«Առավոտի» զրուցակիցն է Արցախի ԱԺ պատգամավոր, ՀՅԴ Արցախի ԳՄ ներկայացուցիչ Դավիթ Իշխանյանը
– Ադրբեջանական Real TV հեռուստաալիքի հետ զրույցում Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիեւն ասել է. «Այսօր աշխարհում գերիշխում է «ով ուժեղ է, նա ճիշտ է» սկզբունքը: Ուստի ուժային գործոնը միշտ եղել է եւ կմնա օրակարգում»: Արցախի հարցի կարգավորման գործընթացում Ադրբեջանի ղեկավարը երբեք էլ չի թաքցրել իր ռազմական նկրտումները, սակայն ՀՀ նոր իշխանությունների հետ ընթացող «բանակցային գործընթացի» ֆոնին նման հայտարարությունը ի՞նչ է փաստում:
– Ես կարծում եմ, որ սա շատ խիստ եւ յուրահատուկ պատգամ էր՝ ոչ միայն ՀՀ իշխանություններին, ոչ միայն Արցախի իշխանություններին, այլեւ ողջ հայ ժողովրդին: Ինչպես եւ 30 տարի առաջ, Արցախի հիմնահարցի հետ կապված Ադրբեջանն այլ դիրքորոշումներ չի որդեգրել: Ուժային մեթոդով հարցը հանգուցալուծելու դիրքորոշումներն Ադրբեջանի ղեկավարության մոտ երեւան եկան 1990-ականներին, երբ խորհրդային պետության փլուզման շեմին հնարավոր էր ամեն ինչ կարգավորել սահմանադրական իրավունքի նորմերից ելնելով: Ադրբեջանը որդեգրեց ռազմական ագրեսիան եւ ստացավ այն, ինչ ունի: Եվ այն, որ զինադադարի պայմանագրի ստորագրումից հետո Ադրբեջանը շարունակում էր նույն այդ հռետորաբանությամբ իր քաղաքականությունը ոչ միայն սեփական ժողովրդին, ոչ միայն տարածաշրջանում, այլեւ ամբողջ աշխարհում ավելի լսելի դարձնել, այսօր էլ նույն ոճն է շարունակում: Զարմանալի, ինձ համար գոնե, ոչինչ չկա: Սա հատուկ պատգամ էր, որից պետք է մենք հետեւություններ անենք՝ ոչ միայն առօրյա, այլ նաեւ ապագա քաղաքականությանը միտված:
Ադրբեջանի կողմից նման դիրքորոշման հետեւանքն է նաեւ Ադրբեջանի շարունակական սպառազինումը, աշխարհաքաղաքական գործընթացներում եւ տարբեր երկրների հետ երկուստեք հարաբերությունների զարգացումը:
– Իլհամ Ալիեւը մեկնաբանել է Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի այն դիրքորոշումը, որ Արցախի հակամարտության լուծման բանակցություններին պետք է մասնակցի Արցախի ժողովուրդը, եւ հայտարարել, որ ի սկզբանե թե՛ ինքը, թե՛ միջնորդները մերժել են Նիկոլ Փաշինյանի առաջ քաշած այն թեզը, որ Ադրբեջանը պետք է բանակցություններ վարի ոչ թե Հայաստանի, այլ Արցախի հետ: Նա հավելել է, որ կայացել է բանակցությունների մի քանի փուլ, ինչը ցույց է տալիս, որ սկզբնական փուլում Հայաստանի նոր ղեկավարության կողմից առաջ քաշված սկզբունքները բացարձակապես անընդունելի են: Ըստ Ձեզ՝ սրանք զուտ եւ հերթական մանիպուլյացիանե՞ր են Ադրբեջանի կողմից:
– Կներեք, բայց հարցին հարցով պետք է պատասխանեմ. իսկ բանակցային գործընթաց, որպես այդպիսին, կա՞:
– Ամեն դեպքում, երկու երկրների արտգործնախարարները արդեն մի քանի հանդիպումներ են ունեցել, մի քանի հանդիպումներ էլ նախագահներն են ունեցել, անգամ 1,5 ժամ տեւողությամբ, թեպետ ՀՀ վարչապետը դրանք որակում է ոչ պաշտոնական հանդիպումներ:
– Այո, իրավացի եք: Բայց խնդիրը նաեւ այն է, որ Հայաստանի պաշտոնական շրջանակները փորձում են ներկայացնել, որ բանակցային գործընթաց, որպես այդպիսին, չկա, եւ այդ հանդիպումները որեւէ պաշտոնական բանակցային գործընթաց չեն: Այդ իսկ առումով թույլ տվեք շրջանցել հարցը:
– Իսկ Ձեր կարծիքով՝ բանակցային գործընթաց կա՞, թե՞ ոչ:
– Այո, իմ կարծիքով՝ կա: Երբ կան հարաբերություններ, երբ կան ճշգրտված ձեւաչափեր, չեն կարող բանակցություններ չլինել: Բանակցությունները քաղաքականության մեջ չեն լինում միայն հրապարակային հանդիպումներով եւ առաջին դեմքերի մակարդակով: Բանակցային գործընթացը, պաշտոնականից զատ, ունի նաեւ ոչ պաշտոնական մաս: Ես կարծում եմ՝ այդ գործընթացն առկա է, եւ այդ գործընթացի մասին պետք է ավելի թափանցիկ եւ հստակ տեղեկատվություն ներկայացնել հանրությանը:
– Կռահո՞ւմ եք՝ ինչի շուրջ են բանակցությունները:
– Ավելի շատ մտահոգություններ ունեմ:
– Որո՞նք են դրանք:
– Այս պահին չեմ ցանկանում մանրամասնել:
– Իսկ Արցախը բանակցային սեղանի շուրջ վերադարձնելու Նիկոլ Փաշինյանի հայտարարությունները, կարծում եք, դեռ կենսունա՞կ են, թե՞ արդեն սպառված են եւ անցյալ:
– Գիտեք, քաղաքական այս կամ այն իրավիճակներում կամ իրադարձությունների բերումով միշտ էլ հնարավոր է նոր մոտեցումներ ցուցաբերել, եւ ողջունելի է պարոն Փաշինյանի կողմից օգտագործված այդ պահը՝ նոր ձեւաչափ որդեգրելու եւ Արցախին բանակցային սեղանի շուրջ վերադարձնելու: Մեզ մնում է միայն հուսալ:
– Վերջերս ՊԲ նախկին հրամանատար Սամվել Բաբայանը մեղադրեց ՀՀ երրորդ նախագահ Սերժ Սարգսյանին, որ 2017-ին նա պատրաստ է եղել տարածքները վերադարձնելու ծրագրին, ինչի մասին իրազեկել է նաեւ Արցախի էլիտային…
– Ներող եղեք, պիտի ընդհատեմ ձեզ. այդ հայտարարությունների եւ գործընթացների հետ կապված մենք որեւէ մեկնաբանություն չենք տվել, ձեր հարցին էլ մեկնաբանություն չեմ տալու:
– Պատճառը ո՞րն է:
– Մեկնաբանություններ տվողներ եղել են: Մենք ունենք մեր գիծը եւ հավատարիմ ենք մեր որդեգրած գծին:
– 2016 թվականի ապրիլյան պատերազմից հետո, Ձեր կարծիքով, հայկական պետություններում անհրաժեշտ դասեր քաղե՞լ են, պատրա՞ստ ենք Ադրբեջանի հետ պատերազմի:
– Միանշանակ պետք է ասել՝ դասեր քաղել ենք, եւ այն փոփոխությունները, ինչ որ տեսել ենք, տեսնում ենք եւ լինելով առաջնագծին շատ մոտ` շոշափում ենք, դա են փաստում: Որքանո՞վ ենք պատրաստ պատերազմի, ես կարծում եմ՝ մենք մեր պաշտպանության եւ անվտանգության համակարգը հզորացնելու, զինանոցը համալրելու տեղ ունենք: Այդ առումով բացարձակ պատրաստվածության մասին չենք կարող խոսել: Բայց որ լուրջ դասեր քաղել ենք՝ միանշանակ է:
Զրույցը՝ ՆԵԼԼԻ ԳՐԻԳՈՐՅԱՆԻ
«Առավոտ» օրաթերթ,
15.02.2019
