Ին­չու աշ­խա­տան­քից ազատ­վեց Ար­թուր Գրի­գոր­յա­նը

Առցանց «Առավոտի» «Դեմ առ դեմ» հաղորդաշարի հյուրերն են ՀՀ վարչապետի աշխատակազմի տեսչական մարմինների աշխատանքների համակարգման գրասենյակի ղեկավար Հայկ Այվազյանը եւ «Իրազեկ եւ պաշտպանված սպառող» հասարակական կազմակերպության նախագահ Բաբկեն Պիպոյանը:

Նել­լի Գրի­գոր­յան.- 2018 թվա­կա­նի ապ­րի­լին ավարտ­վեց 2009 թվա­կա­նից մեկ­նար­կած տես­չա­կան մար­մին­նե­րի օպ­տի­մա­լա­ցու­մը: 18 տես­չա­կան մարմ­նի փո­խա­րեն այժմ գոր­ծում է 6-ը:  Պա­րոն Այ­վազ­յան, խնդ­րում եմ անդ­րա­դար­ձեք սկզ­բուն­քին՝ ինչ­պե՞ս եւ ին­չո՞ւ է որոշ­վել լու­ծա­րել որոշ տես­չու­թյուն­ներ, իսկ որոշ­նե­րի ֆունկ­ցի­ա­նե­րը մի­ա­վո­րել: 

Հայկ Այ­վազ­յան.- Բազ­մա­կող­մա­նի­ո­րեն ու­սում­նա­սի­րել ենք մի­ջազ­գա­յին փոր­ձը, ու­սում­նա­սի­րել ենք մեր երկ­րի ու­նե­ցած պա­հանջ­մունք­նե­րը, նախ­կի­նում ու­նե­ցած հա­մա­կար­գի դրա­կան եւ բա­ցա­սա­կան կող­մե­րը եւ օպ­տի­մա­լաց­ման հա­յե­ցա­կար­գով ամ­րագ­րել ենք այն ուղ­ղու­թյուն­նե­րը, որոնք, այս­պես ասած, պար­տա­դիր են վե­րահս­կո­ղու­թյուն իրա­կա­նաց­նե­լու հա­մար՝ սնն­դի անվ­տան­գու­թյուն, պա­րե­նա­յին անվ­տան­գու­թյուն, ոչ պա­րե­նա­յին ար­տադ­րան­քի անվ­տան­գու­թյուն, բնա­պահ­պա­նու­թյուն, առող­ջա­պա­հու­թյան անվ­տան­գու­թյուն, հր­դե­հա­յին անվ­տան­գու­թյուն եւ այլն: Բայց այն­պես չէ, որ Հա­յաս­տա­նում վե­րահս­կո­ղու­թյու­նը մնա­ցել է մի­այն իմ թվար­կած ուղ­ղու­թյուն­նե­րով:

Ն. Գ.– Պա­րոն  Պի­պո­յան, գի­տեմ, որ խոշ­ո­րա­ցույ­ցով եք հե­տեւ­ել այս գոր­ծըն­թա­ցին: Ձեր տե­սանկ­յու­նից՝ ճի՞շտ մե­թո­դո­լո­գի­ա է կի­րառ­վել, ճի՞շտ ուղ­ղու­թյամբ են գնա­ցել:

Բաբ­կեն Պի­պո­յան.– Խոշ­ո­րա­ցույ­ցով հե­տեւ­ել եմ, ավե­լին՝ կռ­վել եմ եւ այդ կռիվ­նե­րի արդ­յուն­քում սկ­սել եմ ըն­կե­րու­թյուն անել Հայկ Այ­վազ­յա­նի հետ: Իսկ կռ­վի պատ­ճա­ռը հե­տեւ­յալն էր. կա եր­կու մո­դել, առա­ջին մո­դե­լը, որը ընտ­րել է նա­եւ տես­չա­կան բա­րե­փո­խում­նե­րի գրա­սեն­յա­կը, գի­տեք ինչ, ամեն ինչ պետք է չափ ու սահ­ման ու­նե­նա, չի կա­րե­լի անել այն, ինչ չի կա­րե­լի անել, հա­մա­կար­գը կդ­նենք, ժա­մա­նա­կի ըն­թաց­քում ամեն ինչ կկար­գա­վոր­վի: Այս հա­մա­տեքս­տում փակ­վում է Աշ­խա­տան­քի պե­տա­կան տես­չու­թյու­նը: Իրա­կա­նում պե՛տք է, որ պե­տու­թյու­նը չվե­րահս­կի, այն­պես չէ, որ Աշ­խա­տան­քի պե­տա­կան տես­չու­թյուն ու­նե­նալ պետք է, բայց քա­նի այ­լընտ­րանք­ներ ստեղծ­ված չեն, որոնք պաշտ­պա­նե­լու են քա­ղա­քա­ցու իրա­վունքն ու շա­հը… Լեզ­վի պե­տա­կան տես­չու­թյան փա­կու­մը կա­րո՞ղ է քա­ղա­քա­ցու կյան­քում խո­չըն­դոտ ստեղ­ծել, այո, կա­րող է: Իմ ըն­կա­լումն ու հա­մոզ­մունքն այն էր, որ չի կա­րե­լի մեկ օր կամ մեկ ժամ գո­նե տե­ղա­յին լու­ծում չու­նե­նալ: Այս բա­րե­փո­խում­նե­րում առանց­քա­յին դեր ու­նե­ցել է նա­եւ կա­ռա­վա­րու­թյու­նը, եւ մենք ու­նե­ցել ենք իրա­վի­ճակ, երբ ինչ­-որ ժա­մա­նա­կա­հատ­ված՝ ոչ կարճ ան­ցու­մա­յին ժա­մա­նա­կա­հատ­վա­ծում, շու­կա­յի վե­րահս­կող մար­մի­նը չենք ու­նե­ցել:

Մեծ հաշ­վով՝ զուտ մո­դե­լի տե­սանկ­յու­նից դր­ված է կո­լեկ­տիվ պա­տաս­խա­նատ­վու­թյան հարց, որը, ինչ­պես հայտ­նի է, բե­րում է ան­պա­տաս­խա­նատ­վու­թյան: Սա է հա­կա­սու­թյու­նը, որը կա­րող է առա­ջա­նալ նա­եւ տես­չա­կան բա­րե­փո­խում­նե­րի հա­ջորդ փու­լում եւս:

Հ. Ա.– Այն խն­դիր­նե­րը, որոնք նշեց պա­րոն Պի­պո­յա­նը, իս­կա­պես իրա­վա­կան առու­մով բաց են: Ոչ պա­րե­նա­յին ար­տադ­րան­քի վե­րահս­կո­ղու­թյան մա­սով ու­նե­ինք նա­խա­գիծ, որը դեռ սպա­սում է օրեն­քի տեսք ստա­նա­լուն: Մո­դե­լի ընտ­րու­թյու­նը մի կողմ թող­նենք: Ինչ վե­րա­բե­րում է մար­մի­նը փա­կել նոր սկ­սել բա­րե­փո­խել կամ հա­կա­ռա­կը, խո­սակ­ցու­թյուն­նե­րը սկս­վե­ցին Աշ­խա­տան­քի տես­չու­թյան փա­կու­մից հե­տո: Քա­նի դեռ այդ չա­րա­բաս­տիկ տես­չու­թյու­նը կար, որը առ­հա­սա­րակ հնա­րա­վո­րու­թյուն չէր տա­լիս ոլոր­տի խն­դիր­նե­րը կար­գա­վո­րելու, ավե­լին՝ բարձ­րա­ձայ­նելու, այդ մա­սին խո­սակ­ցու­թյուն չկար: Իսկ այդ ոլոր­տը այն ժա­մա­նակ էլ խն­դիր­ներ ու­ներ, ես կա­սե­ի՝ ավե­լի շատ ու­ներ: Պատ­կե­րա­վոր ասած՝ կար մի անկ­յուն, բո­լոր խն­դիր­նե­րը լց­վում էին այդ անկ­յու­նում, եւ ոչ ոք դրանց մա­սին չէր խո­սում, որով­հե­տեւ տես­չու­թյու­նը եր­բեւ­ի­ցե խախտ­ված իրա­վուն­քի վե­րա­կանգն­ման երաշ­խիք չի հան­դի­սա­ցել: Տես­չու­թյան վե­րահս­կո­ղու­թյունն ու ստու­գու­մը ինք­նան­պա­տակ էր, քա­նի որ տե­սու­չը չի կա­րող ստանձ­նել դա­տա­վո­րի ֆունկ­ցի­ա, մինչ­դեռ պետք է գնա­հատ­վեր՝ իրա­վունք խախտ­վե՞լ է, թե՞ ոչ: Եթե խախտ­վել է՝ ո՞ւմ իրա­վունքն է խախտ­վել, որով­հե­տեւ բա­ցի աշ­խա­տո­ղից՝ ու­նենք նա­եւ գոր­ծա­տու, թե­եւ գոր­ծա­տուն միշտ դի­տարկ­վում է ավե­լի հզոր, մի­եւ­նույն է՝ գոր­ծա­տուն եւս ու­նի իրա­վունք­ներ, եւ այդ իրա­վունք­նե­րը նույն­պես պի­տի պաշտ­պան­ված լի­նեն: Աշ­խա­տան­քի տես­չու­թյան փակ­ման արդ­յուն­քում աշ­խա­տան­քա­յին իրա­վուն­քի վե­րա­բեր­յալ վար­չա­կան գոր­ծե­րը ար­դեն դա­տա­րա­նում պետք է քնն­վեն երեք ամս­վա ըն­թաց­քում. նախ­կի­նում նման բան չկար, առն­վազն տա­րի­ներ էր տեւ­ում:

Բ. Պ.– Հի­մա էլ է տա­րի­ներ տեւ­ում:

Հ. Ա.– Ու­րեմն դա­տա­րանն առն­վազն օրենք է խախ­տում, որով­հե­տեւ երեք ամս­վա ըն­թաց­քում պետք է քնն­վեն:

Բ. Պ.- Իմ եր­կու ըն­կեր­նե­րի խախտ­ված աշ­խա­տան­քա­յին իրա­վունք­նե­րի վե­րա­կանգն­ման հա­մար մե­կու­կես տա­րի պա­հանջ­վեց: Եթե մենք ոչ շատ թանկ հա­գուստ ու­նե­ցող մար­դուն նվի­րում ենք թանկ կոստ­յում, մի­եւ­նույն է՝ խն­դիր է առա­ջա­նում, որով­հե­տեւ ինքն այդ կոստ­յու­մը պետք է հագ­նի հնա­մաշ կոշ­իկ­նե­րով, ուս­տի ավե­լի լավ է ոչ թանկ կոստ­յում գնել եւ նոր կոշ­իկ­ներ:

Հ. Ա.– Գու­ցե դա հենց մո­տի­վա­ցի­ա դառ­նա նոր կոշ­իկ գնե­լու: Եկեք մտա­ծենք կոշ­ի­կի գու­մա­րի մա­սին: Պա­րոն Պի­պո­յա­նը խն­դիր­նե­րը կար­ճա­ժամ­կետ հատ­վա­ծի հա­մար է դի­տար­կում, մենք՝ եր­կա­րա­ժամ­կե­տի:

Բ. Պ.– Երբ մար­դը մի բա­նի սո­վոր է, ան­ցու­մա­յին ժա­մա­նա­կա­հատ­ված պետք է նրան տրա­մադ­րել: Նույն Աշ­խա­տան­քի տես­չու­թյան մա­սով ես այն կար­ծի­քին եմ, որ, այո, պետք է լի­նեն շատ ու­ժեղ արհ­մի­ու­թյուն­ներ, որոնք ռե­ալ գնա­լու են եւ պաշտ­պա­նեն քա­ղա­քա­ցու իրա­վունք­նե­րը: Եվ հե­տայ­սու որեւ­է քա­ղա­քա­ցի գլ­խա­ցա­վան­քի տակ չի մտ­նե­լու, ժա­մա­նակ չի կորց­նե­լու իր աշ­խա­տան­քա­յին իրա­վունք­նե­րը դա­տա­րա­նում պաշտ­պա­նե­լու հա­մար: Նա­եւ բա­րո­յա­կան  վնա­սի փոխ­հա­տուց­ման խն­դիր­ներ կան, որոնք այ­սօր բաց են: Բա­ցի այդ, տն­տե­սա­կան անվ­տան­գու­թյու­նը եւ բիզ­նես շա­հը մեզ նման երկր­նե­րի հա­մար ավե­լի բարձր շահ են, բայց եր­կար տա­րի­ներ պե­տու­թյան հա­մար բիզ­նես շա­հը եղել է ավե­լի բարձր շահ, քան քա­ղա­քա­ցու անվ­տան­գու­թյու­նը:

Հ. Ա.– Պա­րոն Պի­պո­յա­նը բա­ցար­ձակ ճշ­մար­տու­թյուն­ներ է ասում, բայց գո­յու­թյուն ու­նի էվոլ­յու­ցի­ա: Սեր­տի­ֆի­կատ­նե­րի հա­մա­կար­գի մա­սին որ խո­սեց պա­րոն Պի­պո­յա­նը, նշ­յալ ժա­մա­նա­կա­հատ­վա­ծի հա­մար լա­վա­գույն լու­ծումն էր ընտր­ված: Չնա­յած այդ հա­մա­կար­գը մենք հի­մա էլի ու­նենք:

Բ. Պ.– Ու­նենք ու էլի սնանկ է:

Հ. Ա.– Դեռ ամ­բողջ աշ­խար­հը այդ ճա­նա­պար­հով  գնում: Պե­տու­թյու­նը որոշ­ա­կի երաշ­խիք­ներ է ստեղ­ծում ինչ­-որ ծա­ռա­յու­թյուն­նե­րից օգտ­վե­լիս կամ ար­տադ­րանք գնե­լիս: Նույն ճա­նա­պար­հով էլ մենք գնա­ցինք: 2008-ից ստու­գում­նե­րը հա­մար­յա կա­սեց­ված են, եւ այդ առու­մով երկ­րում ոչինչ տե­ղի չէր ու­նե­նում. տես­չու­թյուն­նե­րը պետք չէ­ին, որով­հե­տեւ իրա­վի­ճակ չէ­ին փո­խում, կամ պետք չէ­ին, որով­հե­տեւ բո­լո­րը բա­րե­խիղճ էին: Հաս­կա­նա­լի է, որ եր­կուսն էլ ճիշտ չէ, դրա հա­մար գնա­ցինք օպ­տի­մա­լաց­ման ճա­նա­պար­հով: Նա­եւ կա­ռա­վար­ման հա­մա­կարգն է փոխ­վել, եւ այ­սօր մենք հնա­րա­վո­րու­թյուն ու­նենք գնա­հա­տե­լու՝ տես­չա­կան մար­մինն աշ­խա­տե՞լ է, թե՞ ոչ:

Բ. Պ.– Բնա­պահ­պա­նու­թյան եւ ըն­դեր­քի տես­չա­կան մարմ­նի ղե­կա­վա­րը, օրի­նակ, լա՞վ էր աշ­խա­տում, թե՞ ոչ, պա­րոն Այ­վազ­յան:

Ն. Գ.- Այո, Ար­թուր Գրի­գոր­յա­նի աշ­խա­տան­քից ազա­տու­մը մեծ աղ­մուկ բարձ­րաց­րեց, ինչ­պե՞ս կմեկ­նա­բա­նեք:

Հ. Ա.– Սպա­սենք, փետր­վա­րի 5-ին հաշ­վետ­վու­թյուն­նե­րը կներ­կա­յաց­նեն՝ կվեր­լու­ծենք:

Բ. Պ.– Բայց ար­դեն ազատ­վել է աշ­խա­տան­քից, պա­րոն Այ­վազ­յան:

Հ. Ա.– Մե­կը մյու­սի հետ կապ չու­նի:

Բ. Պ.– Նկա­տի ու­նեմ, որ պետք է լի­ներ տես­չա­կան մար­մին­նե­րի գրա­սեն­յա­կի գնա­հա­տա­կա­նը՝ լավ է աշ­խա­տել, վատ է աշ­խա­տել, ու ըստ դրա քա­ղա­քա­կան որոշ­ու­մը՝ մար­դը մնա՞, թե՞ չէ: Եթե գնա­հա­տա­կան չի տր­վել…

Հ. Ա. – Ես հա­մա­ձայն եմ, կոնկ­րետ մի դեպ­քում կա թե­րա­ցում, բայց…

ՆԵԼ­ԼԻ ԳՐԻ­ԳՈՐ­ՅԱՆ

«Առավոտ» օրաթերթ,

25.01.2019