Ռուսերենով լույս է տեսել պատմական գիտությունների դոկտոր Թալին Տեր-Մինասյանի (Ֆրանսիա) «Ереван. Конструирование столицы в советскую эпоху» գիրքը, որը հեղինակը նվիրել է անվանի ճարտարապետ Ալեքսանդր Թամանյանի որդուն: Գրքի առաջաբանում խոսվում է այն մասին, թե ինչպես 1920-ականների վերջից մինչեւ 1960-ականներ խորհրդային հասարակությունը իր գյուղական առանձնահատկությունը փոխարինեց քաղաքայինով եւ յուրատեսակ «քաղաքային» հեղափոխություն տեղի ունեցավ: Նշվում է նաեւ, թե ինչպես է ճարտարապետ եւ սոցիոլոգ Լեոնիդ Կոգանը հստակորեն ախտորոշել, որ 1980-ականների վերջին խորհրդային հասարակության ճգնաժամը հրահրված էր «քաղաքների հրեշային վիճակով, նրանց էկոլոգիայով եւ բնակֆոնդով»: Ընդ որում, ըստ նրա՝ այդ ճգնաժամը բացատրվում էր քաղաքային կուլտուրայի հետադիմությամբ, որը նկատելի էր հատկապես խոշոր քաղաքներում:
Գրքի առաջին մասը վերնագրված է «Ճարտարապետությունն ու ուրբանիզմը 1921-1956թթ.»: Խոսքը, Չարենցի ձեւակերպմամբ, արեւային քաղաք Երեւանի առանձնահատկությունների մասին է: Հեղինակը նշում է, որ Թամանյանը հաճախ քննադատվել է իր գեղագիտական փնտրտուքների կոնսերվատիզմի համար, սակայն նա առանցքային դերակատարություն է ունեցել Երեւանի պատմության մեջ: «Որպես ապագա ճարտարապետության սեփական դպրոցի եւ ազգային ուղղվածության հիմնադիր՝ նա ստեղծել է սեփական ոճը: Նրա մոնումենտալիզմը եւ «դասական» սկզբունքները հրաշալիորեն համակցված էին Ստալինյան դարաշրջանի ճարտարապետական կանոններին»,-գրում է հեղինակը ու հավելում, որ Ռուսաստանում դաստիարակված եւ հայրենասիրական մղումներով Հայաստան տեղափոխված մտավորականը՝ չնայած բազմաթիվ ընդդիմախոսների առկայությանը, իբրեւ քաղաքաշինարար կարողացավ գծել վերածնված Հայաստանի մայրաքաղաք Երեւանի զարգացման ուղին:
Գրքի երկրորդ մասը վերնագրված է «Քաղաքի աճը եւ «մայրաքաղաքացումը», իսկ երրորդ մասը՝ «Քաղաքից պետությո՞ւն»: Գրքում նաեւ բացառիկ լուսանկարներ են զետեղված: Հավելենք, որ այն ֆրանսերենից ռուսերեն են թարգմանել Մ. Մայզուլսը եւ Ի. Միրոնենկո-Մարենկովան:
ԳՈՀԱՐ ՀԱԿՈԲՅԱՆ
Կարդացեք նաև
«Առավոտ» օրաթերթ,
10.07.2019
