Կառավարության նիստին առողջապահության նախարարը վարչապետին զեկուցում է, որ կա հնարավորություն անվճար ապահովագրել 15000 բուժաշխատողի։ Քանի որ պետպատվերն առանց այդ էլ չէր բավարարում, վարչապետը զարմացած՝ ֆինանսների նախարարին հարցնում է, թե ինչքա՞ն հավելյալ ծախս է դա պահանջում։ Նախարարը ակնարկում է զրոյական ծախսի մասին։ Չհավատալով հրաշքի՝ վարչապետը կրկնում է հարցը եւ նորից ստանում նույն պատասխանը։ Նա վերաձեւակերպում է հարցադրումը՝ փորձելով պարզել, թե ինչի՞ հաշվին։ Առողջապահության նախարարը բացահայտում է գաղտնիքը ու պարզաբանում, որ դա կարվի ապահովագրական ընկերությունների գերշահույթի սահմաններում։ Նայելով այս ամենը՝ բժիշկներս սպասում էինք, որ վարչապետը կտա հաջորդ հարցը եւ կհետաքրքրվի, թե այդ գերշահո՞ւյթը ինչի հաշվին է գոյացել։ Սակայն նա բավարարվում է այսքանով՝ չփորձելով հասկանալ աճպարարության գաղտնիքը։
Մի կողմից՝ մտածում ես` մարդը հո քննիչ չէ՞, որ կարողանա բացահայտել ամբողջ շղթան։ Այս պարագայում «իմանալը եւ չհայտնելը» մնում է նախարարների խղճին։ Կարելի է հասկանալ նրանց, որ եթե խոստովանեին, որ գերշահույթը գոյացել է մասամբ տասնյակ հազարավոր բուժաշխատողների աշխատավարձի նվազեցման շնորհիվ, ապա պետք է հաշվետու լինեին, թե ո՞վ է թույլ տվել նման անարդարություն, քանի որ ոչ միայն կիմացվեր, որ պետպատվերի մեկ միավորի փոխհատուցման 30% նվազեցումը կատարել է նախորդ նախարարը։ Նրա «բարի ցանկությունների» տողատակում թաքնված են եղել «Ինգո Արմենիայի» եւ մնացած հինգ ապահովագրական ընկերությունների շահերը, եւ կպարզվեր, որ այսօրվա նախարարը պրոբլեմը լուծելու փոխարեն էլ ավելի է վատացրել նախորդի ստեղծած իրավիճակը՝ իր հերթին 50%-ով նվազեցնելով կնոջ բուժհիմնարկի մրցակիցների պետպատվերի մեկ միավորի փոխհատուցումը։ Սրա մասին մենք ահազանգել ենք լրատվամիջոցներով:
Վերջին հրապարակումով նախազգուշացրել էինք, որ չի կարելի ոլորտում բիզնես շահեր ունեցող անձին վստահել նախարարի պաշտոն։ Բայց կայացվել է որոշում, որի հետ կարելի էր համակերպվել։ Սակայն կառավարության նիստը դիտելիս պարզվում է, որ ոչ միայն մենք ենք, որ «խաբվիլ ենք ու պիտի խաբվինք», այլ նաեւ վարչապետը։ Շատերը խորհուրդ էին տալիս դադարեցնել հրապարակումները, որ չկասկածեն, թե հագիս խալաթը «սպիտակ» է, չնայած արել էինք «մեր քայլը», այն էլ՝ Գյումրիից:
Դնենք մի կողմ, որ փոշմանել ենք արվածի համար, քանզի հայտնվել ենք Շիրակի եւ հարակից տարածաշրջանի պետպատվերի շահառուների սոցիալական մեծ ճնշման ներքո՝ հրաժարվելով պետպատվերի եւ ապահովագրական սոցփաթեթի պայմանագրից։ Գործն սկսելուց առաջ մենք չէինք մտածում, որ երկրում իրավիճակը փոխվելուց հետո կրկին ստիպված պայքարելու ենք հերթական կամայականությունների դեմ: Չնայած Բուլգակովը զգուշացրել էր, որ հեղափոխությունները ծնում են իրենց «Շվոնդերներին եւ Շարիկովներին»։ Սակայն այդ հեղափոխությունները միեւնույն ժամանակ պաշտպանում էին երկրի «Պրեոբրաժենսկիներին»։ Մեր՝ պետպատվերից հրաժարվելը բնավ էլ քմահաճույք չէր, քանզի վերջին եռամսյակի տվյալներով՝ թեկուզ զուտ ուղղակի ծախսերը հաշվարկելով մեկ հետազոտության միջինացված ինքնարժեքը Ախուրյանի մեր մասնաճյուղում գերազանցել է 42000 դրամը։ Այդ պարագայում, մեջբերելով «բարձր թվերի տեսությունը», նախարարությունը մեզ հրամցրել էր մի պայմանագիր, որի արդյունքում՝ ներառյալ անուղղակի ծախսերը եւս, մենք պետք է տեղավորվեինք 25000 դրամի մեջ։ Վերը նշված մոդայիկ «բարձր թվերի» տեսության ջատագովները երեւի մոռացել էին «սահմանային մինիմալ գնի» (marginal minimal cost) հասկացության մասին։ Հաշվի առնելով վերջին չորս ամիսների ընթացքում մեր կողմից հրապարակված բազում հոդվածները՝ լիահույս էինք, որ վերանշանակվելուց հետո առողջապահության նախարարը կուղղի իր ու իր նախորդի սխալները եւ ոչ միայն կվերադառնա 2016թ. վերջին գործող սակագներին, այլեւ անգամ կվերանայի դրանք դեպի բարձրացում, քանի որ տասը տարի առաջ ինքնարժեքի վրա հաշվարկված 10% եկամտաբերությամբ փոխհատուցումը չէր ինդեքսավորվել՝ չնայած գնաճին։ Բայց դե արի ու տես, որ մեզ երեկ զանգել են նախարարությունից եւ հարցնում են՝ այս տարի մենք կնքելո՞ւ ենք պետպատվերի պայմանագիր, թե՞ ոչ, քանի որ գները մնացել են անփոփոխ։ Իրոք որ՝ «կուշտն անոթիին չի հասկանա»: Պայմանագրի ինքնապարգեւատրված հեղինակները գոնե մեկ ամիս չեն ապրել Շիրակում, չեն շփվել այնտեղի մարդկանց հետ եւ չգիտեն, որ հիվանդին Երեւան բերելու ծախսերը հասնում են 20000 դրամի։ Դրա համար էլ նրանք չեն ստեղծում պայմաններ, որ ազգաբնակչությունը տեղում ստանա պետպատվերով նախատեսված բուժօգնություն։ Այդ հիվանդներին մնում է հուսադրենք, որ հարցը լուծվելու համար ոչ միայն հոդվածներ ենք հրապարակում, այլեւ դիմել ենք Շիրակի տարածաշրջանից ընտրված պատգամավորներին եւ Ազգային ժողովի համապատասխան հանձնաժողովին, ինչպես նաեւ ՏՄՊՊՀ-ին, որպեսզի պարզենք՝ արդյոք ապահովագրական ընկերությունները ունեցե՞լ եւ չարաշահե՞լ են գերիշխող դիրքը։ Կնքե՞լ են արդյոք նրանք ուղղահայաց եւ հորիզոնական կարտելային համաձայնագրեր։ Միեւնույն ժամանակ կունենանք պատասխան՝ թո՞ւյլ է տվել արդյոք պետական մարմինը գների չհիմնավորված փոփոխություն, եւ սահմանափակե՞լ է արդյոք տնտեսվարող սուբյեկտի մրցակցությունը։
Մի՞թե կառավարությունը նպատակադրվել է իր քաղաքացիների մի խմբի հաշվին ապահովել մյուսների բարեկեցությունը: Անցյալ տարվա այս մեջբերված հոդվածը գրված էր սարկազմով եւ իր մեջ պարունակում էր նախազգուշացում եւ չէր ներկայացնում իրենից գործողությունների ուղեցույց, որոնք արդեն սկսել են կյանքի կոչվել եւ բերում են շտապօգնության բժիշկների աշխատանքից ազատվելու դեմարշին, որի մասին հեղեղված է մամուլը։ Ոտքի են ելել հայտնի թերապեւտներ, սրտաբաններ եւ այլ հեղինակավոր մասնագետներ։ Ստանում ենք նամակներ ստորագրահավաք սկսելու մասին, քանի որ որոշ բնագավառի բուժաշխատողներ մեկ հիվանդի համար օրական վարձատրվում են 200 դրամ։ Արդյոք այս դժգոհությունները համաճարակի սկիզբ չե՞ն։
Քերթվում է բուժաշխատողների կաշին, եւ հայտնի առակի պես՝ մի փոքր կաշվից կարվում է մեկ միլիոն «գլխարկ»։ Զավեշտալին այն է, որ նշված կառավարության նիստի ժամանակ ֆինանսների նախարարը միջնորդում էր, որ այդ «գլխարկներից» հատկացվի նաեւ բարձրաստիճան պաշտոնյաներին։
Հուսով եմ, որ վերը նշված ատյանների մամլո պատասխանատուները, այդ թվում՝ վարչապետի նորանշանակ մամլո քարտուղար Վլադիմիր Կարապետյանը անտարբեր չեն մնա այս հրապարակումներին եւ կտեղեկացնեն իրավիճակի լրջությունը իրենց ղեկավարներին:
Բարձրացված հարցերի հանդեպ ներկայիս առողջապահության նախարարի շարունակական անտարբերությունը, չնայած վարչապետի երկխոսության հորդորներին, հանգեցնելու է օրինակ՝ «Բուժաշխատողներն ընդդեմ կառավարության եւ ապահովագրական ընկերությունների կամայականություններին» շարժման ստեղծմանը, որը որպես հուսահատ եւ ծայրահեղ քայլ կարող է նախաձեռնել զանազան բոյկոտներ, եւ այդ դեպքում թող ների մեզ Հիպոկրատը։
ԱՐԱՄ ՔՈՉԱՐՅԱՆ
բժիշկ-ռադիոլոգ, բ.գ.թ,
«Ուլտրաիմիջինգ» ԲԿ-ի համասեփականատեր,
Հանրապետությունում ՄՌՏ մեթոդի հիմնադիր,
ՀՀ նախագահի մրցանակի հանձնաժողովի անդամ,
ՀՀ ԱՆ նախկին գլխավոր մասնագետ
Հ. Գ. Նամակը հասցեագրված է նաեւ ՀՀ նախագահին, ՀՀ վարչապետին, ՀՀ Ազգային ժողովի նախագահին, Ազգային ժողովի առողջապահության հանձնաժողովի նախագահին, առողջապահության նախարարին, ֆինանսների նախարարին, Կենտրոնական բանկի նախագահին, ՏՄՊՊՀ նախագահին:
«Առավոտ» օրաթերթ,
07.02.2019
