրի փոշուց արարված հողեղեններ՝ հող լինելու վերջին ճակատագրով։
Սակայն բացակա մարդը չի կարող անցյալ լինել, քանզի նրա հավիտենական ներկայությունն ընդմիշտ առկա է ապագա մարդու ապագայի մեջ։
Եվ մենք բոլորս խնջույքի սեղաններ ենք բացում՝ դատարկ տեղերում տեսնելով մեր երեկվա լացը, տեսնելով անավարտ զրույցներ, որ մենախոհեր են դառնում հետո։
Նրանք կգա՛ն…
Հրավերի ուժով և հավատի զորությամբ…
Արյան հիշողությա՛մբ կգան…
Կվերադառնան կսկիծների կանչով…
Նրանք…
Ալեքսանդր Գոմեսը երբեք մենակ չէր մնում իր կարծեցյալ մենության մեջ։ Նա կառուցում, բարեկարգում և արարում էր՝ անխոնջ համառությամբ որոնելով պատասխաններ, որոնք վազքարշավում ուժասպառ նժույգների պես էին։ Նա որոնում էր իմաստն իր գոյության, և թվում էր՝ գարնան փողոցներում բոկոտն մանուկ է կյանքը։
Թիթեռների հետ խաղացող երեխա…
Անպաշտպան անմեղություն, որ խանգարում էր անցուդարձող մարդկանց, և մարդիկ ծեծում էին նրան՝ մերկ ճշմարտության ապտակներ տեղալով։
Երբ մթնշաղի ստվերներն էին կախվում բռաչափ այգու վրա, և երբ արփին էր հեռանում գաղտագողի ճանապարհներով, Ալեքսանդր Գոմեսը հոգեհաց էր դնում սեղանին։ Թիթեղյա բաժակից կում-կում վիսկի խմելով՝ նա դեռ երկար ժամանակ չէր համտեսում իր պատառը, այլ նստում էր անկյունում՝ հանդիսավոր սպասման ու հարգանքի մեջ։
Նրանք կգա՛ն։
Նրանք հառնում էին ոչնչից, որովհետև հիշողությունն, ի վերջո, ոչինչ է, և մենք սգո վարդեր ենք դնում ոչնչի վրա ամեն անգամ, երբ սիրո վարդեր ենք շաղ տալիս սիրելի մեկի գերեզմանին։
Կապիտանը նամակներ չէր ստանում ֆրոնտից, քանզի փոխել էր հասցեն, իսկ Նյու Յորքում մնացած ընկերները կատարյալ անտեղյակության մեջ էին։ Կապիտանը տարրալուծվել էր ժամանակի տիրույթում՝ ինքնակամ բացառելով իր անհասկանալի գոյությունը։ Նա չուներ հեռուստացույց, չէր լսում ռադիոհաղորդումներ, որոնք ժամանակ առ ժամանակ ինչ-որ մեկի մահն էին գուժում՝ ինչ-որ մեկին հերոս դարձնելով։ Այլևս չէր գտնվում բոթ ընդունելու նյարդը, և ընկեր կորցնելու խիզախություն չկար։
Իսկ նրանք այնուամենայնիվ գալիս էին, երբ ժամն էր ճրագալույցի, և հոգեհաց կար սեղանին։ Նրանք՝ զվարթ օրերի ուղեկիցներ, որ եղել էին կյանքում քիչ թե շատ լուսավոր ճանապարհների վրա և ընկեր էին եղել։
Մարդն իր ողջ կյանքում տեսնում է պատեր, և նրան մոլորեցնում են ի ծնե՝ գոյության սահմանափակ տարածքն իբրև ազատություն ներկայացնելով։
Կորուսյալ դրախտն է ամենաեղերական առասպելը, քանզի երկինքների երկինքն է կողպում՝ վտարանդի դարձնելով բոլոր նրանց, ովքեր չեն վաստակել վտարված լինելու պատիժը։
Ո՜վ մարդ արարած։
Քա՛ր է քո հավատը, և Աստված իր Ասքը շարադրեց քարադուրով, որպեսզի խեղճ լինես առասպելական քո մեղքի մեջ և անմահությունդ կորցնես կամավոր։
Ոգի՛ն է հայտնաբերում գեղեցկության եզերքը՝ անջրպետից անդին անցնելու ազատություն շնորհելով։ Ոգի՛ն է խորտակում մարմնի պատը, քանզի բանական արարածը չի կարող ապրել ընդամենը հացիվ և ընդամենը Աստծո բերանից դուրս եկած խոսքով, որ պարադոքսալ հակասություններ ունի խորքում։ Ոգու կանչով են վերադառնում անցավոր մարդիկ, որպեսզի համտեսեն իրենց հոգեհացն ու զվարթ լինեն կորուստ բացառող Մարդու կարոտների մեջ։
Մոգական այս խորհուրդն էր արարում Ալեքսանդր Գոմեսը, երբ ժամն էր ճրագալույցի, երբ ստվերներ էին ծնվում մոմերի բոցերից, և ստվերներ էին մոխրանում բոցեղեն խրախճանքում։ Կապիտանին այցելում էին բզկտված կիսամարդիկ, ցնցոտի կրող պառավներ, կանայք, որ դեմք ունեին, բայց զուրկ էին դիմագծերից… Յուրաքանչյուր ոք բերում էր ի՛ր հոտը, և սենյակը լցվում էր ծանր, սրտխառնուք առաջացնող ժահրով։ Նրանք վկայում էին արտասովոր ճշմարտություն՝ ծնելով ցանցկեն հուշեր, իսկ հուշերից նորանոր մարդիկ էին կազմավորվում, և գլուխ էին բարձրացնում մերկանդամ եղելություններ։ Եվ մտաբերում էր կապիտան Գոմեսն իր կյանքը, որ հենց նոր բռնված, վաճառասեղանի վրա թպրտացող ձկան պես էր։
Ահա՛ նրանք։
Օրորոցում ճչացող մանուկը հետո կհանգստանա՝ կնոջ ձեռքերի մեջ գուրգուրանք ճանաչելով, իսկ կինը կժպտա ու կօրորի իր ապագա կյանքը, որ երեխայից անբաժան պիտի լիներ այլևս։ Բայց կինը կխորտակի երեխայի մանկությունը հետո, կխլի խաղալիք ունենալու հաճույքն ու կսքողի նրա երիտասարդությունը դիվական մղձավանջներով։
Իսկ հետո՞….
ի՞նչ կլինի հետո…
Խրճիթի գերանները ցնցվում էին հարբած տղամարդու աղաղակից, իսկ պատերը լռում էին կատարյալ անտարբերությամբ։
– Սակայն ի՞նչ կլինի հետո,- հանկարծ հարցնում էր լեյտենանտի ուսադիրներ կրող տղամարդը, և կապիտան Գոմեսը մոխրանում էր նրա հայացքից։
«Ես չեմ կարող հանդուրժել Թերեզային հանուն Միքայելի»։
Միտքը զրնգում էր Ալեքսանդրի գլխում, իսկ լեյտենանտ Գասպար Սուրենյանցը կարդում էր նրա մտքերը։
– Մի՞թե չերդվեցիր պատվովդ, Ալեքսանդր, որ որդուս ծուռվիզ չես թողնի։- Լեյտենանտի ուսադիրներ կրող տղամարդը չէր կշտամբում, այլ ընդամենը ժպտում էր մահակիր անտարբերությամբ, իսկ նրա ճարահատ ժպիտը խենթության էր հասցնում կապիտանին։- Հիշո՞ւմ ես, Ալեքսանդր։ Գիշեր էր, և մահիկն էր կախվել մեր գլխավերևում։ Իսկ ճակատագիրս արդեն գրված էր կարմիր մատիտով, բայց մենք չէինք ուզում հավատալ դրան։ Իզո՛ւր, Ալեքսանդր, իզո՛ւր վերցրեցիր Միքայելին։
Ապա հառնում էր մեկ այլ իրականություն, և ներխուժում էին շոշափելի ստվերներ, որոնք բոլորն էլ ունեին անպատասխան հարցեր։
– Իսկ որտե՞ղ է իմ աղջիկը…
Սա ձայն էր, որից բիզ-բիզ էին կանգնում կապիտանի մազերը, սակայն հարց տվողը չկար սենյակում։ Նրա մարմինը պետք է որ վաղուց փտած լիներ, քանզի գնդակահարվել էր հինգ տարի առաջ, երբ պատերազմի առաջին օրերն էին։ Այնինչ անմարմին ձայնը չէր լռում ոչ մի կերպ։
– Ո՞ւր գնաց մանկահասակ աղջնակը, պատասխանի՛ր, կապիտան Գոմես, նա որտե՞ղ է հիմա։
– Չգիտեմ,- տնքաց Ալեքսանդրը,- ես չգիտեմ։
– Երեխան դեռ երկար ժամանակ անտառներում էր,- մի տեսակ խորհրդավոր շշնջաց Գասպար Սուրենյանցն, ու նրա ստվերը թափանցիկ դարձավ։
– Իսկ հետո՞…- Ալեքսանդրն այրվում էր հետաքրքրությունից, քանզի երբեք չէր մոռանում սև, գզգզված մազերով, նեղաչ երեխային, որ տիկնիկ ուներ՝ սև ու գզգզված նույնպես։- Ինձ ճշմարտությո՛ւնն ասա, Գասպար, ո՞վ տարավ երեխային հետո…
Սենյակում քայլում էին մարդիկ, իսկ նրանց ոտնաձայները արտասովոր հնչեղ էին։
Նրանք հոգեհացին մոտեցան խմբով, իսկ Գասպար Սուրենյանցը կրկին մեռավ իր պառավ տատի անեծքից՝ անպատասխան թողնելով Ալեքսանդր Գոմեսի հարցը, որ նրան հանգիստ չէր տալիս երբեք։
– Իմ տղերքն են,- հացից հոտ քաշելով՝ ժպտաց կապիտան Հենրի Լեսսինգը,- ա՛յ սրանք փրկեցին քեզ, երբ խախտվել էիր գետնափորում ու, գրազ կգամ, հարազատ մորդ էլ չէիր ճանաչի։
– Չեմ կարող, այլևս չեմ կարող ձեզ տեսնել,- բղավում էր Ալեքսանդրը՝ սոսկ շուրթերը շարժելով։
– Դե՜, դու գիտես…
Եվ ստվերներ էին տարրալուծվում, և լռում էին խելագար քրքիջներ, և մեռնում էր միտքը վիսկիի կաթիլների մեջ։
Սակայն նրանք բոլորը վերադառնում էին կրկին ու կրկին՝ կյանքն ի մահ գլորվող հոսանքից քշվելով, իսկ Ալեքսանդրը կանգնած էր այն կամրջի վրա, որ միավորում է անուրջներ ու մեղք, և կապիտանն այլևս չէր կասկածում, որ մեղքը սկզբնավորվել է եդեմական պարտեզից, իսկ անտեր մնացած բոլոր անուրջներն ի վերջո թաղվում են դրախտի պարտեզում։
(շարունակելի)
Սմբատ ԲՈՒՆԻԱԹՅԱՆ
«Ով է Աստծո նման» վիպակը վաճառվում է «Նոյյան տապան» (Աբովյան 8) և «Բուկինիստ» (Մաշտոցի 20) գրախանութներում:
