Արտահերթ խորհրդարանական ընտրությունների նախաշեմին շատ հետաքրքիր իրավիճակում է հայտնվել ՀՀԿ–ն: Կուսակցությունից հնչում են տարաբնույթ տեսակետներ առ այն՝ արժի՞ մասնակցել խորհրդարանական ընտրություններին, թե՞ ոչ: Ոմանք պնդում են, որ մասնակցելն ու քաղաքական զարկերակին ձեռքը պահելը կարևոր է, ոմանք էլ ընդհակառակը, պնդում են, որ կարող են լինել արտախորհրդարանական ընդդիմություն: Իհարկե, ՀՀԿ–ի ներքին գործն է, թե, ի վերջո, ինչ կորոշեն՝ մասնակցել, թե ոչ:
Առավել հետաքրքրական է այլ բան. ի՞նչ կտա ՀՀԿ–ին մասնակցությունը և ի՞նչ կտա այդ մասնակցությունն ընտրություններին ընդհանրապես: Ակնհայտ է, որ իշխանափոխությունից հետո ամենաբարդը հենց ՀՀԿ–ի վիճակն է: Դառնալով, ըստ էության, հեղափոխության հակահերոսը, ՀՀԿ–ից ավելի շատ ջանքեր են պահանջվում քաղաքականության մեջ մնալու համար: Նախորդող ամիսներին ՀՀԿ–ի դիմադրության լոկալ դրսևորումներն ու դրանց հարուցած հանրային արձագանքն էլ ավելի նվազեցրեցին կուսակցության շանսերը: Իսկ հոկտեմբերի 2–ի իրադարձությունները վերջնականորեն տապալեցին որևէ դիմադրության հաջողելու հնարավորությունը, ինչին հետևած ընկճախտը երբեմնի իշխանական կուսակցության շարքերում ցույց է տալիս, որ վերջիններն այժմ, ըստ էության, էքզիստենցիալ ճգնաժամի մեջ են: Ակնհայտ է, որ նախկին տեսքով ՀՀԿ այլևս չի լինելու: Ամենալավատեսական սցենարում ՀՀԿ–ն կարող է հավակնել բացառապես կուսակցական–բյուրոկրատական գործիչներից բաղկացած, որևէ գաղափարախոսական և ծրագրային ուրույն գիծ որդեգրած քաղաքական ուժի: Հարցն, ըստ այդմ, այն է՝ արդյոք առաջիկա ընտրություններին մասնակցությունը կօգնի՞, թե՞ կխանգարի ընտրություններին: Խնդիրն, ընդ որում, հենց մասնակցությունն է, ոչ թե նրանց կողմից անցողիկ շեմը հաղթահարել– չհաղթահարելու հնարավորությունը: Միգուցե նրանք նոր ընդունվելիք Ընտրական օրենսգրքի ընձեռած «քառյակի» հնարավորությամբ մի քանի հոգով կարողանան անցնել խորհրդարան, բայց հարց է ծագում՝ ի՞նչ գնով:
Ակնհայտ է, որ առաջիկա ընտրություններն անցնելու են առանց արմատական ընդդիմության, եթե, իհարկե, չի մասնակցում ՀՀԿ–ն: Իսկ եթե ՀՀԿ–ն որոշի մասնակցել, ապա ակամայից դառնալու է ընդդիմություն՝ բոլորի, առաջին հերթին ֆավորիտ ուժի համար, որը արդեն մեկ անգամ ցույց է տվել, որ նույնիսկ ՀՀԿ չմասնակցության դեպքում կարող է ողջ քարոզարշավը կառուցել վերջիններիս քննադատության վրա: Հետևաբար ենթադրել կարելի է, թե ինչ ծանր գին կվճարի ՀՀԿ–ն, եթե մասնակցի ընտրություններին՝ անկախ նրանից՝ կկարողանա «անցնել», թե ոչ:
ՀՀԿ–ի առաքելությունն այս շրջանում պետք է դառնա ոչ թե մասնակցել–չմասնակցելու հարցի մասին ներկուսակցական բանավեճը, այլ ճշգրտումը մի կարևոր հարցի՝ մասնակցել կամ չմասնակցել հանուն ինչի՞: Այս հարցը առավել արդիական է հանրապետականների համար հիմա, քանի որ նախկինում նրանք իրենց այս հարցը երբեք չեն տվել, կամ տվել են, բայց ունեցել են շատ տրիվիալ պատասխան՝ հանուն իշխանության: Հիմա այլևս հանուն իշխանության քաղաքականությանը մասնակցելու սցենարը անհնարին է ՀՀԿ–ի համար: Հետևաբար, եթե այդ կուսակցությունը որոշում է շարունակել քաղաքական գործունեությունը, պետք է ձևակերպի հարցն ու տա պատասխանը: Հենց սա է ՀՀԿ–ի լինել–չլինելու, շարունակել–չշարունակելու դիլեմայի պատասխանը: Եթե ձևակերպված է նպատակը, ապա այդժամ արդեն նոր կարելի է քննարկման դնել մասնակցել–չմասնակցելու հարցը: Իսկ եթե մասնակցության հարցը գերադասվելու է հիմնական խնդրի լուծմանը, և ՀՀԿ–ն որոշելու է հանձնվել հոսանքին ու իներցիայի ուժով շարունակել մնալ այնտեղ, որտեղ նրան, մեղմ ասած, չեն ցանկանում տեսնել, ապա մենք կունենանք նախընտրական քարոզարշավ, որտեղ երբեմնի նախկին իշխանությունը բոլոր կողմերից կհայտնվի կրակահերթի տակ՝ արդյունքում մյուսներին ձերբազատելով հակափիառային կրակոցներից:
ՀՀԿ–ի՝ ստեղծված բարդ իրավիճակում գործողությունների հաջորդականությունը հետաքրքիր է ոչ այնքան այդ կուսակցության ապագայի իմաստով: Հետաքրքիրն այստեղ այլ բան է: Փաստացի ՀՀԿ–ի, իսկ նախկինում ՀՀՇ–ի օրինակով մենք տեսնում ենք կուսակցական համակարգի կրախը Հայաստանում: Թե՛ ՀՀՇ–ն, թե՛ ՀՀԿ–ն իրենց ազդեցության ամենաբարձր կետում դարձան ընդամենը իշխանության կուսակցություն, առաջին դեմքի ու նախագահական նստավայրի քաղաքական հենարան: Դժվար է ասել՝ դուրս կգա՞ ՀՀԿ–ն այս թնջուկից, թե՞ ոչ: Բայց նրա օրինակը պետք է լինի քաղաքական մյուս ուժերի, հատկապես ՔՊ–ի աչքի առաջ, որն այսօր սահուն կերպով վերածվում է սովորական և հերթական իշխանական կուսակցության:
Լեւոն ՄԱՐԳԱՐՅԱՆ
Հոդվածն ամբողջությամբ՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում
