Քաղաքագետ Ստեփան Գրիգորյանը չի բացառում, որ հոկտեմբերի
2-ին փոխզիջում է եղել ՀՀԿ-ի եւ Նիկոլ Փաշինյանի միջեւ
«Ամեն ինչ կարող է լինել: Ես չեմ բացառում, որ բացահայտումներ կլինեն, փոխադարձ քննադատություն կհնչի, կոմպրոմատներ կհանվեն միմյանց դեմ, քանի որ խորհրդարանական ընտրությունները Հայաստանում միակ համապետական ընտրություններն են, եւ բոլոր շահերն ու հետաքրքրությունները կենտրոնանում են այդտեղ»,- «Առավոտի» հետ զրույցում ասաց քաղաքագետ, «Գլոբալիզացիայի եւ տարածաշրջանային համագործակցություն» կազմակերպության նախագահ Ստեփան Գրիգորյանը` պատասխանելով հարցին` առաջիկայում արտառոց զարգացումներ հնարավո՞ր են:
Հիշեցնենք՝ երեկ խորհրդարանն արձակվեց իրավունքի ուժով. Նիկոլ Փաշինյանը երեկ երկրորդ անգամ վարչապետ չընտրվեց: Սա Հայաստանի համար պատմական եւ աննախադեպ իրավիճակ է: Արտահերթ խորհրդարանական ընտրությունները կկայանան դեկտեմբերի 9-ին. դա էլ Նիկոլ Փաշինյանը հայտարարեց, երեկոյան էլ արդեն նախագահ Արմեն Սարգսյանը հրամանագիր ստորագրեց:
Ընտրությունների համար բավական կարճ ժամանակահատված կա, քաղաքագետը կարծում է, որ բոլորը` քաղաքական ուժերը, օլիգարխիան, հեղափոխական ուժերը, հնարավորինս արդյունավետ պետք է օգտագործեն այդ ժամանակահատվածը: Այս ընտրությունները, ինչպես հայտնի է, կայանալու են հին Ընտրական օրենսգրքով, նոր օրենսգրքի ընդունման համար խորհրդարանում մեկ ձայն պակասեց: Հին եւ նոր օրենսգրքերի հիմնական կռվանը ռեյտինգային ընտրակարգն էր: «Դա կբերի թաղի խուժանի, հեղինակությունների եւ կրիմինալի ակտիվացման, ու դա կախված չէ կառավարության ցանկությունից: Ակնհայտ է, որ կառավարությունը ցանկություն ունի մաքուր, առանց խախտումների ընտրություններ անցկացնել եւ ջանքեր կգործադրի, բայց օրենքը մոտիվացնում է թաղային խուժանին, եւ դա կանխելը գրեթե անհնար կլինի: Հնարավոր է ինչ-որ չափով սահմանափակել նրանց դերը, բայց ամբողջությամբ հանել չեն կարող»,- ասաց մեր զրուցակիցը: Ստեփան Գրիգորյանը համամիտ է` սպասելիքները, որ այս ընտրություններից սկսած քաղաքական տրամաբանություն կմտնեն, չեն արդարանալու, քանի որ ԸՕ-ի տրամաբանությունն է այդպիսին:
Հարցին` չե՞ք կարծում, որ գործադիր իշխանությունը բավարար ջանք չգործադրեց նոր ԸՕ-ի ընդունման համար, հեղափոխական իշխանությա՞նն ինչով է ձեռնտու հին օրենսգրքով ընտրությունների գնալ, Ստեփան Գրիգորյանը պատասխանեց, որ իր համոզմամբ՝ գործադիր իշխանությանը ձեռնտու էր նոր օրենսգրքով ընտրությունների գնալ. «Իսկ թե ինչո՞ւ չկարողացան այն խորհրդարանում անցկացնել, ինչո՞ւ ջանքեր չգործադրեցին` պետք է իրենց հարցնել: Ես կարծում եմ, որ երկու գործոն աշխատեց: Նախ` պատշաճ չգնահատեցին ռեյտինգային ընտրակարգի վտանգը, քանի որ կենտրոնացած էին խորհրդարանը ցրելու հարցի վրա: Եվ չեմ բացառում, որ հոկտեմբերի 2-ի ճգնաժամից հետո պայմանավորվածություն եղավ` ցրել խորհրդարանը եւ դրա փոխարեն ընտրությունների գնալ հին օրենքով»: Հիշեցնենք, խորհրդարանը ցրելու որոշումից հետո էր, որ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը հայտարարեց, թե իրենք պատրաստ են նաեւ հին օրենսգրքով ընտրությունների գնալ, մանավանդ, որ Երեւանի ընտրություններն այդ օրենսգրքով կարողացան նորմալ կազմակերպել:
Իսկ ի՞նչ քարոզարշավ ենք ունենալու՝ դարձյալ սեւի ու սպիտակի՞, հարցին քաղաքագետն այսպես արձագանքեց. «Մենք չենք ունենա քաղաքական քարոզարշավ: Ռեյտինգային ընտրակարգը կբերի նրան, որ քաղաքական բախումը, քննարկումները նվազագույնի կհասցվեն եւ շատ թույլ կլինեն: Ես նույնիսկ սեւ-սպիտակի տեղը չեմ տեսնում: Չմտածեք, որ սեւ-սպիտակը շատ վատ բան է: Վատ չէր լինի, որ սեւ-սպիտակ լիներ: Բայց եթե նկատել եք, ՔՊ-ի տարբեր դեմքերից լսվում են, որ ՀՀԿ-ականներն այդքան էլ վատը չեն, որ մենք օլիգարխներ չունենք… այդպես սիրո եւ հաշտության գիծն ուրվագծվում է: Բայց ես կարծում եմ, որ, այո, հեղափոխությունը շատ վտանգված է, քանի որ ռեյտինգային ընտրակարգը շատ վտանգավոր է մեր ապագայի համար: Ի վերջո, կընտրեն նոր խորհրդարան, որի կյանքը շատ կարճ կլինի: Բայց մենք գոնե հասկանում ենք, որ կորցնում ենք հնարավորությունը` ԱԺ-ն քաղաքական մարմին ունենալու»: Ստեփան Գրիգորյանի համոզմամբ՝ թե նոր օրենսգրքով, թե հին օրենսգրքով, Նիկոլ Փաշինյանը կհավաքի ամենաշատ ձայները, բայց ռեյտինգային ընտրակարգով ավելի քիչ կհավաքի: Իսկ որ ամենավտանգավորն է` այս դեպքում ընդդիմությանը բաժին հասնող 30-40 տոկոսներով անորակ թիմեր կմտնեն խորհրդարան, քանի որ խորհրդարան կմտնեն այն ուժերը, որոնք ռեսուրս ունեն, ոչ թե գաղափարախոսություն: «Այո, ընտրությունները կլինեն շատ ավելի մաքուր, քան նախորդն էր, կառավարությունը լի է վճռականությամբ, բայց օրենքը պառլամենտ կբերի գործարար աշխարհի ներկայացուցիչներին, հարուստներին, եւ այս խորհրդարանի լեգիտիմության խնդիրը արագ կհասունանա: Ժողովուրդն ուզում է Նիկոլ Փաշինյանին տալ մեծամասնություն, բայց ուզում է, որ այդ 30 տոկոսը լինեն «Լույսը», «Սասնա ծռերը», «Ազատ դեմոկրատները» եւ այլ քաղաքական ուժեր, որոնք գաղափարախոսություն են կրում»,- ասաց մեր զրուցակիցը: Նկատեցինք` շատերը «Սասնա ծռերին» ահաբեկիչ են համարում: «Շատերը` չգիտեմ ո՞ւմ նկատի ունեք, բայց ժողովրդի մեջ իրենք լուրջ վստահություն, հարգանք են վայելում: Եվ ես չեմ կարծում, որ նման ձեւակերպումները կոռեկտ են:
Բացի այդ, պետք է հարգենք նաեւ պաշտոնական դիրքորոշումը. դատարանները որոշումներ ընդունեցին եւ կալանքից ազատեցին նրանց, նրանք հիմա համաներման տակ են ընկել: Ուրեմն կոռեկտ ձեւակերպենք, եւ այն շատերը, որ դուք եք ասում, իրականում բավական փոքր եւ մարգինալ խումբ են»,- հակադարձեց մեր զրուցակիցը` հավելելով, որ հարյուր տոկոս համամասնականի դեպքում «Սասնա ծռերն» անպայման կհաղթահարեր շեմը: Հիմա էլ չի բացառում, որ անցնեն: Ամեն դեպքում Ստեփան Գրիգորյանը հուսով է, որ «փողը չի աշխատի», եւ պառլամենտում կհայտնվեն քաղաքական գաղափարախոսություն կրող ուժեր: Միաժամանակ. «Ես կասկած չունեմ, որ նոր խորհրդարանի կյանքը կլինի 1-1,5 տարի: Շատ արագ դժգոհությունը կհասունանա, քանի որ չի լինի լավ ընդդիմություն, որն իր քննադատությամբ կօգնի կառավարությանը, եւ իշխող ուժը շատ արագ կգա այն գիտակցության, որ ԸՕ-ի փոփոխություններ են պետք եւ նոր ընտրություններ: Բայց չեմ էլ մեղադրում իշխող ուժին, քանի որ ՀՀԿ-ն հակապետական ուժ է, չէին համաձայնում, պետք էր ստիպված ինչ-որ փոխզիջումների գնալ: Բայց դրա գինը Հայաստանում քաղաքական անկայուն իրավիճակն է լինելու: Մենք մտնում ենք շատ անկայուն փուլ, եւ դրա առաջին մեղավորը ՀՀԿ-ն է, մյուս խմբակցությունները մասամբ են մեղավոր: ՀՀԿ-ն փաթաթեց ժողովրդի վզին օրենքը, որով անցկացվեցին անցած տարվա խայտառակ ընտրությունները, հիմա էլ նույն օրենքը նորից փաթաթեցին ժողովրդի վզին` ծանր վիճակի մեջ դնելով ոչ միայն կառավարությանը, այլեւ ամբողջ հասարակությանը»: Քաղաքագետը չի կիսում մոտեցումները, որ ՀՀԿ-ում կա քաղաքական թեւ, որը ցույց տվեց, որ կարող է շատ պատրաստված ընդդիմություն լինել եւ իրապես օգնել իշխանությանը: «Առաջին հերթին իրենք պետք է պատասխան տան, թե ինչո՞ւ երկիրն այս իրավիճակին հասցրին: Բացատրությունները, որ այնտեղ խելոք մաս կա, ես չեմ ընդունում. հենց այդ խելոք մասը, ոչ թե ՀՀԿ-ի օլիգարխները, մեր վզին փաթաթեց այդ անգործունակ Սահմանադրությունը, ռեյտինգային ընտրակարգը: Գնահատականները թողնենք ժողովրդին: Ես պնդում եմ` եթե նոր օրենսգիրքն ընդունվեր, ժողովուրդը երբեք ՀՀԿ-ին չէր ընտրի: Հիմա մի մասով կլինի ոչ քաղաքական ընտրություն, եւ այդ մասով ՀՀԿ-ն հնարավորություն է ստանում խորհրդարան մտնելու: Ես կասկածում եմ, որ կմտնեն, բայց հնարավորություն կա»: Առհասարակ, քաղաքագետը կարծում է, որ ՀՀԿ-ի մասով լյուստրացիա պետք է անցկացվի, հետո կերեւա՝ այդ կուսակցությունն իրավունք ունի՞ հավակնություններ ցուցաբերելու. «Ֆորմալ` ունեն, բայց երկիրը ծանր իրավիճակի հասցրին: Իշխանությունը կորցրել են, խելոք-խելոք բաներ են ասում: Ես էլ հակադարձում եմ` ՀՀԿ-ի խելոք մասը չէ՞ր, որ երկիրն այս վիճակի բերեց»:
Այս իրավիճակում, մեր զրուցակցի համոզմամբ, իրավիճակը կարող է փրկել միայն Նիկոլ Փաշինյանը. «Եթե ինքը մարդկանց ակտիվ բացատրի ռեյտինգայինի թերությունը եւ դա շրջանցելու տարբերակը: Օրինակ՝ ռեյտինգայինի բացասականը թուլացնելու համար տարբերակ կա` անձերի մասով չքվեարկել, քվեարկել միայն կուսակցությունների մասով: Դա անվավեր չէ»: Թե ի՞նչ քարոզարշավ կտանի Նիկոլ Փաշինյանը` դրանից էլ կախված կլինի հաջորդ խորհրդարանի պատկերը:
ՆԵԼԼԻ ԳՐԻԳՈՐՅԱՆ
«Առավոտ»
02.11.2018
Ամեն տեղից հելՀարուստները թող մտնեն ինչ վատ բան կա դրա մեջ։ Կամել բերեք օրենք ընդունենք որ մենակ աղքատության նպաստ ստացողները իրավունք ունեն ԱԺ մտնեն ու գրանտակերները։
Այսպես ասած Bullshit. Հիմա սրանք ինչ բանվորի կողմնակից են եղել։Գերմանյան էլ ռէյտինգային է.
Եթե լեգիտիմության խնդիր առաջանա այո վատ չի լինի որ մեկ կամ մեկ ու կես տարուց հետո նոր ընտրություններ լինել, նոր ԸՕ-ով: