Հայտնի չէ, թե ի վերջո նոր իրողությունների պայմաններում ո՞ւր է գնում Հայաստանի տնտեսությունը։ Չընդունելով նախկինում ստեղծված տնտեսական մոդելը և համարելով, որ այն չի համապատասխանում ներառական տնտեսական քաղաքականությանը, կառավարությունն այդպես էլ որևէ այլ բան չառաջարկեց։ Այս ընթացքում չիրականացվեցին այնպիսի ինստիտուցիոնալ փոփոխություններ, որոնք պիտի ամրապնդեին հեղափոխության նվաճումները։
Դեռևս խորհրդարան չեն հասել Հարկային օրենսգրքի այն փոփոխությունները, որոնց մասին այդքան երկար խոսվում է, և որի որոշ դրույքներ նախընտրական քարոզարշավի ժամանակ կառավարության ղեկավարի պաշտոնակատարը կիրառում էր ընտրողների վրա տպավորություն գործելու համար։ Դժվար է ասել, կառավարությունն այդ փոփոխությունների հետ իսկապե՞ս լուրջ հույսեր է կապում, թե՞ փորձում է պարզապես հասարակության մոտ դրական իմիտացիա ձևավորել։ Ամեն դեպքում, այն, ինչ առաջարկվում է, ամենևին էլ բավարար չէ տնտեսական հեղափոխություն իրականացնելու համար։
Ավելին, տարին մեկնարկում է, և կառավարության դանդաղկոտության պատճառով առնվազն առաջին կեսին հասարակությունն ու տնտեսությունը չի զգալու այդ փոփոխությունների դրական ազդեցությունը, եթե այդպիսիք պիտի լինեն։ Դրանով պայմանավորված՝ անորոշության մեջ է հայտնվում նաև փոքր և միջին բիզնեսը։ Հունվարի 1-ից շրջանառության հարկի շեմը 114 մլն դրամից դառնում է 58 միլիոն։ Թեև Հարկային օրենսգրքի փոփոխություններով կառավարությունը խոստանում է այն թողնել անփոփոխ, այնուհանդերձ դեռ պարզ չէ, թե ինչ է լինելու մինչև նախատեսված փոփոխությունների կիրառումը։ Եթե, իհարկե, հետագայում կառավարությունը մտափոխվի։ Այս իրավիճակը չի կարող չազդել ոլորտում գործող, առավել ևս, գործել պատրաստվող տնտեսվարողների վարքագծի վրա։
Տնտեսության ոլորտի անորոշությունները, անշուշտ, միայն Հարկային օրենսգրքի փոփոխությունների հետ չեն կապված։ Առկա են բազմաթիվ ռիսկեր՝ թելադրված՝ ինչպես ներքին, այնպես էլ՝ արտաքին միջավայրից։ Այդ պայմաններում պատահական չեն հնչող այն մտահոգությունները, որ հատկապես տարեսկզբին տնտեսության ոլորտում սպասվում են անցանկալի զարգացումներ։ Կանխատեսվում է տնտեսական անկում։
Նման մտահոգությունների համար, անշուշտ, հիմքեր կան՝ կապված մի կողմից՝ նախորդ տարվա բարձր բազայի, մյուս կողմից՝ վերջին ամիսներին դիտարկվող տնտեսական պրոցեսների դանդաղելու հետ։ Առավել ևս, որ նախորդ շրջանում չստեղծվեցին բավարար պայմաններ՝ ինչպես նոր տնտեսական ծրագրերի մեկնարկի, այնպես էլ՝ արդեն սկսվածների ակտիվացման համար։ Արդեն քանի ամիս կառավարությունը չի կարողանում լուծում տալ Ամուլսարի հետ կապված թնջուկին։ Մինչդեռ միայն այդ օրինակը բավարար է, որպեսզի արտաքին կապիտալը խուսափի Հայաստանի տնտեսական միջավայրից։ Հատկապես որ, այն, ինչ կառավարությունը համարում է առավելություն ներդրումների ճանապարհին, չափազանց քիչ է ներդրողների համար։
Հայաստանը լուրջ խնդիր ունի՝ ենթակառուցվածքների և արտաքին հաղորդակցության հետ կապված։
Այն, ինչ կատարվում է Լարսի անցակետում, լիովին բավարար է Հայաստանի տնտեսական միջավայրից զգուշանալու համար։ Ի դեպ, թեև ոգևորող հայտարարություններին, այնուհանդերձ իշխանափոխությունից հետո այս հարցում ևս չհաջողվեց որևէ առաջընթաց ապահովել։
ՀԱԿՈԲ ՔՈՉԱՐՅԱՆ
Հոդվածն ամբողջությամբ՝ «168 ժամ» թերթի այսօրվա համարում
