ԳՈՒՅՔԻ ԲՌՆԱԳԱՆՁՄԱՆ ՕՐԵՆՔԻ ՆԱԽԱԳԻԾԸ ՉԻ ԱՐՏԱՑՈԼՈՒՄ ՄԻՋԱԶԳԱՅԻՆ ԼԱՎԱԳՈՒՅՆ ՓՈՐՁԸ
Տևական ժամանակ է` գործադիր իշխանությունը և իշխող քաղաքական ուժի ներկայացուցիչները բարձրաձայնում են ապօրինի ծագում ունեցող գույքի բռնագանձման ինստիտուտի մասին։ Վերջերս այդ համակարգը կարգավորող օրենքի նախագիծը ոչ պաշտոնապես ի հայտ եկավ։
Առաջին հայացքից թվում է, թե Նախագծի նպատակը պարզ է և պարունակում է լավ շարադրված կարգավորումներ։ Սակայն, այդ ոլորտի մասնագետը կարող է հստակ արձանագրել, որ Նախագիծը տարբեր երկրների օրենսդրությունից թարգմանված և ապաբանաքաղված (copy paste) փաստաթուղթ է։ Ավելին, խորը ուսումնասիրության չի ենթարկվել 2009 թվականին Համաշխարհային բանկի նախաձեռնությամբ մշակված համապարփակ ուղեցույցը։
Ապօրինի ծագում ունեցող գույքի բռնագանձման ներդնումը նոր և արտասովոր կարգավորում է Հայաստանի իրավական համակարգում, որին պետք է նախորդեր հայեցակարգի և ռազմավարության մշակման գործընթացը։ Իրավաստեղծը այդ ոլորտի ուսումնասիրության արդյունքները և առաջարկվող լուծումները պետք է ներկայացներ հանրային քննարկման։ Վերջինս պետք է նաև մշակեր ռազմավարություն՝ նախանշված նպատակների իրագործման հիմնական ուղղությունների և միջոցառումների վերաբերյալ:
Կարդացեք նաև
Կառավարությունը պետք է մշակի «ապացույցի վրա հիմնված քաղաքականություն» (evidence-based policy) այս համակարգի արդյունավետ ներդնման համար:
Ավելին, հետագայում «իրավական համայնքը» պետք է բարձրացնի այդ օրենքի համապատասխանությունը Սահմանադրությանը և Հայաստանի կողմից ստանձնված միջազգային պարտավորություններին, ինչպես նաև մարդու իրավունքների վերաբերյալ միջազգային պայմանագրերի հիման վրա գործող մարմինների պրակտիկային:
Ներկայումս, GPARTNERS -ի առաջնորդությամբ մի խումբ իրավաբանների կողմից մշակվում է համեմատական վերլուծություն Նախագծի վերաբերյալ, որը նաև ներկայացնելու է Նախագծի համապատասխանությունը միջազգային լավագույն փորձը և դատական պրակտիկան։
Հաշվի առնելով այն հանգամանքը, որ այս Վերլուծությունը լույս է տեսնելու կարճ ժամանակահատվածում` այս փուլում կցանկանայի անդրադառնալ միայն երկու կարևոր խնդիրների։
Այսպիսով` (1) արդյոք դատարանները ունեն բավարար ինստիտուցիոնալ կարողություններ քննության առնելու այդ գործերը, և (2) արդյոք գործընթացի ամբողջ ընթացքում չեն կիրառվի «կամընտրական արդարադատության» միջոցներ։
Այստեղ կարևոր դեր ունեն իշխանության բոլոր ճյուղերը, որ դատարանների գործունեությունը կազմակերպվի այնպես, որ ապահովվի յուրաքանչյուրի իրավունքների և ազատությունների արդյունավետ դատական պաշտպանությունը՝ անկախ և անաչառ դատարանի կողմից գործի արդարացի, հրապարակային և ողջամիտ ժամկետում քննության միջոցով: Ավելին, դատարանները պետք է ապահովեն, որ բոլորը հավասար լինեն օրենքի և դատարանի առջև, ինչպես նաև չկիրառվի որևէ տեսակի խտրականություն` ներառյալ քաղաքական կամ այլ հայացքների տեսանկյունից:
Ս. Գրիգորյան,
GPARTNERS իրավաբանական գրասենյակ
