Ջանջուղազյանը «բոչկա է գլորում» դեպի Քոչարյանը. ինչո՞ւ ենք Քոչարյանի ժամանակ բյուջետային պարտքեր կուտակել

Այսօր բյուջեի կատարման հաշվետվության քննարկման ժամանակ ԱԺ փոխխոսնակ Միքայել Մելքումյանը ֆինանսների նախարար Ատոմ Ջանջուղազյանին հարցրեց՝ 7.5 տոկոս տնտեսական աճը բյուջեում ի՞նչ է բերել, լսեցինք, որ 7-8 մլրդ է ապահովել, այդ աճը մեր հասարակության վրա որեւէ ազդեցություն պե՞տք է ունենա, թե՞ չէ: Նա նաեւ հարցրեց՝ ՓՄՁ-ն այդ աճին ո՞նց է մասնակցում, եթե 60 հազարից ավելի սուբյեկտ ունեք, ՀՆԱ-ի աճին ի՞նչ ձեւ են մասնակցում նրանք. «Աճը որակ չունի՞, ասում եք՝ ինչքան էլ աճ ունենանք, այսինքն, 2000 դրամով թոշակ չե՞նք կարող բարձրացնել, բա աճն ի՞նչ է լինում»:

Ջանջուղազյանը պատասխանեց, որ 7.5 տոկոսը իրական աճն է, 9.8 տոկոսով է աճել ՀՆԱ անվանական աճը. «Մենք ունեցել ենք հարկային եկամուտների առաջանցիկ աճ, 10.7 տոկոսով աճել է: Արդյոք հնարավո՞ր էր եղած աճը օգտագործել 2017-ին թոշակ բարձրացնելու համար: Հնարավոր չէր: Թե երբ է հնարավոր սոցիալական ծախսերի ուղղությամբ վերանայում անել, այն ժամանակ, երբ մենք ունենանք համոզմունք, որ մեր գործողությունները հասցրել են նրան, որ տնտեսական աճը կասկած չի հարուցելու առաջիկա միջնաժամկետ կամ երկարաժամկետ հատվածներում»:

Մելքումյանը ասաց, որ բացարձակ համամիտ չէ, 2015-ին բարձրացրել նվազագույն աշխատավարձերը, այն ժամանակ համոզմունք կա՞ր, որ էլի աճ է լինելու: Նա հարցրեց՝ «Դուք ի՞նչ եք ուզում ասել, որ այն քաղաքականությունը, որը վարվել է, վստահության հիմք չի տալիս, որ կարելի է սոցիալական նորմալ քաղաքականություն վարել: Այսինքն, պատահակա՞ն էր այդ աճը: Եթե կան ապագայի նկատմամբ բացասական սպասումներ, պարզ ասեք, բայց ասել, որ 7.5 աճ կա, բայց դա ոչ մի բան չի նշանակում՝ ես դրա հետ համաձայն չեմ»: Նա ասաց, որ հասարակությանը պետք է ուղերձներ հղեն, թե ինչ է տալու աճը:

Ջանջուղազյանը պատասխանեց, որ այդպես չի, որ այդ 7.5 տոկոսանոց աճը ոչինչ չի նշանակում, բայց կայուն երաշխիք ապահովող աճ պետք է ունենանք՝ վերանայումների համար. «Մենք պետք է չառաջնորդվենք որոշակի արկածախնդրությամբ, իր մեջ դա մեծ էական ռիսկ է պարունակում: Եթե մենք չհիմնավորված, բայց ականջահաճո հայտարարություններով փորձենք տնտեսական ծրագիր կազմել, դա հավանաբար դուք ինքներդ լավ կհիշեք մեր անցած ժամանակները, երբ մենք մի 20 տարի առաջ ընկել էինք բյուջետային պարտքերի շղթայի մեջ ու դրանից մեզ շատ դժվարությամբ հաջողվեց դուրս գալ: Այդ ճանապարհը ամենաճիշտ ճանապարհը չի, որոշումները պետք է լինեն հավասարակշռված»:

Aravot.am-ը նախարարին հարցրեց՝ 20 տարի առաջ Ռոբերտ Քոչարյանի ժամանակներն էին, այդ ժամանակ արկածախնդրության են գնացել եւ պարտքե՞ր են կուտակել: Ջանջուղազյանը պատասխանեց. «Ես չասացի, որ մենք գնացել ենք արկածախնդրության, մենք բյուջետային պարտքերի շղթայի մեջ էինք 20 տարի առաջ եւ դա խնդիրներ էր առաջացնում տնտեսության համար, նաեւ սոցիալական խնդիրները լուծելու հնարավորություն չէր տալիս: Իսկ ես դա չէի կարող որակել որպես արկածախնդրություն՝ հատկապես 20 տարի հետո ունեցած իմ գիտելիքների պաշարով եւ փորձառությամբ»:

Իսկ թե 20 տարի առաջ Քոչարյանի օրոք ինչո՞ւ ենք բյուջետային պարտքերի շղթայի մեջ ընկել՝ Ջանջուղազյանը պատասխանեց, որ մի քանի գործոններ էական էին պարտք կուտակելու տեսանկյունից. «Մենք լավատեսական կանխատեսումներ էինք անում տնտեսական զարգացումների եւ եկամուտների հնարավոր մակարդակի հետ կապված եւ դրան համապատասխան առանց տեսնելու, որ իսկապես արդարացվա՞ծ է մեր այդ լավատեսությունը, ռիսկեր կա՞ն, ունենում էինք եկամուտների ծրագիր, որն իր մեջ արդեն ռիսկեր էր պարունակում: Այն ժամանակ էական նշանակություն ունեցող էր մեր բյուջեի չափով պայմանավորված արտաքին աղբյուրներից վարկերի ստացման գործոնը: Վարկեր էինք նախատեսում, որոնք ըստ էության դեռեւս ստորագրված եւ վերջնականացված չէին, կար միայն ծրագիր ԱՄՀ-ի հետ: Բյուջեն փոքր էր եւ ստացված մի քանի տասնյակ միլիոնն էլ էական դեր էր խաղում, բայց հետո ժամանակը ցույց էր տալիս, որ այդ միջոցառումների իրականացման հետ կապված խնդիր էր առաջանում, ինչը հետաձգվում էր, հետեւաբար դրա ծախսերը տվյալ տարում չէիք կարողանում ֆինանսավորել: Դա էլ իր հերթին հանգեցնում էր նրան, որ երբ դու քո պարտավորությունը չկատարեցիր, այն սուբյեկտը, ում նկատմամբ ունես պարտավորություն, նա էլ իր պարտավորությունը չի կարողանում կատարել թե՛ իր մատակարարների նկատմամբ, թե՛ բյուջեի նկատմամբ: Ու պատկերացնո՞ւմ եք դրա ունեցած բացասական հետեւանքը»:

Հռիփսիմե ՋԵԲԵՋՅԱՆ