Առցանց «Առավոտի» «Դեմ առ դեմ» հաղորդման շրջանակներում «Ելք» խմբակցության պատգամավոր, «Քաղաքացիական պայմանագիր» կուսակցության անդամ Հովիկ Աղազարյանը եւ «Ժառանգություն» կուսակցության փոխնախագահ, Երեւանի ավագանու անդամի թեկնածու Արմեն Մարտիրոսյանը քննարկում են, թե ինչպես են պատրաստվում ջարդել Երեւանի քաղաքապետարանում կոռուպցիոն սխեմաները եւ մայրաքաղաքում տնտեսությունն ինչպես են պատրաստվում զարգացնել, ինչ մեթոդներով, ինչ հարկեր ու տուրքեր կիրառելով:
Հ. Ջեբեջյան.– Երեւանի ավագանու նախորդ ընտրություններին ՀՀԿ-ի ծրագրով Երեւանը պետք է դառնար «Զարգացող Երեւան», «Բարեկարգված Երեւան», «Մրցունակ Երեւան», ընտրվեցին, աշխատեցին, հետո պարզվեց, նաեւ քարոզարշավներին քաղաքապետի թեկնածուներն իրենք են ասում, որ փողոցների ասֆալտապատման տակ փող են լվացել, համատիրությունների հետ փողերը հավաքել, մեջ-մեջ են արել, այնպես են արել, որ աղբահանության մրցույթին մենակ «Սանիտեքը» տենդերը շահի ու մասնակցի, այսպիսի կոռուպցիոն սխեմաներ են գործել, հիմա դուք, բացի այդ պսպղուն ծրագրերից, որ գրել եք, ի՞նչ եք պատրաստվում անել, որ երաշխիք լինի, որ այդ կոռուպցիոն գործարքները չեն կնքվելու, այդ սխեմաները չեն գործելու:
Արմեն Մարտիրոսյան.- Կոռուպցիոն սխեմաները ջարդելու համար ընդամենը պետք է թափանցիկ աշխատանք եւ պատժելիություն: Դա բավարար է: Որտեղ չկա թափանցիկ աշխատանք, չկա պատժելիություն, այնտեղ, բնականաբար, կոռուպցիան ծաղկելու է: Ես չեմ ասում՝ կոռուպցիան 100 տոկոսով արմատախիլ կարվի, ամբողջ աշխարհում այդպիսի բան չկա, բայց երբ դու փորձում ես կանխարգելել, պատժում ես կոռուպցիոներին, դա կարող է ներմուծվել կառավարման համակարգ: Եթե կա թափանցիկ կառավարում եւ պատժելիություն, նշանակում է կոռուպցիայի դեմ իրական պայքար կա, ու կոռուպցիան չի կարող արդեն լինել համակարգային: Իսկ մենք ունեցել ենք համակարգային կոռուպցիա՝ Հայաստանով մեկ: Հիմա մենք այդ համակարգային կոռուպցիան ջարդելու ճանապարհին ենք:
Հ. Ջ.- Պարոն Աղազարյան, քաղաքապետարանում կոռուպցիայի դեմ պայքարի համար բավարա՞ր է միայն թափանցիկ աշխատանքը, «Լույս» դաշինքը, օրինակ, առաջարկում է վերացնել կոռուպցիոն ռիսկերը՝ ներդնելով կառավարման էլեկտրոնային համակարգեր, բացառել կանխիկ դրամային շրջանառությունը եկամուտների հավաքագրման գործընթացում:
Հովիկ Աղազարյան.– Դրանք ընդամենը տեխնիկական հնարքներ են, իսկ ցանկացած տեխնիկական հնարք ունի իր հակահնարքը: Էլի կգտնեն ձեւեր՝ կոռուպցիոն սխեմաներ ներմուծելու համար: Այս էտապում՝ հեղափոխությունից հետո, կարեւոր է քաղաքական կամքը… Իսկապես չկա աշխարհում այնպիսի քաղաքական ուժ, որ գա ասի՝ ժողովուրդ ջան, եկեք ինձ ընտրեք, որովհետեւ ես որոշել եմ ձեզ թալանել: Բոլորն ասում են՝ ես ձեր փրկիչն եմ, եկել եմ ձեզ փրկեմ, բայց հետո հակառակն է լինում: Քաղաքական կամքին զուգահեռ պետք է նաեւ մեխանիզմների մասին մտածել:
Հ. Ջ.- Երեւանում են կենտրոնացված հանրապետության մանրածախ առեւտրի շուրջ 75%-ը, արդյունաբերական արտադրանքի թողարկման շուրջ 60%-ը, ծառայությունների շուրջ 70%-ը, բայց դրանից Երեւանի բյուջեն չի շահում, օրինակ՝ ԲՀԿ-ն առաջարկում է, որ մայրաքաղաքում գրանցված եւ գործող առեւտրային կազմակերպությունների, ձեռնարկությունների շահութահարկի եւ եկամտային հարկի 10%-ը մասնահանել Երեւանի բյուջե, դուք ի՞նչ առաջարկ ունեք այս մասով:
Հ. Ա.– Ես դեմ չեմ դրան, բայց Երեւանի բյուջեն ավելացնելու համար կա ավելի ռեալ եւ արդարացի ճանապարհ: Մեր հայրենակիցները, տարբեր ձեւերով հարստանալով, տարբեր ֆինանսական միջոցներով կառուցել են հսկա ապարանքներ, որոնք չեն հարկվում, կամ որի ծառայության համար նրանք մուծում են այնքան գումար, որքան այն քաղաքացիները, որոնց բնակարանն արժե 50 հազար դոլար: Այս ամեն ինչը պետք է շտկվի: Նախ պետք է գույքագրում արվի, տրվեն ճիշտ հարկեր՝ կադաստրային արժեքով: Այդ ժամանակ Երեւանի բյուջեն էականորեն կլցվի: 50 հազար դոլարանոց բնակարան ունեցող մարդը որեւէ գործարք անելու դեպքում կադաստրում պետք է վճարի 30 հազար դրամ, 1 մլն դոլարանոց ապարանքի համար նորից պետք է վճարեն 30 հազար դրամ, սա անարդարացի է: Այս օրենքները ժամանակին ընդունել են, որպեսզի իրենց նպատակներին ծառայեցնեն: Թող լինի տարբերակված մոտեցում՝ տոկոսային հարաբերությամբ, ու եթե 2 մլն-ի գործարք ես անում, քեզ համար խնդիր չի 200 հազար դրամ վճարես պետությանը՝ որպես տուրք: Եթե գործարքը կլինի 100 հազար դրամի, թող տուրքը լինի 10 հազար: Պետք է լինի ճիշտ գնահատված գույքահարկ: Եվ հետո այստեղ ուրիշ հարց էլ կա՝ եթե դու բիզնեսմեն ես ու փող ես աշխատում, էդ փողը չպիտի՛ տանես քարից մի հատ բան սարքես ու դնես դրա մեջ: Բիլ Գեյթսը 70 մլրդ դոլար փող ունի, սեփական լողավազան չունի, ինքը գնում է վճարովի լողավազանում է լողանում, էդ մարդու փողերը աշխարհին լավություն են անում: Նաեւ այդ հարցը կա, որ փողերը չտանեն անտեղի տեղը դնեն էդ քարերի մեջ, շենքեր սարքեն: Պետք է դնեն գործի մեջ, որ մարդիկ կարողանան աշխատել, եւ մեր կենսամակարդակը բարձրանա:
Հ. Ջ.- Պարոն Մարտիրոսյան, Դուք պրոգրեսիվ գույքահարկ եք առաջարկում մտցնել Երեւանում, ի՞նչ է դա նշանակում:
Ա. Մ.- Նույնը, ինչ պարոն Աղազարյանն ասաց. ոչ միայն հարուստների տներից պիտի դա հարկվի, նաեւ ձեռնարկություններից: Պետք է գույքագրում արվի, ես համոզված եմ, որ շատ տներ կարող է փոքր մակերեսով են գրանցված, կարող է սկի գրանցված էլ չլինեն: Համենայնդեպս, մենք նախատեսում ենք շեմը 2 տոկոս սահմանել: Եթե տունը գնահատվում է 1 մլն դոլարից ավելի, այդ տունը պետք է ոչ թե 1 տոկոս գույքահարկ տա, այլ 2 տոկոս, եւ դա, կարծում եմ, բավականին գումարներ կբերի:
Հ. Ջ.– Նախորդ ընտրությունների քարոզարշավին, երբ Նիկոլ Փաշինյանը «Ելքի» քաղաքապետի թեկնածուն էր, ասում էր, որ վերջին տարիներին Հայաստանի արտադրական տարածքները վերածվել են տոնավաճառների, պետք է հակառակ պրոցեսը սկսել՝ տոնավաճառները վերածվեն արտադրական տարածքների: Հիմա այդ մասին ՔՊ-ն չի խոսում քարոզարշավներին, պատճառն այն է, որ տոնավաճառների տերերն օլիգարխներ են, եւ որպես իշխանություն՝ ՔՊ-ն չի՞ ուզում նրանց հետ գլուխ դնել, թե՞ այլ պատճառով եք այդ մտքից ձեռք քաշել:
Հ. Ա.- Ոչ թե ձեռք ենք քաշել, այս նախընտրական ծրագիրը մշակվել է հին ծրագրի հիման վրա, եւ բոլոր դրույթները պահպանվել են, թարմացվել են: Տոնավաճառների սարսափելի գիծը որն է, այնտեղ արտադրվել է, ենթադրենք, բաժակ, հիմա չկա բաժակի արտադրություն, հարյուրավոր օֆիսներ են ստեղծվել նույն տեղում, որտեղ բաժակ են բերում ու ծախում: Այն արտադրական շինությունները, որոնք ժամանակին արտադրանք են տվել, պիտի դա վերադարձնենք, բայց նայած, թե որտեղ է դա գտնվում, մի տեղ հնարավոր է, մի տեղ հնարավոր չի:
Հ. Ջ. – Պարոն Մարտիրոսյան, Դուք ասել եք, որ բազմաթիվ ձեռնարկություններ կան, որոնք գործարկման ենթակա են, ո՞ր գործարանների մասին է խոսքը:
Ա. Մ.- Գործարաններ կան, քաղաքով անցնելիս կարող եք տեսնել: Փորձագիտական գնահատականներով, Երեւանում գործած գործարանների մոտ 70 տոկոսը հնարավոր է վերագործարկել: Դա պետք է արվի կառավարության հետ համատեղ:
Հ. Ջ.– Գործարաններ կան, ներդրումներ չկան, որտեղի՞ց այդ փողը:
Ա. Մ.– Աշխարհում ամենահեշտ գտնվող բանը հիմա գումարն է՝ ցածր տոկոսադրույքով, այնքան գումար տվող կա, որ էլ ասելու չի: Ո՞վ է ուզել, որ չեն տվել: Մենք ուզեցել ենք բերել այստեղ մարդկանց թալանել, քցել, կոռուպցիայով զբաղվել, դրա համար էլ էդ գումարները չեն եկել, 7 մլրդ-ի չափ արտաքին պարտք ունենք, քանի՞ հատ գործարան ենք կառուցել էդ 7 մլրդ-ով:
Հ. Ա.- Փողը կա, բայց «ես Ֆրանսիայում եմ, միլիոնատեր հայ տղա եմ, ուզում եմ հայրենիքիս ծառայեմ», ես նման խոսքերի չեմ հավատում: Բիզնեսը սիրում է շահ, մենք պետք է գրավիչ լինենք, նպաստավոր պայմաններ ստեղծենք, որ գան, մարդիկ իմանան՝ փողը դնելու են՝ փող են աշխատելու:
Հ. Ջ.- Իսկ բացօթյա առեւտրի հարցն ինչպե՞ս եք պատրաստվում լուծել:
Ա. Մ.– Հարցի լուծումն այն է, որ մենք կարողանանք միատեսակ շարժական տաղավարներ ստեղծել, մարդիկ օգտվեն այդ հնարավորությունից: Փողոցային առեւտուր աշխարհում ամեն տեղ էլ կա, դա պետք է կանոնակարգվի: Զարգացումը գնում է դեպի տաղավարային առեւտուրը: Կարծում եմ՝ նաեւ բոլոր հիպերմարկետները պետք է Երեւանի կենտրոնից դուրս գան ծայրամաս:
Հ. Ջ. – Դրանք սեփականաշնորհած տարածքներ են արդեն, ո՞նց եք համոզելու, օրինակ, Սամվել Ալեքսանյանին իր հիպերմարկետները փակել եւ գնալ ծայրամաս:
Հ. Ա.- Չենք համոզելու, կխրախուսենք նրան, ով քաղաքի ծայրամասերում է, արտոնություն կլինի, Սամվել Ալեքսանյանը խելոք-խելոք կտանի:
Զրույցը վարեց
ՀՌԻՓՍԻՄԵ ՋԵԲԵՋՅԱՆԸ
Ամբողջական զրույցը
«Առավոտ»
15.09.2018
