Էդուարդ Շարմազանով. Հա­յաս­տա­նում կա մեկ ան­ձի պաշ­տա­մունք, ինչ­պես անգ­լիա­ցի­ներն են ա­սում՝ մի դե­րա­սա­նի թատ­րոն կամ շոու. «Իրատես»

-Մեծ ցան­կու­թյան դեպ­քում ան­գամ դժ­վար է «իշ­խա­նա­կան մե­ծա­մաս­նու­թյուն» եզ­րույ­թը գոր­ծա­ծել, ո­րով­հետև Հա­յաս­տա­նում կա մեկ ան­ձի պաշ­տա­մունք, ինչ­պես անգ­լիա­ցի­ներն են ա­սում՝ մի դե­րա­սա­նի թատ­րոն կամ շոու: Այդ մեկ մարդն ինչ ու­զում, ա­նում է և իշ­խա­նա­կան մե­ծա­մաս­նու­թյունն էլ բու­տա­ֆո­րիա­յի, ֆա­սա­դի դեր է կա­տա­րում, ըն­դա­մե­նը կնոպ­կա սեղ­մող­ներ են: Ինչ­պես Կա­լի­գու­լան իր ձիուն դարձ­րեց սե­նա­տոր, ո­րո­շա­կի բա­ցա­ռու­թյամբ էլ, Փա­շի­նյանն իր հետ քայ­լող­նե­րին կամ ծա­փա­հա­րող­նե­րին բե­րեց խոր­հր­դա­րան: Այս խոր­հր­դա­րա­նի «Իմ քայ­լը» խմ­բակ­ցու­թյան ան­դամ­նե­րը քա­ղա­քա­կան ան­մեղ­սու­նա­կու­թյան կրող­ներ են: Չկա քա­ղա­քա­կան հա­մա­կարգ, մե­ծա­մաս­նու­թյուն խոր­հր­դա­րա­նում, կա Փա­շի­նյա­նի ցան­կու­թյուն:

-Երբ ա­սում եմ, թե եր­կի­րը ող­բեր­գա­կան վի­ճա­կում է, նկա­տի ու­նեմ հենց այն, որ երկ­րի խոր­հր­դա­րա­նից ո­չինչ կախ­ված չէ: Փա­շի­նյա­նը մեկ ո­րո­շում է դա­տա­րան­ներ շր­ջա­փա­կել, ու իր պատ­գա­մա­վոր­նե­րը չգի­տեն ինչ­պես ար­ձա­գան­քել, Ա­մուլ­սա­րի հար­ցում մեկ շա­բա­թում 3 ան­գամ կար­ծիք փո­խեց, նրա թիմն այս ռե­ժի­մին չի կա­րող դի­մա­նալ, դրա հա­մար, շա­ռից հե­ռու, ոչ մի բան չեն ա­սում: Խոր­հր­դա­րա­նա­կան մե­ծա­մաս­նու­թյու­նից այս ըն­թաց­քում մի քա­ղա­քա­կան պա­տաս­խա­նա­տու հայ­տա­րա­րու­թյուն լսե՞լ եք: Քա­ղա­քա­կա­նու­թյու­նը նախ և ա­ռաջ պա­տաս­խա­նատ­վու­թյուն է, սրանք չեն հաս­կա­նում, որ պա­տաս­խա­նատ­վու­թյուն կրե­լը քա­ղա­քա­կան գործ­չի հա­մար ա­ռաջ­նա­յին է: Նի­կոլ Փա­շի­նյանն ան­կան­խա­տե­սե­լի գոր­ծիչ է, մի շա­բաթ­վա ըն­թաց­քում Ա­մուլ­սա­րի հետ կապ­ված 7 ան­գամ տե­սա­կետ է փո­խում: Հա­մոզ­ված եմ, որ այս հար­ցում նրա վրա ճն­շու­մը մե­ծա­ցել է, և հան­քը միան­շա­նակ աշ­խա­տեց­նե­լու է: Մյուս կող­մից էլ գրան­տա­կեր կամ արևմտյան ու­ժե­րի հո­վա­նա­վո­րու­թյունն ու­նե­ցող ու­ժե­րի հետ գոր­ծար­քի է գնում, «Սաս­նա ծռեր»-ից սկ­սած մինչև իոան­նի­սյան­ներ և սա­նա­սա­րյան­ներ: Նրանց, ով­քեր բնա­պահ­պա­նա­կան դաշ­տում ակ­տիվ են, կա­շա­ռում է, 34 մլն դրամ է տա­լիս՝ Ար­ցա­խի ընտ­րու­թյուն­նե­րը դի­տար­կե­լու հա­մար: Հա­մոզ­ված եմ` Դա­վիթ Սա­նա­սա­րյա­նին «հե­տո­ղոր­մյա» է ա­նե­լու, բայց այս­տեղ այլ հարց կա: Մենք չենք մո­ռա­ցել դա­տա­խա­զու­թյան և ԱԱԾ-ի հայ­տա­րա­րու­թյուն­նե­րը: Ընտ­րու­թյու­նը Սո­րո­սի և ու­ժա­յին կա­ռույց­նե­րի միջև այս փու­լում Փա­շի­նյա­նը հօ­գուտ սո­րո­սա­կան­նե­րի է լու­ծում, ո­րով­հետև Ա­մուլ­սա­րի հար­ցում աղմ­կող­նե­րը սո­րո­սա­կան­ներն են: Դրա հա­մար վեր­ջին­նե­րիս սի­րա­շա­հում է: «Սաս­նա ծռե­րին» էլ կան­չել, խո­սել է: Փա­շի­նյա­նը որևէ ռազ­մա­վա­րա­կան, հա­մա­կար­գա­յին լուծ­ման չի գնում: «Մու­տի­լով­չիկ» լրագ­րո­ղից, որ ի­րա­վի­ճա­կա­յին գոր­ծեր է միշտ ա­րել և «իզմ»-եր չու­նի, չի կա­րե­լի հա­մա­կար­գա­յին լու­ծում­ներ պա­հան­ջել: «Իզմ»-եր չու­նե­ցող մար­դը նման է նրան, ով հայ­տա­րա­րում է, թե կրոն չու­նի, կարևորն Աստ­վածն է, այ­սօր բուդ­դիստ եմ, վա­ղը` քրիս­տո­նյա, մյուս օ­րը՝ մու­սուլ­ման: Նրա թի­մը մեծ «դիա­պա­զոն» ու­նի՝ տրանս­գեն­դեր­նե­րի և գո­միկ­նե­րի քա­րո­զիչ Լա­րա Ա­ռա­քե­լյա­նից մինչև ա­վան­դա­պաշտ Սա­սուն Մի­քա­յե­լյան: Հի­մա այս թի­մի «իզ­մը» ո՞րն է:

-Գու­ցե ի­րա­վի­ճա­կա­յին ո­րո­շա­կի հա­ջո­ղու­թյուն­ներ լի­նեն, բայց Փա­շի­նյա­նի իշ­խա­նու­թյունն ա­մե­նա­խայ­տա­ռակ ձևով է իշ­խա­նու­թյու­նից հե­ռա­նա­լու: Նա հան­րու­թյան մեջ մեծ սպա­սում­ներ է ստեղ­ծել, բայց ի­րա­վի­ճա­կը չի փոխ­վում: Գա­գիկ Խա­չատ­րյա­նի ձեր­բա­կա­լու­մը, Սա­շի­կին բռ­նե­լը էլ չեն աշ­խա­տում: Նա ու­նի մեկ «փամ­փուշտ» ՝ Սերժ Սարգ­սյա­նին ձեր­բա­կա­լել: Մենք գի­տեինք, որ սրա հա­մար քա­ղա­քա­կան ո­րո­շում կա­յաց­վել էր, այդ մա­սին հայ­տա­րա­րե­ցինք, և հան­կար­ծա­կիու­թյան գոր­ծո­նը չաշ­խա­տեց: Մենք նաև հայ­տա­րա­րել էինք, որ նույ­նիսկ այդ ճգ­նա­ժա­մա­յին ի­րա­վի­ճա­կում ՀՀԿ-ն պատ­րաստ էր աշ­խա­տե­լու, պայ­քա­րե­լու: Ցույց տվե­ցինք, որ ե­թե ու­զում ես դրա­նով մեզ վա­խեց­նել, մենք վա­խե­ցո­ղը չենք: Մի օր բռ­նե­լու էիր, մի օր էլ ու­զած-չու­զած բաց էիր թող­նե­լու: Ե­թե քեզ պես ան­հա­ջող քա­ղա­քա­կան գոր­ծի­չը նս­տել, դուրս է ե­կել, հաս­տատ Շար­մա­զա­նո­վը, Ա­շո­տյա­նը, Սերժ Սարգ­սյա­նը կնս­տեն ու դուրս կգան, ա­մեն ինչ տղա­մար­դու հա­մար է: Ե­թե դու «իզմ»-եր չու­նե­նա­լով ես պայ­քա­րում, մենք ու­նենք ու այդ «իզմ»-ե­րի հա­մար ենք պայ­քա­րում: Հի­մա Փա­շի­նյա­նի առջև եր­կու կարևոր հարց է դր­ված՝ Ա­մուլ­սա­րը և Ստամ­բու­լյան կոն­վեն­ցիան, եր­կուսն էլ ի­րա­գոր­ծե­լու է, բայց միա­սին չի կա­րող մար­սել, դրա հա­մար ստամ­բու­լյանն ա­ռայժմ հետ է գցել: Բայց այս­քան ժա­մա­նակ դուք լսե՞լ եք Փա­շի­նյա­նից մի խոսք այդ կոն­վեն­ցիա­յի դեմ, հա­կա­ռա­կը. Հա­յաս­տա­նի միակ կա­ռա­վա­րու­թյունն է, ո­րի ան­դամ­նե­րից ո­մանք բա­ցա­հայտ կողմ են խո­սել այդ կոն­վեն­ցիա­յին: Ա­ռայժմ Ա­մուլ­սա­րի շա­հա­գոր­ծու­մը թույլ կտա, բայց այդ խն­դիրն իր հա­մար տրո­յա­կան ձիու պես մի բան է լի­նե­լու: Նա իր ողջ քա­ղա­քա­կան ար­շա­վը կա­ռու­ցել է նախ­կին­նե­րի վար­կա­բեկ­ման վրա, Ե­թե Ա­մուլ­սա­րը բա­ցում է, նշա­նա­կում է, փաս­տում է՝ կո­ռուպ­ցիոն ոչ մի սկան­դալ չի ե­ղել: Ի­րեն էլ պի­տի հարց­նել. «Այ, խե­լոք վար­չա­պետ, էդ որ ավ­տոդ ծա­խում ես ու փո­ղը դրա­մով ես պա­հում բան­կում, լավ ես ա­նում, բայց ժա­մա­նա­կին մեզ մե­ղադ­րում էիր, ա­սում էիր «նի­սյա» ու­նե­ցող տա­տիկ-պա­պիկ­նե­րին օգ­նեք, բա ին­չու՞ դու չես օգ­նում»: Մեզ ա­սում էիր, թե ամ­բողջ օ­րը հար­սա­նիք­նե­րի եք, ու­տել-խմե­լու, բայց հի­մա ոնց որ դու ես ամ­բողջ օ­րը դրա­նով զբաղ­ված, թե մենք մեկ հո­գով էինք գնում, դու՝ 6: Փա­շի­նյանն ուշ, թե շուտ հն­ձե­լու է այն, ինչ ցա­նել է: Ա­մուլ­սա­րը հո­րով-մո­րով ա­նե­լուց հե­տո կանց­նի Ստամ­բու­լյան կոն­վեն­ցիա­յին, սա է նրա ծրա­գի­րը: Նիկոլը պատ­մու­թյան մեջ մնա­լու է որ­պես պե­տա­կան հա­մա­կար­գը քան­դող մարդ: Այ­սօր պե­տա­կան հա­մա­կար­գում աշ­խա­տող շատ մար­դիկ էլ փաս­տում են, որ Փա­շի­նյա­նի մի ժամ ա­վե­լի իշ­խա­նու­թյան մնա­լը սպառ­նա­լիք է պե­տու­թյան հա­մար: Ե­թե պե­տու­թյան ղե­կա­վա­րը բա­նու­գոր­ծը թո­ղած, սել­ֆի­ներ է ա­նում, տու­րիստ­նե­րի է ման տա­լիս, լայ­վեր ա­նում, ու­զում ես հաս­կա­նալ՝ այդ­քան պա­րա՞պ է: Չի կա­րող հաց տալ, տե­սա­րան­ներ է ա­պա­հո­վում, բայց ան­վերջ տե­սա­րան­նե­րով չես կա­րող ժո­ղովր­դին զբա­ղեց­նել: Տե­սա­րան­ներն ար­դեն չեն աշ­խա­տում, Փա­շի­նյա­նի վար­կա­նի­շը կտ­րուկ նվա­զել է:

Զրույ­ցը՝

Ռու­զան ԽԱ­ՉԱՏ­ՐՅԱ­ՆԻ

Հոդվածն ամբողջությամբ՝ «Իրատես» թերթի այսօրվա համարում: