Կա՞ արդյոք հատուկ հանրակրթական դպրոցներում ֆինանսական աուդիտ անցկացնելու անհրաժեշտություն

Երբեք չեմ հոգնելու խոսել ու բարձրաձայնել հատուկ դպրոցներում կրթության առանձնահատուկ պայմանների կարիք ունեցող երեխաների կրթության իրավունքի իրականացման ընթացքում տեղի ունեցող շեղումների մասին: Այն, որ հատուկ դպրոցներում այդ երեխաների կրթությունը կազմակերպվում է շատ ավելի ցածր որակով, քան մնացած հանրակրթական դպրոցներում, փաստ է, ավելին, որևէ մեկի կողմից այդ դպրոցներում կրթության կազմակերպման գործընթացը չի վերահսկվում: Չի վերահսկվում, թե մանկավարժների կրթությունը համապատասխանում է, թե՝ ոչ, չեն հետաքրքրվում, թե արդյո՞ք հատուկ դպրոցներում, ըստ իրենց ուղղվածության, ապահովվում են կրթության այն առանձնահատուկ պայմանները, որոնք անհրաժեշտ են այդ երեխաների կրթական կարիքը պատշաճ կազմակերպելու համար: Այս առումով, բոլորովին բացառություն չէ Երևանի Նիկողայոս Տիգրանյանի անվան տեսողական խանգարումներ ունեցող թ.14 հատուկ դպրոցը, որտեղ երեխաները չունեն նույնիսկ բրայլյան դասագրքեր, իսկ պարապող ուսուցիչների մեծ մասը չի տիրապետում բրայլ համակարգին: Այս մասին 2017թ. տարեկան զեկույցի մեջ հատուկ արձագրել է նաև ՀՀ ՄԻՊ-ը:

Անձամբ այս տարի 3 նամակ եմ ուղարկել ԿԳՆ տեսչական մարմնի ղեկավարին և 2 նամակ՝ ԿԳ նախարարին, բարձրացրել եմ թե՛ ինձ, թե՛ ծնողին հուզող բազմաթիվ հարցեր, որոնք վերաբերում են դպրոցում տրվող կրթության շատ ցածր որակին: Մասնավորապես, չտեսնող 8-րդ դասարանի աշակերտի ծնողի ԿԳ նախարարին ուղղված նամակում մտահոգություններից մեկն էլ հենց դասագրքերի բացակայությունն է, որի մասին տեսչական մարմնի ներկայացրած պատասխանում երբ ծանոթանում ես տնօրենի ներկայացրած բրայլյան և խոսող դասագրքերի ցանկին, պարզվում է, որ 1-5-րդ դասարանների դասագրքերը 2011թ. են, հնամաշ, 6-րդ դասարանի դասագրքեր չունեն, 7-րդ դասարանի համար ունեն միայն 2012թ. քիմիա, ֆիզիկա և կենսաբանություն դասագրքերը, իսկ 8-րդ, 9-րդ, 10-րդ, 11-րդ, 12-րդ դասարանների դասագրքեր չունեն և ըստ տնօրենի բացատրության, դասագրքերի, ուսումնական պարագաների համար դպրոցը ֆինանսավորում չի ստանում: Փաստորեն տնօրենը հաստատել է ծնողի բողոքը, իսկ կրթության տեսչական մարմինն այս փաստը նույնիսկ որպես խախտում, չի արձանագրել այն դեպքում, երբ, ըստ տնօրենի տրամադրած տեղեկության դպրոցում չտեսնող և մնացորդային տեսողությամբ 38 սովորող կա ու նրանք չունեն այսօրվա պետական չափորոշիչներին համապատասխան դասագրքեր: Խախտում չի որակվել նաև այն փաստը, որ խախտվել է դպրոցի կանոնադրության 24-րդ, ըստ որի դպրոց կարող են ընդունվել տեսողության խանգարումներ ունեցող երեխաները, այնինչ 7 սովորող չունեն համապատասխան անհրաժեշտ վկայագրեր, սա ի՞նչ է, եթե ոչ՝ պետական միջոցների վատնում: Իմ այն հարցին, թե ինչո՞ւ ըստ 2017-2018թ.թ. տարիֆիկացիայի դպրոցի հատուկ մանկավարժներից մեկը լրացուցիչ 135000 դրամ վարձատրություն է ստանում, երբ ինքը ոչ մի վարչական պաշտոն չի զբաղեցնում, չեն պատասխանել, որովհետև դրանք իրենց լիազորության շրջանակից դուրս են գտնվում: Չեն ուսումնասիրել նաև մերսման խմբակի գործունեության արդյունավետությունը, որը դրված է 84 տարեկան կնոջ վրա: Պարզվում է, դպրոցի տարիֆիկացիան ստուգելն իրենց լիազորությունների մեջ չի մտնում, որտեղ շատ հետաքրքիր փաստեր կան, օրինակ, տնօրենի աղջիկն ունի նախադպրոցական պատրաստության 5 հոգանոց խումբ, շաբաթական 18 ժամ, այդ խմբի համար հակացուցված գրավորների համար ստանում է 10667 դրամ և անհասկանալի լրացուցիչ՝ 40000 դրամ, իսկ տղան տարիֆիկացիայում որպես <հրշեջ> է ներկայացված: Չեն հետաքրքրվել, թե դպրոցում սովորող 87 աշակերտների կրթությունը կազմակերպող , ըստ 2017-2018թ.թ տարիֆիկացիայի, 89 հոգին որքանո՞վ են ապահովում որակյալ կրթություն և այդ նպատակի համար որքանո՞վ է արդյունավետ ծախսվել պետական միջոցները: Ակնհայտ է, որ այստեղ կասկածելի երևույթները շատ են: Այս մասին դիմել եմ նաև ՀՀ քննչական մարմնին, որտեղից կրթության որակ ապահովելու համար տրամադրված պետական միջոցների արդյունավետությունը ստուգելու առաջարկիս պատասխանը նույնպես հուսադրող չէ:

ԿԳ նախարարին ուղղված ծնողի նամակին ի պատասխան, տեսչական մարմնի ղեկավարի ստորագրությամբ ներկայացված տեղեկանքում արձանագրված է, որ <դիմումում ներկայացված փաստարկները մասամբ համապատասխանում են իրականությանը> և առաջարկել են ԿԳ նախարարին դպրոցն ապահովել բրայլյան դասագրքերով և վե՛րջ ու տնօրենին սաստող որևէ առաջարկ չկա այդ գրության մեջ այն դեպքում, երբ ԿԳՆ տեսչական մարմնի կանոնադրության համաձայն նրա լիազորությունների ե) կետում գրված է.«պետական չափորոշիչներին համապատասխան՝ անհրաժեշտ ուսումնագիտական, մեթոդական տեղեկատվությամբ, ծրագրերով, դասագրքերով, ուսումնական ձեռնարկներով ապահովվածության նկատմամբ վերահսկողություն իրականացնելը»:

Կարծում եմ այս և մնացած հատուկ դպրոցներում, որտեղ աշակերտ թվով ֆինանսավորումը մոտ 7-8 անգամ գերազանցում է հանրակրթական դպրոցների ֆինանսավորմանը, ԿԳ նախարարը ֆինանսական աուդիտ անցկացնելու անհրաժեշտություն է տեսնելու:

Հ.Գ.Այս հոդվածը հատկապես նրանց է ուղղված, ովքեր կրթության առանձնահատուկ պայմանների կարիք ունեցող երեխաների կրթությունը տեսնում են միայն հատուկ դպրոցներում, որոնց նպատակը, իրականում, ոչ թե այդ երեխաներին կրթություն տալն է, այլ՝ հասարակությունից նրանց մեկուսացնելը: Ահա թե ինչու են նրանք դեմ ներառական կրթությանը:

Անահիտ Բախշյան

ԿԳՆ կրթության տեսչական մարմնի կառավարման խորհրդի անդամ,

Կրթության փորձագետ