Հեղափոխությունից հետո Հայաստանի ներքաղաքական իրադարձությունները ստիպում են համոզվել, որ Փաշինյանի առաջադրած «ուղիղ ժողովրդավարության» մոդելը մեզ մոտ դեռեւս գործածելի չէ: Ուղիղ ժողովրդավարությունը ենթադրում է, որ յուրաքանչյուր ոք մասնակից է դառնում երկրի կառավարմանը ոչ միայն հանրաքվեների միջոցով, այլեւ նաեւ` նախաձեռնությունների: Այս մոդելը ենթադրում է նաեւ, որ քաղաքացիները, ստորագրելով հանրագիր, կարող են պահանջել հանրաքվե: Դասական դարձած իշխանական բուրգն այստեղ հարթեցված է, եւ ավելի շատ որոշումներ ընդունվում են ոչ թե խորհրդարաններում, այլ`ազգային ու տեղական հանրաքվեներում: Ուղիղ ժողովրդավարության լավագույն օրինակ կարող է լինել շվեյցարական ժողովրդավարությունը:
Հայաստանում պետական համակարգի ծառայողները, մեծամասամբ, իրենց պաշտոնն օգտագործում են սեփական իրավունքներն անսահմանափակ դարձնելու համար: Տասնամյակների ընթացքում իշխանական ուժերի գործածած «շախմատային» քաղաքականությունն ու դրան զուգահեռ տարածվող աղքատությունը մեզ մոտ ձեւավորել են հստակ կարծրատիպեր, որոնց առկայության դեպքում ուղիղ ժողովրդավարության մասին խոսք լինել չի կարող: Իսկ օլիգարխիայի եւ քաղաքական կուսակցությունների` երկրի քաղաքական կյանքում ակտիվ դերակատարությունների պարագայում կարող է լինել միայն անուղղակի ժողովրդավարություն կամ, այսպես կոչված, պառլամենտակրատիա:
ՀՀԿ-ԲՀԿ-ՀՅԴ եռյակի կողմից երկրորդ ընթերցմամբ ընդունված «ԱԺ կանոնակարգ» օրենքում փոփոխությունների նախագիծը պառլամենտակրատիայի լավագույն օրինակն է: Քաղաքապետի ընտրություններում իրենց համար անսպասելի քիչ ձայներ հավաքած ԲՀԿ-ն եւ անցողիկ շեմը չհաղթահարած ՀՅԴ-ն արտահերթ խորհրդարանական ընտրություններում հավակնում են ունենալ նույն արդյունքը: Եվ ստեղծված իրավիճակում նրանք ամեն կերպ փորձելու են հետաձգել արտահերթ խորհրդարանական ընտրությունները` հույս ունենալով, որ նոր իշխանությունները ժողովրդի շրջանում կկորցնեն վստահությունը: Այս ուժերն առաջնորդվում են հին իշխանությունների սկզբունքով, ըստ որի՝ քաղաքականության մեջ բոլոր դերերը բաշխվում են կուլիսային երկխոսությունների միջոցով, եւ ժողովրդի ձայնը նվազագույն դերակատարություն ունի այս գործընթացում:
Արամ ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ
Հոդվածն ամբողջությամբ կարող եք կարդալ «Հրապարակ» թերթի այսօրվա համարում
