Համարյա բոլոր կառավարությունները փորձել են մոդեռն ու ինքնատիպ երևալ։ Մեկը երկրի մի քաղաքը համաշխարհային բանկային կենտրոն էր խոստանում դարձնել, մյուսը՝ մեկ այլ քաղաք «տեխնոպարկ» էր դարձնում, և այդպես շարունակ, երրորդը՝ տուրիզմի համաշխարհային կենտրոն, և այդպես շարունակ։ Այդ ընթացքում երկրի սեփականաշնորհված արդյունաբերական ձեռնարկությունները լուռ ու մունջ վերածվում էին ավերակների։ Իսկ գործող արդյունաբերությունը գոյատևում (կամ՝ զարգանում) էր ինքնահոսով։
Վերջին յոթ տարում մեր ՀՆԱ-ի կառուցվածքում արդյունաբերության բաժինը համարյա անփոփոխ է՝ 16-18 տոկոս։ Ընդ որում՝ փոփոխությունն էապես կախված է համաշխարհային շուկայում մեր հանքարդյունաբերության արտադրանքի գնից։ Պղինձն ու այլ մետաղները թանկանում են, արդյունաբերության ծավալը մոտենում է 18 տոկոսի։ Նվազման դեպքում՝ դառնում 16 տոկոս։ Օրերս ԱՄՀ-ի պատասխանատուն 2018-ի մեր տնտեսական աճի հնարավոր ցուցանիշը կապեց համաշխարհային տնտեսության գործընթացների ու մետաղների գների հետ։ Ենթատեքստում հարկավոր էր հասկանալ, որ «համաշխարհային տնտեսության գործընթաց» ասածն իրականում քաղաքավարության կանոնների տուրք-տեքստ էր։ Իրականում որոշողը լինելու են մեր արտահանած մետաղների գները։ ՀՆԱ-ում ներկայության համարյա կայուն ցուցանիշ պահելուց զատ ուսումնասիրողը մեկ այլ փաստ էլ կարձանագրի։ Վերջին տարիներին չի փոխվում մեր արդյունաբերության կառուցվածքը։ «Դեժավյու» բառն այդ ուսումնասիրողի վիճակը բնութագրելու համար է հորինվել։ Համարյա ամեն տարի նույն թվերն են։ Մեր արդյունաբերական համակարգի մոտ 17 տոկոսը կազմում է «հանքագործական արդյունաբերություն» ասվածը։ 67 տոկոսը կազմում է մշակող արդյունաբերությունը։ 15 տոկոսը՝ էլեկտրաէներգիայի, գոլորշու, գազի, լավորակ օդի մատակարարումն է։ Համեստ մեկ տոկոսը՝ ջրամատակարարումը, կոյուղու թափոնների կառավարումը։ Կայուն կառուցվածքը հետևանք է այն բանի, որ արդյունաբերության ոլորտում (մոդայիկ բառապաշարով ասած) հեղափոխական մոտեցումներ չեն եղել։ Արդյունաբերության զարգացումը (ոչ մոդայիկ ու հին բառապաշարով ասած) մատնվել է ինքնահոսի։ Այս պնդման լրացուցիչ փաստարկ կարելի է համարել այն, որ համարյա չի փոփոխվում արդյունաբերական համակարգում աշխատողների թիվը։
Արա ԳԱԼՈՅԱՆ
Հոդվածն ամբողջությամբ կարող եք կարդալ «168 ժամ» թերթի այսօրվա համարում
