Հարցազրույց հայտնի լուսային դիզայներ Քեվին Ուին-Ջոնսի հետ
ԱԼ. Սպենդիարյանի անվան օպերայի եւ բալետի ազգային ակադեմիական թատրոնում հոկտեմբերի 7-ին, 10-ին նշանակված է Մասնեի «Մանոն» օպերայի առաջնախաղը: «Առավոտի» հետ զրույցներում թատրոնի գեղարվեստական ղեկավար Կոնստանտին Օրբելյանը քանիցս հայտնել է, որ Ազգային օպերային թատրոնը ինքնուրույն բեմադրություններից բացի, համագործակցելով հեղինակավոր թատրոնների հետ, վերջիններիս որոշ ներկայացումներ կտեղայնացնի: «Մանոնը» համագործակցության առաջին արդյունքն է: Մոսկվայում Ստանիսլավսկի-Նեմիրովիչ Դանչենկոյի անվան թատրոնում 2016թ. լատվիացի հայտնի ռեժիսոր Անդրեյ Ժագարսի եւ իր միջազգային թիմի իրականացրած այս օպերան տեղափոխվել է Երեւան: Ներկա գտնվելով այս օպերայի հանձնմանը, «Առավոտի» 17.04.2018 համարում մանրամասն ներկայացրել ենք այն:
Մենք զրույցի հրավիրեցինք լուսային դիզայներ Քեվին Ուին-Ջոնսին:
– Առաջին անգամ թատրոնում հանդիպում ենք ոչ թե լուսային նկարիչ, լուսավորող, այլ լուսային դիզայներ մասնագետի: Կարո՞ղ ենք ենթադրել, որ լուսային նկարիչն ու դիզայները համարյա նույն մասնագիտություններն են: Բեմադրություններում լույսերով ավելի շատ լուծվում է գեղանկարչակա՞ն խնդիր, թե՞ բովանդակային:
– Օպերային թատրոն ավելի ուշ եմ «ներխուժել», իսկ շուրջ 30 տարի է՝ ես լուսային դիզայներ եմ: Օրինակ, հենց հոկտեմբերի 6-ին Ստոկհոլմի գլխավոր թատրոնում պրեմիերա է՝ բրոդվեյյան հայտնի ներկայացման՝ Ալեքսի Քեմբելի «Ապոլոջիա», որտեղ ես իրականացրել եմ լուսային դիզայնը: Ասեմ, որ մեծ ցանկություն ունեի դառնալ ռեժիսոր, հետո շատ երկար սկսեցի սովորել դերասանություն եւ դիզայն: Ուզում էի նաեւ ռեժիսոր լինել, որովհետեւ գտնում էի, որ թատրոնի տեխնիկայի եւ դիզայնի մասնագետը հատկապես պետք է անընդհատ գտնվի ռեժիսորի կողքին կամ ինքն էլ իր հերթին ռեժիսորություն անի: Շատ վաղուց էր՝ որպես դերասան բեմ բարձրացա բրիտանական ֆիլմերում, ինչի մասին այս պահին անհրաժեշտ չեմ համարում ծավալվել: Ըստ էության, լուսային նկարիչն ու դիզայները, ինչպես դուք նկատեցիք՝ որոշ վերապահումներով կարելի է մեկ մասնագիտություն համարել, բայց այստեղ մի կարեւոր բան կա՝ թիմ հասկացությունը: Գեղարվեստական կամ ինչպես մենք ենք ասում՝ արտիստիկ թիմում, օրինակ, այս՝ պարոն Ժագարսի, ընդգրկված են բարձրակարգ դիզայներներ՝ բեմի, հագուստի… Անհրաժեշտ է ապահովել հանդիսատեսի աչքը շոյող եւ տվյալ ներկայացման բովանդակությանը համապատասխան աշխատանք: Հնարավոր չէ եւ չի կարող պատահել, որ, ասենք՝ լուսային դիզայների աշխատանքը լինի հիանալի, բայց չհամապատասխանի բովանդակությանը:
– Ներկայացումներում գլխավոր դերակատարի, երկրորդ պլանի կամ մասսայական տեսարաններում ընդգրկված դերասանների օրինակով արդյոք լույսն է՞լ ունի նման դասակարգում:
– Լույսը նման դասակարգում այդքան էլ չունի, բայց երբեմն անհրաժեշտ է դառնում հենց լույսի միջոցով ընդգծել գլխավոր կերպարին: Սա այն դեպքում, երբ ռեժիսորը մշտապես առանձնացնում է նրան:
– Երեւանի օպերային թատրոնում, ձեր գնահատմամբ, ի՞նչ կարգի լուսային տեխնիկա է տեղադրված: Երբ 2008թ. վերազինվեց թատրոնի լուսային համակարգը, ասվեց, որ նման տեխնիկան համապատասխանում է միջազգային ամենաբարձր պահանջներին, օրինակ բերվեց նույնիսկ «Մետրոպոլիտեն» թատրոնը, մինչդեռ հասկանալի է, որ ցանկացած ոլորտում տեխնիկան օրեցօր է զարգանում:
– Դուք ձեր հարցին համարյա պատասխանեցիք: Ես կասեմ հետեւյալը. մաեստրո Օրբելյանի հետ խոսել ենք այս թեմայով, ինչն առաջին հերթին ակնկալում է ֆինանսական միջոցներ: Չասեմ՝ հիմա Երեւանի թատրոնում կոնկրետ լուսային տեխնիկան ինչ կարգի է, բայց մի բան հաստատ է՝ առաջին հերթին պետք է աշխատի այն, ինչը կա, պարտադիր չէ լինի ամենավերջին ճիչը… Իհարկե, կարելի է բեմի առաջնամասի լույսերը փոխարինել ժամանակակից միջոցներով …
– «Մանոնի» հանձնման օրը՝ ապրիլին, դահլիճում պրոֆեսիոնալ հանդիսատես էր եւ նրանց գրավել էր լուսային աշխատանքը…
– Եթե այդ օրը գոհունակության խոսքեր են հնչել, ապա պրեմիերային պետք է օվացիաներ հնչեն, եւ դրանք ոչ միայն Ժագարսի թիմին ուղղված, այլեւ ձեզ: Գիտե՞ք, թե ի՜նչ օպերային ձայներ ունեք:
– Երկրորդ անգամ եք մեր երկրում, հասցրի՞ք գոնե ծանոթանալ…
– Կարծես այս փոքրիկ հրաշք երկիրը՝ Հայաստանը, հատուկ գաղտնի է պահվում աշխարհից… Ամեն ինչ ունեք. հիանալի կլիմա, ժողովուրդ, ախորժելի ուտելիք, բնական ռեսուրսներով էլ եք հարուստ… Նախորդ այցիս ներկա էի նաեւ թավշյա հեղափոխությանը: Ի դեպ, շուրջ 5 տարի առաջ, երբ աշխատում էի Հոնկոնգում, այնտեղ էլ հեղափոխություն եղավ…
– Դուք ձեր էությամբ հեղափոխակա՞ն եք:
– Բոլոր երկրներում մարդիկ նույնն են, բոլորն ուզում են արժանավայել ապրել…
Զրուցեց
ՍԱՄՎԵԼ ԴԱՆԻԵԼՅԱՆԸ
«Առավոտ»
04.10.2018
