Պատգամաւորի քայլը պետականամէտ չէ, ասում է. «Բոլշեւիկեան երգը պատրաստ պահենք, հէնց յարմար պահ լինի, կ‘անցկացնենք»

Մեծ ցաւով ու զայրոյթով տեղեկացայ, որ պատգամաւորներից մէկը նախաձեռնել ու յամառօրէն շարունակում է ՀՀ պետական հիմներգը՝ «Մեր հայրենիքը», փոխելու տխրահռչակ ծրագիրը: Ցաւը բազմապատկւում է, երբ այդ տխրահռչակ «յանձնաժողովում» տեսնում ես սիրելի անուններ՝ Դաւիթ Գիւրջինեան, Հենրիկ Յովհաննիսեան: Քանի որ «յանձնաժողովականների» մի մասին չեմ ճանաչում (տարօրինակ է, չէ՞. ազգային նշանակութեան հարց քննարկողին չեմ էլ ճանաչում), իսկ մի մասն էլ պալատական «մտաւորականներ» են, ուստի դիմում եմ իմ շատ սիրելի Հենրիկ Յովհաննիսեանին եւ Դաւիթ Գիւրջինեանին: Մեծարգո՛յ պարոնայք, աղաչում եմ ձեզ, մասնակից մի՛ դարձէք այդ ամօթալի նախաձեռնութեանը: Դա ձեզ բնաւ պատիւ չի՛ բերում:

Իսկ որ նախաձեռնութիւնն իսկապէս ամօթալի է, գոնէ ինձ համար անկասկած է: Նախ, սոյն պատգամաւորը արդէն իսկ «որոշել է», որ երաժշտութիւնը պիտի Խորհրդային Հայաստանի հիմներգը լինի: Սա մեծագոյն անարգանք է մեր պետականութեան, մեր պատմութեան նկատմամբ, այն մարդկանց նկատմամբ, որոնք պայքարել, նահատակուել են յանուն մեր ժողովրդի անկախութեան եւ մեր անկախ պետականութեան: Պատգամաւորը նոյնիսկ չի թաքցնում, որ փոխելու մտադրութիւն առայժմ չունի, այլ համբերատար կը սպասի յարմար առիթի: Այնպիսի տպաւորութիւն է, որ Հայաստանը բոլշեւիկացնելու անյագուրդ ցանկութիւն եւ հրահանգ ունի:

Ազատութիւն եւ անկախութիւն պաշտող ոչ մի հայորդի երբեք ոտքի չի կանգնի բոլշեւիզմ յիշեցնող այդ եղկելի երաժշտութեան հնչիւնների ներքոյ, ինչքան էլ որ հեղինակը մեծն Խաչատրեանը լինի: Բայց «թաւշեայ յեղափոխականի» սրբապղծութիւնն այսքանով չի աւարտւում: Պարզւում է՝ սոյն պատգամաւորի քիմքին հաճոյ չեն նաեւ Նալբանդեանի բառերը: Դու գոնէ գիտե՞ս, թէ ով է Միքայէլ Նալբանդեանը: Դու կեանքումդ «Հայոց պատմութեան» դասագիրք բացե՞լ ես: Դու հայ ժողովրդի ազատագրական պայքարի եւ պետականութեան վերականգնման մասին երբեւէ լսե՞լ ես:

Այո՛, ցաւը մեծ է: Ցաւալի է, որ սրա հեղինակը ԱԺ փոխնախագահ է: Թաւշեայ իշխանափոխութիւնը, որ ողջունեցինք եւ աջակցեցինք, մեզ ազատեց անձրեւից, բայց թւում է, թէ հիմա էլ ընկել ենք կարկուտի տակ: Այսօր բազում պաշտօնեաներ ունենք, որ յովտ անգամ առընչութիւն չունեն իրենց զբաղեցրած պաշտօնի հետ: Եւ ահա, բարձրաստիճան մի այդպիսի պաշտօնեայ կամայ-ակամայ յարձակւում է մեր հիմներգի վրայ: Դեռ մի բան էլ մեծահոգաբար յայտարարում է, թէ յետոյ են փոխելու, հիմա նման մտադրութիւն չկայ: Այսինքն, ի՞նչ է ստացւում. երկու ամիս անց դամոկլեսեան սրի նման մեր գլխավերեւում կախուած նորբոլշեւիկեան պատրաստի «հիմներգ» ենք ունենալու, ամիսներ շարունակ այն հնչեցնելու են ոչ պաշտօնական առիթներով՝ զուգահեռ քարոզելով իրենցը եւ քօղարկուած ձեւով պախարակելով «Մեր հայրենիքը», եւ երբ գայ յարմար պահը՝ «թիկունքից հարուած»  ներկայիս հիմներգին: Ես վստահ եմ, որ սա է մտադրութիւնը եւ ծրագիրը, ուստի զգօնութեան կոչ եմ յղում բոլոր շահագրգիռ մարդկանց:

Սիրելի՛ հայրենակիցներ, ի Հայք եւ ի սփիւռս աշխարհի, խօսքիս երկրորդ մասը ուզում եմ նուիրել հիմներգերին: Հիմներգը նախ եւ առաջ պատմութիւն է, յետոյ միայն՝ խօսք ու երաժշտութիւն: «Մեր հայրենիքը» մեր ազատագրական պայքարի, մեր բաղձալի պետականութեան վերակերտման վկան ու ուղեկիցն է՝ Նալբանդեանից սկսած, Սարդարապատով, «Ազատութեան հրապարակով», Արցախով շարունակած եւ մինչեւ մեր օրերը հասած: Պէտք չէ շահադիտական նպատակներով փնովել խօսքն ու երաժշտութիւնը: Նախ, անձամբ ինձ համար այդ երաժշտութիւնը հրաշալի մեղեդի է՝ ի հեճուկս երաժշտագէտների, որոնք պնդում են, թէ «թերութիւններ» կան: Ոմանք սրտնեղում են մեղեդու ակունքներից: Շատերն ասում են, որ ժողովրդական ծագում ունի, ոմանք էլ պնդում են, թէ հեղինակը հայ է (ես սրանց եմ հակուած) կամ օտար: Նոյնիսկ եթէ օտար հեղինակ է, ապա չարժէ՛ սրտնեղել այդ հանգամանքից: Նայէք Իսրայէլի հիմներգը՝ «Յոյսը»: Իսկ հիմա լսէք Բեդժիխ Սմետանայի «Մոլդաու» ստեղծագործութիւնը կամ ռումինական ժողովրդական „Carul cu boi“ երգը:

Նոյն մեղեդին է, բայց ոչ մի իսրայէլացու մտքով չի անցնում փոխել հիմներգը, ինչ է, թէ երգահանը հրեայ չէ: Շատ երկրների հիմներգեր խօսքերի առումով չեն փայլում: Տեքստերում յաճախ կարելի է հանդիպել «արիւն, պայքար, կռիւ, մահ»: Ահաւասի՛կ, ֆրանսիական «Լա մարսեյեզը» սարսափ ֆիլմ է յիշեցնում՝ է՛լ բռնակալութիւն, է՛լ արիւնոտ դրօշ, է՛լ վայրագ, է՛լ կոկորդ կտրել, է՛լ «դրանց կեղտոտ արիւնով դաշտերը հեղեղել» եւ այլն: Ո՞ր մի ֆրանսիացու մտքով կ‘անցնի հիմներգը փոխել: Բացի այդ, ինչպէ՞ս կարող ենք նման անարգանք ցուցաբերել մեր մեծն Նալբանդեանի հանդէպ: Չէ՞ որ նա մերօրեայ պետականութեան նախակարապետներից մէկն է: Նա նոյն հարթութիւնում է, ինչ Թեոդոր Հերցելը հրեաների եւ Իսրայէլ պետութեան համար:

Սիրե՛նք, փայփայե՛նք մեր հայրենիքն ու «Մեր հայրենիքը»: Երգենք այն ամենայն հպարտութեամբ եւ վե՛րջ տանք հիմներգ փոխելու այս անհեթեթ խօսակցութիւնները: Յարգելի՛ «յանձնաժողովականներ», դադարեցրէ՛ք դրա ընթացքը՝ երկպառակութիւնն ու առճակատումն էլ աւելի չխորացնելու նպատակով:

դր. Արթուր Լազարեան,

Մայնի Ֆրանկֆուրտ, Գերմանիա