Հունվարի 9-ին «Էկոնոմիստ Ինթելիջենս Յունիթ» բրիտանական հեղինակավոր հետազոտական և խորհրդատվական ընկերությունը հրապարակել է իր ամենամյա հաշվետվությունը ժողովրդավարության վերաբերյալ: «Ժողովրդավարության ինդեքս 2018․ Ես նույնպե՞ս. Քաղաքական մասնակցություն, ցույցեր և ժողովրդավարություն» վերնագիրը կրող զեկույցը ներկայացնում է ամփոփ տեղեկատվություն աշխարհի 165 երկրներում և 2 անկախ տարածքային միավորներում ժողովրդավարության միտումները նախորդ տարվա ընթացքում։ Այս անգամ հետազոտությունը մանրամասն անդրադառնում է Հայաստանում ժողովրդավարացման գործընթացներին։
Բարելավում և անկում
Զեկույցը նշում է, որ անցյալ տարի Հայաստանում, Մակեդոնիայում, Էկվադորում, Հաիթիում եւ Թունիսում արձանագրվել է ժողովրդավարական զգալի բարելավում: Ընդ որում, ըստ «Էկոնոմիստ Ինթելիջենս Յունիթի», Հայաստանում, Մակեդոնիայում և էստոնիայում ժողովրդավարական գործընթացները դրական են անդրադարձել Արևելյան Եվրոպայի հավաքական ցուցանիշի վրա, թեև տարածաշրջանի 28 երկրներից 11-ը արձանագրել են ժողովրդավարության անկում։ Ավտորիտար միտումներ արձանագրած երկրների ցանկում են Ռուսաստանը և Վրաստանը։ Ընդ որում՝ Վրաստանը արձանագրել է տարածաշրջանի ամենակտրուկ անկումը. 2017 թվականի 5.93 ցուցանիշը անկում է ապրել՝ դառնալով 5․50։
Հայաստանի ցուցանիշը
Ինչպես և անցյալ տարի, այս տարի էլ Հայաստանը դասվել է «հիբրիդային ռեժիմների» շարքին, սակայն 2017-ին ՀՀ-ն երկրների ցանկում զբաղեցնում էր 111-րդ հորիզոնականը, իսկ այս տարի՝ 103-րդը (1-ին տեղում ամենաժողովրդավար երկիրն է, իսկ 165-րդում՝ ամենավտորիտար)։ Հայաստանին ցանկում նախորդում են Բոսնիա և Հերցոգովինան՝ 101-րդ տեղում և Հաիթին՝ 102-րդ հորիզոնականում, և հաջորդում են Բուրկինա Ֆասոն և Սիերա Լեոնեն։ Զեկույցի համաձայն՝ երկրներն, ըստ իրենց կառավարման համակարգի, դասակարգվում են չորս հիմնական խմբի․ «լիարժեք ժողովրդավարություններ» (8-10 միավոր), «թերի ժողովրդավարություններ» (6-8 միավոր), «հիբրիդային ռեժիմներ» (4-6 միավոր) և «ավտորիտար ռեժիմներ» (4 և ցածր միավոր)։ Անցյալ տարի ևս Հայաստանը «հիբրիդային ռեժիմների» շարքում էր, սակայն անցյալ տարվա համանման զեկույցի համաձայն՝ ՀՀ ցուցանիշը 4․11 միավոր էր, իսկ այս տարի այդ միավորը բարելավվել է և դարձել 4․79։ Հիշեցնենք նաև, որ երկու տարի առաջ նույնանման՝ «Ժողովրդավարության Ինդեքս-2016. «Նողկալիների» վրեժխնդրությունը» զեկույցի համաձայն՝ Հայաստանը «ավտորիտար ռեժիմների» շարքում էր։
Հայաստանի հավաքական 4․79 ցուցանիշը ձևավորվում է մի շարք ենթացուցանիշների՝ ընտրական գործընթացների, կառավարության արդյունավետ գործունեության, քաղաքական մասնակցության, քաղաքական մշակույթի և քաղաքացիական ազատությունների ցուցանիշների հիման վրա։ Ըստ զեկույցի՝ 2017 թվականի ենթացուցանիշներից կայուն է մնացել միայն քաղաքացիական ազատությունների ցուցանիշը, մինչդեռ մյուս ենթացուցանիշները զգալիորեն բարելավվել են։
Հայաստանի ցուցանիշները՝ ըստ «Էկոնոմիստ Ինթելիջենս Յունիթի» 2017 և 2018 թվականների զեկույցների
| Տարի | Տեղ | Ընդհանուր
ցուցանիշ |
Ընտրական գործընթացներ | Կառավարության գործունեություն | Քաղաքական մասնակցություն | Քաղաքական մշակույթ | Քաղաքացիական ազատություններ |
| 2017 | 111 | 4․11 | 5․25 | 2․86 | 5․00 | 1․88 | 5․59 |
| 2018 | 103 | 4․79 | 5․67 | 4․64 | 5․56 | 2․50 | 5․59 |
Հայաստանի ներքաղաքական գործընթացների մասին
Զեկույցը նշում է, որ Հայաստանում 2018 թվականին տեղի ունեցած «Թավշյա հեղափոխության» արդյունքում Սերժ Սարգսյանի հրաժարականը և Նիկոլ Փաշինյանի նշանակումը ՀՀ վարչապետի պաշտոնին, Երևանի ավագանու և ՀՀ խորհրդարանական ընտրությունները, ինչպես նաև հետագա հակակոռուպցիոն արշավը բարելավել է Հայաստանի կառավարության հաշվետվողականությունն ու թափանցիկությունը։ Ըստ զեկույցի՝ այս գործընթացները նաև հանգեցրել են կառավարության և քաղաքական կուսակցությունների հանդեպ վստահության աճի։
Աննա Փամբուխչյան
«Իրազեկ քաղաքացիների միավորում»
