Խորհրդարանական մշակույթի ժողովրդավարական փոխակերպման համատեքստում քաղաքական գործընթացների բազմաչափության մեջ այժմեական է դառնում խորհրդարանի եւ քաղաքացիական հասարակության միջեւ խոսույթի կայացումը: Պետության ներքին եւ արտաքին մարտահրավերների տեսնակյունից՝ սոցիալ-քաղաքական խնդիրների լուծման գործում մեծ է պառլամենտի եւ քաղաքացիական հասարակության միջև ձևավորվող հարաբերությունները:
Քաղաքակրթական չափումների տարածության եւ ազգային ու պատմական քաղաքական ժամանակում խորհրդարանական մշակույթը մշտապես փոխակերպվում է:
Ժողովրդավարական անցման մեջ գտնվող անցումային հասարակություններում պետությունների օրենսդիր ներկայացուցչական ինստիտուտների լիարժեք գորածառնման համար անհրաժեշտ է ժամանակակից չափանիշներին համահունչ պետական կառավարման ձեւի եւ քաղաքական համակարգի ներդաշնակ արդիականացման միաժամանակյա ապահովումը:
Այս համատեքստում, խորհրդարանական մշակույթը չի կարող ձեւավորվել, եթե դրա հիմքում ընկած չէ ազգային ինքնությունն ու պատմական հիշողությունը, որոնք իր հերթին կարող է խորհրդարանի եւ քաղաքացիական հասարակության միջեւ դառնալ ազգային երկխոսություն՝ ամրապնդելով պառլամենտի եւ պառլամենտական մշակույթի ինստիտուցիոնալ հիմքերը:
Կարդացեք նաև
Պառլամենտական մշակույթի ձեւավորման եւ կայացման համար կարեւոր պայման է նաեւ իրական զսպումների և հակակշիռների համակարգը, որը հնարավորություն կտա նպաստել հանրային իշխանության և հասարակության միջև համագործակցությանը:
Զարգացած ժողովրդավարություններում խորհրդարանական մշակույթը դիտվում է նաեւ որպես քաղաքացիական հասարակությանը բնորոշելու նախադրյալ, որը ժամանակի մեջ տալիս է նաեւ քաղաքացիական հասարակության քաղաքական հասունության եւ արժեքային կողմնորոշիչների ողջ պատկերը:
Պառլամենտական մշակույթը որոշ քաղաքագետների կարծիքով ոչ թե պետական-քաղաքական ավանդույթ է, այլ՝ պետական կառավարման ձեւ՝ նաեւ նկատի ունենալով պետության կառավարման պառլամենտական ձեւը:
Ըստ այդ կարծիքների՝ պառլամենտական մշակույթը պետության կառավարման կազմակերպման եղանակ է, որի հիմքում ընկած է քաղաքական իշխանության ֆունկցիոնալ-կառուցվածքային համակարգը:
Ժողովրդավարական հաջող անցման բաղադրիչներից մեկը պառլամենտի՝ որպես վերահսկողական գործառույթի լիարժեք կիրարկումն է: Այս գործընթացում կարեւոր դերակատարում ունի նաեւ քաղաքացիական հասարակությունը՝ օրենքով իրեն վերապահված բոլոր լիազորություններով:
Անցման հաջողությունը եւ հատկապես՝ պառլամենտական մշակույթի կայացումը պայմանավորվում է նաեւ տվյալ հասարակության պետականամետ քաղաքական գիտակցմամբ, աշխարհընկալմամբ եւ քաղաքական արժեքային կողմնորոշիչներով:
Խորհրդարանական մշակույթը իր առաջին իմաստով խորհրդարանական էթիկան է, որը դիտվում է որպես սոցիալ-քաղաքական երևույթ և պայմանավորված է քաղաքական հարաբերություններով ու առանձահատկություններով:
Ժողովրդավարական փոխակերպման քաղաքական նախադրյալի՝ պառլամենտական մշակույթի ինստիտուցիոնալիզացիան քաղաքական հարաբերությունների եւ քաղաքական ժամանակի մոտարկման լավ չափորոշիչ է:
Քաղաքական զարգացումների եւ ճգնաժամերի համատեքստում, պառլամենտական մշակույթի զարգացման աստիճանը չափվում է հասարակության արժեքաբանական համակարգի կենսունակությամբ:
Խորհրդարանական մշակույթի անբաժան մի մաս է նաեւ լեգիտիմությունը, որը պայմանավորում է քաղաքական իշխանության սոցիալ-հոգեբանական վարքն ու իշխանության իրականացման փիլիսոփայությունը:
Ժողովրդավարական անցման անցում-համախմբում հարացույցի տրամաբանության մեջ մեծ նշանակություն ունի պառլամենտական մշակույթը, որն իր հերթին նաեւ նշանակում ՝ քաղաքական կուսակցությունների միջեւ շարունակական ու արդյունավետ երկխոսություն, վստահության ճգնաժամի հաղթահարում եւ այլն:
Խորհրդարանական մշակույթի կայացման համար անկյունաքարային նշանակություն ունեն քաղաքական էլիտայի, քաղաքացիական եւ ժողովրդավարական ինստիտուտների հարաբերությունները, հասարակության քաղաքական համոզմունքները, քաղաքական գիտակցման եւ ընկալունակության աստիճանը եւ այլն:
Ժողովրդավարական անցման պայմաններում պառլամենտական մշակույթը կարող է ստանձնել նաեւ հանրային-քաղաքական համերաշխություն ապահովողի ֆունկցիա, ինչպես խորհրդարանում, այնպես էլ դրանից դուրս՝ ապահովելով կուսակցությունների ժողովրդավարական կոնսոլիդացիա:
Սմբատ ՂԱՀՐԱՄԱՆՅԱՆ
ՀՀ ՊԿԱ ՔԱՂԱՔԱԿԱՆ ԿԱՌԱՎԱՐՄԱՆ ԵՎ ՀԱՆՐԱՅԻՆ ՔԱՂԱՔԱԿԱՆՈՒԹՅԱՆ ԱՄԲԻՈՆԻ ՄԱԳԻՍՏՐԱՆՏ
