Հաշմանդամություն ունեցող անձանց իրավունքների խնդիրը մշտապես բարձրաձայնվում է համապետական և համայնքային ընտրությունների ժամանակ: Բացառություն չէին նաև 2018 թվականի Երևանի ավագանու արտահերթ ընտրությունները: Ստորև ներկայացնում ենք այս հարցի վերաբերյալ ընտրություններին մասնակցած ուժերի դիրքորոշումը, ինչպես նաև դիտորդական զեկույցի տվյալներն այն մասին, թե ինչքանով են երևանյան ընտրատեղամասերը հարմարեցված եղել հաշմանդամություն ունեցող անձանց համար:
2018 թվականի սեպտեմբերի 23-ին տեղի ունեցած Երևանի ավագանու ընտրություններին մասնակցում էր 12 քաղաքական ուժ, որոնցից մի մասի մոտ կային հստակ կետեր հաշմանդամություն ունեցող անձանց շահերի վերաբերյալ:
Բարգավաճ Հայաստան կուսակցությունը, մասնավորապես, իր նախընտրական ծրագրում անդրադառնում է հաշմանդամություն ունեցող անձանց հարցին տրանսպորտային խնդրի լուծման համատեքստում: Մասնավորապես, կուսակցության ծրագրում նշվում է, որ Երևանում պետք է գործարկվեն խոշոր տրանսպորտային միջոցներ, որոնք հարմարեցված կլինեն սպասարկելու սահմանափակ տեղաշարժի հնարավորություններով քաղաքացիներին:
Ժառանգություն կուսակցությունն իր նախընտրական ծրագրում է նշում է Երևանի շենք-շինությունների և մայթերի կառուցապատումը և հասարակական տրանսպորտը հաշմանդամություն ունեցող անձանց հարմարեցնելու մասին:
Երկիր ծիրանի կուսակցության նախընտրական ծրագրով նախատեսվում է Երեւանի հաշմանդամություն ունեցող բնակչության համար նորմատիվ պահանջներին համապատասխան ենթակառուցվածքների ստեղծում:
Իմ քայլը դաշինքի ընդգրկուն նախընտրական ծրագրում նշվում է հասարակական տրանսպորտը, շենք-շինությունները և ենթակառուցվածքները հաշմանդամություն ունեցող անձանց մատչելի դարձնելու մասին:
Հայ հեղափոխական դաշնակցության նախընտրական ծրագրում խոսվում է տեղաշարժվելու սահմանափակ հնարավորություն ունեցողների համար լիարժեք միջավայր ապահովելու մասին:
Օրինաց երկիր կուսակցությունն իր նախընտրական ծրագրում նշում է հաշմանդամ քաղաքացիների համար կենսագործունեության բարենպաստ միջավայրի ձևավորման մասին՝ հատուկ ենթակառուցվածքների ստեղծման միջոցով: Բացի սա, կուսակցության ծրագրում է խոսվում է նաև ուսումնական հաստատություններում հաշմանդամություն ունեցող սովորողների համար մատչելի և հարմարավետ միջավայրի ձևավորման մասին:
Ուշագրավ է, որ այս տվյալների հիման վրա Դիսաբիլիթի ինֆո տեղեկատվական հասարակական կազմակերպությունը, որի նպատակն է նպաստել հաշմանդամություն ունեցող անձանց ներառմանը Հայաստանում, ստեղծել է խաղ-թեսթ, որով կարելի է պատկերացում կազմել, թե որ խնդիրներն են բարձրացվել որ ուժերի կողմից և ինչ հարցերն են, որ ընդհանրապես չեն արժանացել ուշադրության:
Խաղալ այստեղ:
Վերը նշվածն ընտրություններին մասնակցած քաղաքական ուժերի պատկերացումներն էին միայն, սակայն շատ կարևոր է նաև հաշմանդամություն ունեցող անձանց մասնակցությունը բուն ընտրական գործընթացին: Մասնավորապես, բոլոր ընտրատեղամասերը պետք է կահավորված լինեն այնպես, որ հաշմանդամություն ունեցող անձինք քվեարկելիս ունենան առավելագույնս քիչ դժվարություններ: Օրինակ՝ ընտրատեղամասի մուտքի մոտ պետք է լինի թեքահարթակ, մուտքի դռները պետք է լինեն բավականաչափ լայն սայլակով մուտք գործելու համար, տեղամասերում պետք է լինեն բրալյան գրերով քվեաթերթիկի կաղապարներ և խոշորացույցներ՝ տեսողական խնդիրներ ունեցող անձանց համար: Ինչ վերաբերում է բուն ընտրական գործընթացին հաշմանդամություն ունեցող անձանց մասնակցության հնարավորություններին, ապա ըստ Հայաստանի Հելսինկյան կոմիտեի զեկույցի, ընտրությունների ժամանակ դիտարկված 23 տեղամասերից 18-ը չեն ունեցել հարմարություններ հենաշարժողական խնդիրներ ունեցող անձանց համար (թեքահարթակներ, լայն դռներ): Բացի դա, ըստ նույն զեկույցի, դիտարկված տեղամասերից վեցում չեն եղել նույնիսկ տեսողական խնդիրներ ունեցող ընտրողների համար նախատեսված պարագաներ կամ բրալյան այբուբենով քվեարկության թերթիկներ:
Նոր ընտրական օրենսգրքով փոփոխությունները պարունակում էին բազմաթիվ կարգավորումներ, որոնք մատչելի կդարձնեին հաշմանդամների մասնակցությունը ընտրություններին, սակայն, ցավոք սրտի, ի թիվս այլ կարևոր փոփոխությունների, ԱԺ-ն չընդունեց այդ փոփոխությունները ևս:
Այս հրապարակումը պատրաստվել է Եվրոպական միության և «Բաց հասարակության հիմնադրամներ – Հայաստան» կազմակերպության ֆինանսական աջակցությամբ։ Հրապարակման բովանդակությունն արտահայտում է միայն «Իրազեկ քաղաքացիների միավորման» տեսակետը, այլ ոչ Եվրոպական միության և «Բաց հասարակության հիմնադրամներ – Հայաստան» կազմակերպության դիրքորոշումը։
«Իրազեկ քաղաքացիների միավորում»
