Հունիսի 7-ին Մոսկվայում բանակցություններ են անցկացրել Հայաստանի և Ռուսաստանի արտգործնախարարներ Զոհրաբ Մնացականյանը և Սերգեյ Լավրովը: Սա Մնացականյանի առաջին արտասահմանյան այցն էր արտաքին քաղաքական գերատեսչության ղեկավարի պաշտոնը ստանձնելուց ի վեր: Բանակցություններից անմիջապես հետո «Կոմերսանտ»-ի հատուկ թղթակից Վլադիմիր Սոլովյովը հարցազրույց է վերցրել Զոհրաբ Մնացականյանից՝ հետաքրքրվելով, թե ինչպես են Հայաստանի իշխանությունները պատրաստվում համատեղել անդամակցությունը Եվրասիական տնտեսական միությանը և հարաբերությունների խորացումը Արևմուտքի հետ:
–Դուք և Սերգեյ Լավրովը մասնագիտական նման կենսագրություն ունեք: Երկուսդ էլ աշխատել եք ՄԱԿ-ում: Ավարտել եք Միջազգային հարաբերությունների Մոսկվայի պետական ինստիտուտի միջազգային տնտեսական հարաբերությունների ֆակուլտետը, նա կարիերայի սկզբում աշխատել է ԱԳՆ-ի՝ միջազգային տնտեսական կազմակերպությունների բաժնում: Ինչպե՞ս անցան բանակցությունները:
– Ձեր մեկնաբանությունն ընդունում եմ որպես հաճոյախոսություն: Սերգեյ Վիկտորովիչը բավականին հայտնի կերպար է միջազգային հարթակում, նա շատ հարուստ փորձ ունի: Եթե կարողանամ ինչ-որ կերպ մոտենալ դրան, շատ ուրախ կլինեմ:
–Այն իմաստով եմ ասում, որ Ձեզ համար ավելի հեշտ է նրա հետ ընդհանուր լեզու գտնել:
-Մենք լավ ենք հասկանում միմյանց, այո՛: Ռուսական դիվանագիտական ծառայության տպավորիչ և հիանալի թիմի հետ աշխատանքային փորձ եմ ունեցել բազմակողմանի հարթակներում: Սերգեյ Վիկտորովիչի հետ հիշում էինք մարդկանց, որոնք անցել են «բազմակողմանի» համակարգով: Հաճելի էր այդ մարդկանց հետ աշխատել: Մեր ծառայությունում գնահատվում է իրավիճակները ծավալելու, ելքեր գտնելու, դիրքերը պահելու, կոնսենսուս գտնելու կարողությունը:
–Ռուսաստանը պաշտոնատար անձանց մակարդակով հավասարակշռված արձագանքեց այն բանին, ինչի ականատեսը եղանք Հայաստանում այս գարնանը, փողոցի միջոցով իշխանափոխությանը: Բայց սկանդալից չհաջողվեց խուսափել: Ի նկատի ունեմ «Ռոսնեֆտ»-ի մամուլի քարտուղար Միխայիլ Լեոնտևի հայտարարությունը Հայաստանի և հայերի հասցեին: Սկանդալից հետո նստվածք մնացե՞լ է, թե կարելի է ասել, որ միջադեպն ամբողջությամբ հարթվել է:
-Ճիշտ ընդգծեցիք. երկխոսության մակարդակում Հայաստանը և Ռուսաստանը գերազանց փոխըմբռնում ունեն: Դա ոչ միայն երկու ԱԳՆ ղեկավարների երկխոսությունն է, այլ նաև Հայաստանի վարչապետի և Ռուսաստանի նախագահի միջև երկխոսությունը: Մենք բացարձակ պարզ ենք եղել մեր ձևակերպումներում, առաջին հերթին, Հայաստանի արտաքին քաղաքական ուղղությունում կայունությունը և հետևողականությունը մնում է անսասան: Ռուսաստանի հետ հարաբերություններն այս ուղղությունում ունեն առանձնահատուկ, վառ արտահայտված տեղ: Մենք մեր հարաբերություններում առաջ ենք շարժվում հենց այս ձևակերպման հիման վրա: Այս կանխադրույթով:
Ինչ վերաբերում է մյուս գնահատականներին, միգուցե պետք չէ զարմանալ, բայց շատ ցավալի էր: Մյուս կողմից, մենք կշարունակենք օգնել փորձագիտական համայնքին ավելի հստակ տեսնել այն, թե ինչ էր տեղի ունենում հայ հասարակությունում:
Դա խորը ներքին քաղաքական գործընթաց էր, որը աշխարհաքաղաքական ոչ մի համատեքստ չունի, ինչի մասին ավելի քան պարզ ասվել էր, ցուցադրվել:
Եթե փորձագիտական համայնքը դեռ չի ընկալել դա, ապա ժամանակն անպայման ցույց կտա, և նրանք կկարողանան իրավիճակն ավելի հստակ գնահատել: Չնայած մենք արել ենք ամեն ինչ, որպեսզի այդ ընկալումն արագ լիներ:
Միգուցե գրավիչ է զուգահեռներ անցկացնել տարբեր այլ իրավիճակների հետ, ըստ ամենայնի, հենց դրանում է կայանում փորձագիտական համայնքի աշխատանքը: Բայց ևս մեկ անգամ ընդգծում եմ. այն ամենը, ինչ տեղի էր ունենում Հայաստանում, խորը ներքին քաղաքական գործընթաց էր՝ առանց աշխարհաքաղաքական գունավորման:
–Հետաքրքիր է, որ Դուք այդ գնահատականները համարում եք փորձագիտական:
-Աշխատանքն է այդպիսին:
–Որպեսզի փակենք թեման: Միխայիլ Լեոնտևի հայտարարություններից հետո Ռուսաստանի հայերի միությունը և Հայաստանի դեսպանատունը հայտարարեցին, որ դիմել են համապատասխան մարմիններին, այդ թվում՝ դատախազություն: Ի՞նչ եղավ այդ դիմումների հետ:
-Միխայիլ Լեոնտևը նամակ է գրել Հայաստանի վարչապետին՝ պաշտոնական ներողությունով: Բայց ինձ համար կարևոր է դրանից ավելի վեր լինել: Շատ ուշադրություն չդարձնել նրան, ինչ մարդկային արժանապատվությունից ցածր է: Չեմ ասում արհամարհել, բայց շատ ուշադրություն չդարձնել նրան, ինչը չի համապատասխանում նորմալ, արժանավայել պահվածքին:
-Նիկոլ Փաշինյանը նախքան վարչապետի պաշտոնը զբաղեցնելը, քննադատաբար էր արտահայտվում Եվրասիական տնտեսական միության (ԵԱՏՄ) մասին: Իշխանության գալուց հետո նա ակնարկեց, որ այդ ինտեգրացիոն միավորման ուղղությամբ Հայաստանը կտրուկ շարժումներ չի անի: Բայց խնդիրներ և հարցեր ԵԱՏՄ ներսում կան:
-Ես շատ գոհ եմ մեր բանակցությունների դինամիկայից: Սերգեյ Լավրովի հետ մենք ունեինք սահմանափակ ժամանակ և սեղանին դրված հաստ փաթեթներ: Եվ մենք կարողացանք այդ ժամանակում անցնել բոլոր թեմաներով: Մենք երկու գործընկեր ենք, դաշնակիցներ, որոնք ունեն երկկողմ համագործակցության ամուր և խորը հիմքեր: Երբ մենք ասում ենք, որ դաշնակիցներ ենք, ապա քննարկում ենք բոլոր հարցերը, որ ունենք: Մենք չենք ասում, որ միմյանց հետ համաձայն ենք այն բոլոր հարցերում, որոնք վերաբերում են մեր փոխհամագործակցությանը: Բայց մենք ի վիճակի ենք աշխատել միասին, համեմատել, ստուգել, պայմանավորվել և գնալ առաջ: Հենց սրանում է հմայքը՝ գտնելու այնպիսի շրջանակներ, որոնց մեջ մենք դաշտ կստեղծենք փոխըմբռնման և դիրքորոշումների համակարգման համար: Մենք քննարկել ենք ԵԱՏՄ օրակարգի հարցեր, այստեղ մենք ունենք առանձին հարցեր, որոնք, սակայն, սկզբունքային չենք: Բնականոն դինամիկա է:
Մեր վարչապետը հստակ արտահայտվել է, թե ինչ է նշանակում ԵԱՏՄ-ն Հայաստանի արտաքին քաղաքական կուրսում՝ այն համատեքստում՝ ինչպես ենք մենք օգտագործում ունեցած մեխանիզմները երկրի համախմբման և զարգացման համար: ԵԱՏՄ-ն այն կարևոր մեխանիզմն է, որն աշխատում է հանուն զարգացման: Եվ մենք այն կիրառում ենք: Դա գործընկերների միջև փոխհամագործակցության շատ լավ ձևաչափ է: Այն մեզ դուրս է բերում մեծ շուկաներ, հնարավորություն է տալիս ազատ աշխատել գործընկեր երկրների հետ, համագործակցել ոլորտների հսկայական շրջանակում: Այդ ամենը նրա համար, որպեսզի մենք կարողանանք զարգացնել մեր երկիրը: Դա արձանագրված է նաև կառավարության ծրագրում. եթե դուք այն տեսնեք, կտեսնեք՝ ինչ տեղ է հատկացված ԵԱՏՄ-ին:
-Գոյություն ունի ևս մեկ ձևաչափ՝ ՀԱՊԿ-ը: Նախարար Լավրովի հետ Ձեր հանդիպմանը բազմիցս հնչեց «դաշնակիցներ» բառը, «դաշնակցական հարաբերություններ» արտահայտությունը: Բայց հայտնի է, որ Երևանում, մեղմ ասած, զգուշությամբ են նայում Ռուսաստանի և Ադրբեջանի ռազմատեխնիկական համագործակցությանը: Սերգեյ Լավրովի հետ բանակցությունների ընթացքում անդրադարձե՞լ եք այդ հարցին: Եթե այո, ապա ի՞նչ համատեքստում:
-Այդ հարցը կա, այն վերաբերում է ռազմական համագործակցության տարբեր ձևաչափերին, որոնց մենք հետևում ենք: Երբ մեզ ինչ-որ բան անհանգստացնում է, մենք բարձրացնում ենք այդ հարցը:
-Հայաստանի դիրքորոշումը որևէ կերպ հաշվի կառնվի՞: Ի՞նչ պատասխան եք Դուք ստացել կամ ցանկանում ստանալ Մոսկվայից:
-Այսպես ասենք. սա մի հարց է, որն իր տեղն ունի մեր օրակարգում, և մենք դա քննարկում ենք՝ ինչպես երկու գործընկերներ:
-Վերջին բանակցություններին այդ հարցը բարձրացվե՞լ է:
-Այն առկա է մեր օրակարգում:
-Հայաստանն այսօր «Արևելյան գործընկերության» միակ երկիրն է, որը ԵԱՏՄ լիիրավ անդամ է և բավականին հավասար հարաբերություններ է կառուցում Արևմուտքի հետ: Երբ Նիկոլ Փաշինյանը խորհրդարանում ներկայացնում էր նոր կառավարության ծրագիրը, նա հայտարարեց, որ Երևանը կամրապնդի հարաբերություններն ԱՄՆ-ի հետ՝ հանուն Հայաստանի զարգացման: Կարելի՞ է մեկնաբանել՝ ինչ նա նկատի ուներ հանուն զարգացման հարաբերությունների խորացում ասելով:
-Դա ենթադրում է մի բան, որը միանգամայն բնական և հանգիստ է ընկալվում, համենայնդեպս, մեր կողմից: Դուք գիտեք, որ մենք կիրառում ենք համագործակցության և փոխգործակցության տարբեր մեխանիզմներ՝ ամրապնդելու համար անվտանգության ճարտարապետությունը, և Հայաստանի զարգացման տարբեր օջախներ:
-Անվտանգության ոլորտում Հայաստանի համագործակցությունն ԱՄՆ-ի հետ կարո՞ղ է նյարդայնացնել Մոսկվային:
-Թույլ տվեք ավարտել: Մենք այս ընթացքում որևէ քայլ չենք արել, որը կծառայեր մի երկրի հետ հարաբերություններին՝ մյուսի հաշվին: Մենք ավելի քան հստակ խոսել ենք Ռուսաստանի հետ մեր հարաբերությունների աստիճանի մասին: Մենք երկխոսություն ունենք ԱՄՆ-ի հետ, հարաբերություններ՝ ԵՄ-ի հետ, այս ամենն ունի իր տեղը: Բայց մենք գործընկերներ ենք Ռուսաստանի հետ, աշխատում ենք մեր անվտանգության և զարգացման համակարգերի կոնսոլիդացման ուղղությամբ, խորագույն գործընկերություն ունենք Ռուսաստանի հետ: Եվ որքան ամուր ենք մենք կանգնած ոտքերի վրա, այնքան վստահ և հուսալի գործընկերներ ենք բոլոր նրանց համար, ով մեզ հետ ունի գործընկերային հարաբերություններ: Առաջին հերթին դա վերաբերում է Ռուսաստանին: Մենք օրակարգ ունենք Միացյալ Նահանգների հետ, դա բնական է: Ինչպես և Ռուսաստանը, ինչպես և ցանկացած այլ երկիր:
-Այդ օրակարգը Ռուսաստանին չի՞ նյարդայնացնում:
-Դա կնյարդայնացնի այն դեպքում, եթե մենք հարաբերություններ կառուցենք մի գործընկերոջ հետ մյուսի հաշվին: Մենք դա երբեք չենք արել:
-Ես հարցնում եմ, որովհետև մենք բազմիցս տեսել ենք հետխորհրդային տարածությունում այնպիսի իրավիճակ, երբ երկրները, փորձելով շարժվել որևէ մեկ ուղղությամբ, կոտրվել են:
-Ուզում եմ, որպեսզի մենք վերադառնանք առաջին կետին, որտեղ ես ընդգծեցի. կան մեկնաբանություններ մարդկանց կողմից, անվանեք նրանց փորձագետներ, որոնք ուրախ են դա բարձրացնել և ասել՝ «Այ տեսնո՞ւմ եք»: Այդ դեպքում եկեք կամ սպասենք, երբ նրանք վերջնականապես կհամոզվեն, կամ թող գնահատեն Հայաստանի արտաքին քաղաքական կուրսն այս տարիների ընթացքում, ընդունեն, որ այդ կուրսը մնում է անփոփոխ, և որ Հայաստանի ներքին քաղաքականության մեջ ցանկացած աշխարհաքաղաքական ներկայություն բոլոր կողմերը մերժել են: Ամեն ինչի հիմքում սա է եղել. հրաժարվել աշխարհաքաղաքական համատեքստից: Չեմ հավատում, որ գոյություն ունի այնպիսի քաղաքական ուժ, որն ի վիճակի է ինչ-որ մեկին համոզել, որ Հայաստանի արտաքին քաղաքականությունը կարող է վտանգավոր կեռագծով ընթանալ:
-Ձեր կարծիքով՝ «Արևելյան գործընկերությունը» դեռ պահպանո՞ւմ է իր արդյունավետությունը:
-«Արևելյան գործընկերությունը» համագործակցության և երկխոսության հարթակ է: Եթե այդ հարթակը նրա համար է, որ համագործակցությունը և երկխոսությունն ընթանան ինչ-որ մեկի հաշվին, ապա մենք նման հարթակի մասնակցել չենք կարող: Դա դեմ է մեր սկզբունքներին: Եվ մենք՝ որպես այդ հարթակի անդամ, դա թույլ չենք տա: Մեր ներկայությամբ նման բան չի կարող տեղի ունենալ:
– «Արևելյան գործընկերության» երեք անդամ-երկրներ՝ Վրաստանը, Ուկրաինան, Մոլդովան, ունեն հստակ նշված նպատակ՝ ինտեգրվել ԵՄ-ին: Ոմանք անգամ խոսում են նաև ՆԱՏՕ-ի մասին: «Արևելյան գործընկերությունը» նրանց համար գործիք է այդ ինտեգրման ճանապարհին: Արևմուտքի հետ հարաբերությունների ի՞նչ վերջնակետ ունի Հայաստանն այդ գործընկերության շրջանակում:
-Ի՞նչ նկատի ունեք վերջնակետ ասելով: Ի՞նչ ժամկետների մասին եք խոսում: 500 տարի հետո, թե՞ 50: Թե՞ 5 տարի հետո: Որտե՞ղ է ձեր վերջնակետը:
-Ոչ մեկը՝ ո՛չ Ուկրաինան, ո՛չ Վրաստանը, ո՛չ Մոլդովան, չեն խոսում այն մասին, թե երբ կդառնան Եվրամիության անդամ: Եվ ԵՄ-ում էլ ոչ մեկը չի խոսում այդ մասին: Բայց այդ երկրների առջև դրված խնդիրն այդպիսին է:
-Այդ դեպքում որպես վերջնակետ վերցնենք այն կետը, որտեղ մենք հիմա գտնվում ենք, և որի մասին խոսում ենք: Մենք ԵԱՏՄ անդամ ենք: Մենք ունենք գործընկերություն ԵՄ-ի, օրակարգ՝ ԱՄՆ-ի հետ: Օրակարգ ունենք Վրաստանի և Իրանի հետ. նրանք մեր հարևաններն են: Անվանեք դա վերջնակետ, կամ այլ կետ, բայց մենք ունենք համագործակցության սահմանված ձևաչափեր և հարթակներ, որոնք հաշվարկվել են՝ ելնելով նրանից՝ ինչպես ենք մենք տեսնում մեր զարգացումն ու անվտանգությունը: Մենք տեսնում ենք, որ այն, ինչ մենք արել ենք մինչ այժմ, ծառայում են այդ նպատակներին՝ անվտանգությանը և զարգացմանը:
-Ճի՞շտ եմ հասկանում, որ Հայաստանի համար «Արևելյան գործընկերությունը» որոշակի գործընթաց է: Քանի որ Կիևի, Թբիլիսիի և Քիշնևվի համար դա վերջնակետին հասնելու գործիք է՝ Եվրամիությանն անդամակցելու տեսքով:
– Մեզ համար դա Հայաստանի զարգացման գործընթացը կոնսոլիդացնելու մեխանիզմ է և գործիքակազմ: Եթե Դուք նայեք ԵՄ-ի հետ մեր պայմանագրի բովանդակությունը, ապա այնտեղ կան տարբեր բլոկներ. արդարադատություն, սեկտորալ ճյուղեր, համագործակցություն տարբեր քաղաքական հարթակներում: Այնտեղ հստակ երևում է՝ ինչքանով է այն համատեղելի ԵԱՏՄ-ի հետ մեր անդամակցությանը, և ինչպես է այն ազդում Հայաստանի ամրապնդման վրա: Մենք վստահ ենք, որ ամուր և կայուն Հայաստանը լավ գործընկեր է:
-Հնարավո՞ր է, արդյոք, ուժեղ և կայուն Հայաստան, քանի դեռ կարգավորված չէ Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտությունը:
– Միանգամայն ճիշտ եք ասում: Այդ հակամարտության կարգավորումը եղել է և մնում է առաջնահերթություն ոչ միայն մեր արտաքին քաղաքականության, այլև պետականության և անվտանգության ամբողջ համակարգում:
– Սովորաբար երբ իշխանության են գալիս նոր մարդիկ, նրանք հայտարարում են հին խնդիրների նկատմամբ նոր մոտեցումների մասին: Կարելի է՞ Երևանից ակնկալել նոր մոտեցումներ Ղարաբաղյան կարգավորման, բանակցությունների ակտիվացման, փոխզիջումների դուրս գալու հարցերում: Հատկապես հաշվի առնելով այն լարվածությունը, որ կար 2016թ.:
– Բոլոր փոփոխությունները, որոնք վերջին շրջանում կատարվում էին Հայաստանում, նախ, չունեին արտաքին քաղաքական օրակարգ, երկրորդ, դրանց շարժիչ ուժը Ղարաբաղի հարցը չէր: Սա շատ կարևոր է: Մենք ունենք բանակցային գործընթացի դինամիկա, առկա է 2016թ. ապրիլի բավականին ծանր գործոնը, կա ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահների՝ Ռուսաստանի, ԱՄՆ-ի և Ֆրանսիայի բանակցային ձևաչափը:
-Բանակցությունների սեղանին անգամ կան որոշ աշխատանքներ
– Կան աշխատանքներ և կան բաներ, որոնք մենք այժմ գնահատում ենք: Եվ մտադրություն կա շարունակել խաղաղ կարգավորման կուրսը համանախագահների ձևաչափի շրջանակում: Հենց այստեղ ենք մենք այժմ գտնվում: Կա մի կարևոր գործոն, ինչպիսին է հայ ժողովրդի համախմբվածությունը Լեռնային Ղարաբաղի հարցում: Լեռնային Ղարաբաղը մեզ համար եղել է և մնում է կոնկրետ անուններով կոնկրետ մարդկանց անվտանգության հարց. դա Լեռնային Ղարաբաղի բնակչությունն է: Նրանց անվտանգությունը և կարգավիճակը մեզ համար մնում է ամենակարևոր հարցը: Լեռնային Ղարաբաղի 150-հազարանոց բնակչության անվտանգությունն այն հարցն է, որը միավորում և համախմբում է հայ ժողովրդին Հայաստանում և նրա սահմաններից դուրս: Մենք խելամիտ մարդիկ ենք և կոշտ հիմքեր ունենք առաջ քաշելու մեր առաջնահերթ անվտանգությունների հարցը՝ Լեռնային Ղարաբաղի կարգավիճակի և անվտանգության վերաբերյալ: Մեզ անհրաժեշտ է տարածաշրջան, որն ապրում է խաղաղության պայմաններում, բայց ոչ թե մեր մարդկանց անվտանգության հաշվին: Հենց այս շրջանակներում ենք մենք ցանկանում շարունակել բանակցային գործընթացը՝ հանուն մեր տարածաշրջանի խաղաղության և անվտանգության:
– Կարծիք կա, որ Բաքուն հայացքն ուղղել է դեպի ԵԱՏՄ: Որոշ հետազոտողներ անգամ չեն բացառում, որ Ադրբեջանը կարող է հայտ ներկայացնել դիտորդի կարգավիճակ ստանալու համար, հատկապես որ ինստիտուցիոնալ առումով նման մեխանիզմ արդեն ստեղծվել է. վերջերս այդպիսի կարգավիճակ է ստացել Մոլդովան: Եթե հանկարծ Ադրբեջանն իսկապես որոշի շարժվել այդ ուղղությամբ, մերձենա ԵԱՏՄ-ին, ինչպիսի՞ն կլինի Հայաստանի դիրքորոշումը:
– Ադրբեջանը մի երկիր է, որն այսօր շրջափակում է Հայաստանը: Միակողմանի միջոցներ է ընդունում Հայաստանի դեմ:
Բաքուն վարում է այնպիսի քաղաքականություն, որը չի նպաստում փոխգործակցության որևէ գործընթացի, վստահության մթնոլորտի ստեղծման, մարդկային կապերի ձևավորման:
Մենք գործ ունենք մի երկրի հետ, որը մշտապես խթանում է անվստահության մթնոլորտ: Անգամ ուշադրություն դարձրեք եզրաբանական ձևակերպումների վրա, որոնք օգտագործվում են Հայաստանի և ամբողջ աշխարհում հայերի դեմ: ԵԱՏՄ-ն համագործակցության կառույց է: Ի՞նչ եք դուք մեզնից ակնկալում:
– Ձեր պատասխանը ես կարող եմ վերաձևակերպել և դարձնել մեկ արտահայտություն. եթե Ադրբեջանը ցանկանա անդամակցել ԵԱՏՄ-ին, ապա Հայաստանը կասի՝ «Մենք դեմ ենք»:
-Դուք ձևակերպեցիք Հայաստանի դիրքորոշումը:
– Ես ավելի շուտ հետաքրքրվում էի՝ կարելի է այդպես ձևակերպել Հայաստանի դիրքորոշումը:
– Եթե լուրջ, ես կասեմ, որ մենք չենք կարող հաշվի չնստել իրողությունների հետ:
– ԵԱՏՄ-ում որոշումներն ընդունվում են կոնսենսուսով: Եթե Հայաստանը դեմ լինի, Ադրբեջանի չի դառնա դիտորդ:
– Մենք չենք կարող հաշվի չառնել գոյություն ունեցող իրողությունները համագործակցությանը վերաբերող հարցերի քննարկումների ժամանակ: Իսկ իրողությունն այնպիսին է, որ մենք ունենք ցանկացած տեսակի փոխհամագործակցությունից բացարձակապես հրաժարվելու իրողություն: Անգամ մարդկային շփումներից, ես էլ չեմ խոսում տնտեսականի մասին: Էլ ինչի՞ մասին ենք մենք խոսում: Որպեսզի մենք ունենանք դիտորդ, որն արհամարհում է երկրներից մեկի՞ն: Որը կարծում է, որ այդ երկրի հետ անգամ զրուցե՞լ չարժե:
-2016թ.-ը ցույց տվեց, որ Լեռնային Ղարաբաղը հեշտությամբ կարող է բռնկվել: Եվ այս առումով երկրները, որոնք միմյանց նայում են նշանակետից, պետք է շարժվեն փոխզիջումների ճանապարհով: Կցանկանայի հասկանալ՝ որքանով է հնարավոր այդ շարժը:
– Ես հավատում եմ, որ այդ շարժը հնարավոր է: Եվ հավատում եմ, որ տարածաշրջանի խաղաղությունն ու կայունությունը շատ կարևոր է բոլորի համար: Բայց եթե դուք նկատել եք, մենք մեծ ուշադրություն ենք դարձնում ևս մեկ պահի. այդ գործընթացները պետք է իրականանան խաղաղությանը նպաստող միջավայրում: Կարևոր է, թե ինչ միջավայրում են ընթանում բանակցությունները. միջավայրում, որը նպաստում է խաղաղությանը կամ այն բանին, որ մարդիկ միմյանց այլևս չատեն:
– Հայաստանը կարծում է, որ Լեռնային Ղարաբաղի ժողովուրդն ունի ինքնորոշման իրավունք: Կովկասում կա երկու հանրապետություն, որոնք ինքնորոշել են. Աբխազիան և Հարավային Օսիան: Նրանց անկախությունը ճանաչել են մի քանի երկիր: Հայաստանը կարո՞ղ է ճանաչել նրանց անկախությունը:
– Մենք հակամարտությունների խաղաղ կարգավորման կողմնակից ենք: Մենք զերծ ենք մնացել Լեռնային Ղարաբաղի անկախության ճանաչումից, քանի որ կողմ ենք, որ բոլոր հարցերը կարգավորվեն բանակցային գործընթացների միջոցով: Սա է մեր դիրքորոշման հիմքը նաև բոլոր մյուս հարցերում:
-Այսինքն՝ Աբխազիան և Հարավային Օսիան Հայաստանը չի՞ ճանաչի:
– Մենք Կոսովոն էլ չենք ճանաչել:
Պատրաստեց Վիկտորյա ԱՆԴՐԵԱՍՅԱՆԸ
