Կարծում է երաժշտագետը
Օրերս Ավ. Իսահակյանի անվան կենտրոնական գրադարանում տեղի ունեցավ «Իմ Կոմիտասը» խորագրով դասախոսությունը, որը անցկացրեց երգիչ, երաժշտագետ Հայկ Մխոյանը:
Դասախոսությունն ամբողջությամբ նվիրված էր Կոմիտասին՝ ներկայացնելով նրան թե՛ որպես երաժիշտ, թե՛ որպես գիտնական: Մինչ դասախոսությունը սկսելը Հայկ Մխոյանը ներկայացրեց, թե ինչպես է սկսել ուսումնասիրել Կոմիտասի գործերը եւ բացահայտել մի նոր՝ «Իր Կոմիտասին». «Երբ որոշեցի ընդունվել կոնսերվատորիա, սկսեցի ուսումնասիրել Կոմիտասի գործունեությունը: Կոնսերվատորիայի դիմացի այգում, որտեղ Կոմիտասի արձանն է, մենք բազմաթիվ գիշերներ ենք անցկացրել միասին՝ խոսում էինք, երգում եւ քննարկում: Կարող է մի քիչ տարօրինակ թվալ, բայց ես հենց դրա համար այս դասախոսությունը վերնագրեցի «Իմ Կոմիտասը», որովհետեւ այն Կոմիտասը, որը հիմա ներկայացվում է տարբեր հարթակներից, տարբեր մարդկանց կողմից, նաեւ Կոմիտասագետների կողմից, չասեմ՝ իմ համար խորթ է, բայց «Իմ Կոմիտասը» ուրիշ է: Նրա մասին խոսելիս չի կարելի սահմանափակվել մատենագիրների կողմից գրված թվերով կամ պատմություններով: Կոմիտասը կենդանի օրգանիզմ է, որը պետք է լինի բոլորիս մեջ»:
Դասախոսությունը սկսվեց մի քանի փաստերով. Կոմիտասը հայ երաժշտությունը բաժանել է երկու մասի՝ եկեղեցական եւ ժողովրդական, իսկ ժողովրդականն էլ բաժանվեց մի քանի տեսակների, դրանք են մանկական երգերը, պարերգերը, դյուցազներգերը, մահերեգերը եւ հարսանեկան երգերը: Կոմիտասը ասել է, որ ոմանք չկարողանալով վերլուծել հայ երաժշտությունը, միայն կազմվածությունից ենթադրել են, որ մեր ժողովրդական եւ եկեղեցական երգերը տարբեր նկարագիր ունեն: Սա թյուր կարծիք է, որը ձեւավորվել է թուրք ու քուրդ երաժշտության հետ հայկականը միախառնելու արդյունքում: Հայկ Մխոյանը ներկայացրեց, թե ինչ մեծ դեր է ունեցել Կոմիտասը հայ երգի անաղարտեցման եւ մշակման գործում:
Կարդացեք նաև
Ինչ է նշանակում Կոմիտաս մշակել: Հարցը բարձրաձայնեց եւ միանգամից պատասխանեց հենց Մխոյանը. «Կոմիտասը իր հավաքագրման տարիների ընթացքում մի երգից ունի 10-15 տարբերակ: Ինքը ընտրել է լավագույնը ու մշակել է: Ինչպես կարող է մեզնից ինչ-որ մեկը փորձ անել մշակել նրա երգերը եւ ստորագրությունն էլ տակը դնել: Այս բարձիթողի վիճակն ամենուր է: Սա այն հարցերից է, որ չեմ կարող հանգիստ խոսել»: Նրա կարծիքով՝ Կոմիտասագիտության մեջ եւ այս հանճարին գնահատելու գործում մենք ինքներս էլ ունենք մեր ակնառու սխալները: Առաջին անգամ համալսարանում խնդիր է ունեցել, երբ խոսել է այն մասին, թե ինչու պետք է հենց առաջին կուրսում ինքը ուսումնասիրի Բախ, Բեթովեն, Չայկովսկի, իսկ Կոմիտաս, ով այս կոմպոզիտորներին հավասար հռչակ ունի, անցնի միայն 3-րդ կուրսում: Մինչդեռ, օրինակ, Ռուսաստանի մի շարք քաղաքներում պետականորեն չեն ուսումնասիրում Կոմիտաս:
Դասախոսության վերջում Հայկ Մխոյանը նշեց, որ մենք պետք է կարողանանք գնահատել մեր մեծություններին, պետք է կարողանանք արժանագույնը մատուցել նրանց:
ՄԵՐԻ ՀԱՅՐԱՊԵՏՅԱՆ
«Առավոտ» օրաթերթ,
21.05.2019
Մի տեղ կարդացել եմ, որ Կոմիտասը չէր սիրում զուռնա գործիքը և ասում էր, որ նրա հնչյունները խորթ են հայկական երաժշտությանը։ Նա համարում էր զուռնան մոնղոլական ծագման գործիք։ Հետաքրքիր կլիներ իմանալ մասնագետների կարծիքը, գուցե իմ կարդացածը ճիշտ չէր։