Այսօր հասարակական, քաղաքական շրջանակներում ու հարթակներում, յուրաքանչյուր ընտանիքում քննարկվող հիմնական խնդիրը ԱԺ-ի արձակման և արտահերթ խորհրդարանական ընտրությունների հարցն է։
Գործադիր իշխանության ներկայացուցիչները, նրանց համախոհ գործիչներն ու քաղաքական վերլուծաբանները, քաղաքական ակտիվ խմբերը համոզված են, որ ԱԺ-ն անհրաժեշտ է արձակել և խորհրդարանի արտահերթ ընտրություններ անցկացնել հնարավորինս սեղմ ժամկետներում, մինչև տարեվերջ։ Այս տեսակետը գերիշխում է հատկապես Երևանի ավագանու ընտրություններից հետո։
Գործադիր իշխանությունը հանձնած քաղաքական ուժի ներկայացուցիչներն ու նրանց թիկունքում դիրքավորված անհատներն ու ուժերը, նրանց սպասարկող քաղաքագետներն ու վերլուծաբանները՝ ընդհակառակը, հակված են գործող ԱԺ-ն հնարավորինս երկար պահպանելու (եթե հաջողի, ապա մինչև այս գումարման ԱԺ-ի ժամկետի ավարտը) կամ նոր ընտրություններն առնվազն եկող գարնանը կամ ամռանը անցկացնելու տեսակետին։
Երկու հակադիր այս դիրքորոշումների կողմնակիցներն էլ Սահմանադրական և իրավական փնտրտուքի մեջ են՝ իրենց տեսակետների հիմնավորման համար փաստարկներ գտնելու ակնկալիքով։
Բոլորին հետաքրքրող հիմնական հարցը հետևյալն է․ գործող Սահմանադրությունը ԱԺ-ի վաղաժամկետ արձակման հիմք կամ դեպք նախատեսո՞ւմ է, թե՞ ոչ։
Ակնհայտ է, որ ՀՀ Սահմանադրության 149 հոդվածի 2-րդ և 3-րդ մասերով նախատեսված դեպքը այն միակ իրավիճակն է, երբ վարչապետի հրաժարականից հետո ԱԺ-ն երկու անգամ վարչապետ չի ընտրում, և ԱԺ-ն արձակվում է իրավունքի ուժով։
Գործող Սահմանադրությունը ԱԺ-ի վաղաժամկետ արձակման այլ հնարավորություն, նորմ ու դրույթ չի պարունակում։
ԱԺ-ի վաղաժամկետ արձակման լրացուցիչ հնարավորություն նախատեսելու մասին հուլիսի 17-ի հանրահավաքում բարձրաձայնեց վարչապետ Փաշինյանը՝ հայտարարելով, որ պատրաստ է հանրաքվեով Սահմանադրության մեջ ԱԺ-ի ինքնարձակման դրույթ ավելացնել և ապա հասնել այդ որոշման կայացմանը։
Այս հարցում առավել ռադիկալ, արմատական դիրքորոշում ունեցողները առաջարկում են ԱԺ-ի արձակմանը հասնել բացառապես ժողովրդական ճնշման և ԱԺ-ում ներկայացված քաղաքական ուժերի ու պատգամավորների ինքնահրաժարականի միջոցով։
«Արտահերթի» հարցն առանձնահատուկ բծախնդրությամբ ու մանրամասն քննարկվում է նաև մասնագիտական, իրավաբանական շրջանակներում և լսարաններում։ Այդ քննարկումներում արտահայտված դիրքորոշումների ու մտահոգությունների մեծ մասը հանգում է ԱԺ-ի արձակման և նոր ընտրությունների նշանակման լեգիտիմ, օրինակարգ հիմքերի որոնմանը կամ ձևակերպմանը։
Ինձ, որպես իրավաբանի՝ առավել ընդունելի է երկրում ստեղծված կնճիռը լուծել ՀՀ Սահմանադրության անփոփոխելի 2-րդ հոդվածով նախատեսված հանրաքվեի միջոցով, որպես ժողովրդաիշխանության իրականացման անմիջական և ունիվերսալ եղանակ։
Քանի որ իշխանությունը հայտարարել է հանրաքվեի գնալու պատրաստակամության մասին, առաջարկում ենք հանրաքվեի դնել ոչ թե ԱԺ-ին ինքնարձակման հնարավորություն տվող մի դրույթ (որի ընդունման դեպքում նույնիսկ ԱԺ-ի կողմից ինքնարձակման որոշման կայացմանը հասնելը կրկին խնդրահարույց է լինելու), որը լավագույն դեպքում կլուծի միայն նոր ԱԺ-ի ընտրության հարցը, այլ լուծել բազմապատիկ ավելի մեծ ու կարևոր, համապետական ու քաղաքական խնդիր՝ հանրաքվեի դնել կիսանախագահական կառավարման ձևի Սահմանադրության նախագիծ, որի անցումային դրույթներով հնարավոր է լուծել ոչ միայն ԱԺ-ի արձակման ու նոր խորհրդարանական ընտրությունների նշանակման, այլև տասնյակ այլ հույժ կարևոր և այժմ անլուծելի դիտարկվող խնդիրներ։
Հանրաքվեի առաջարկվող տարբերակը երկրում ստեղծված քաղաքական դիմակայությունն ու Սահմանադրական ճգնաժամն անցնցում ու անվտանգ, իրավական առումով բացարձակ անխոցելի հանգուցալուծելու, նոր, լեգիտիմ, օրինակարգ իշխանության ձևավորման լավագույն հնարավորությունն է։
Նյութի մանրամասները կարդացեք ilur.am-ի կայքում
