Կենդանի հերոսների աչքերի մեջ չամաչենք նայել

Քաղված ու չքաղված դասերի մասին

Ապրիլյան պատերազմից երկու տարի անց համացանցը ողողված էր այդ օրերին զոհերի մասին մեկնաբանություններով, դաժան հիշողությունների մասին պատմող նյութերով:
Դեռ երկու տարի առաջ շարունակաբար բոլորը խոսում էին «դասեր քաղելու» մասին, ու հիմա բոլորի ուղեղում, թերեւս, մեկ հարց էր՝ եւ ի՞նչ, քաղեցի՞նք դասեր:

Ադրբեջանի իշխանական էլիտայում հավանաբար կլինեն մարդիկ, որոնք եւս «դասեր քաղել» են ապրիլյան պատերազմից, ու որքան էլ դրա մասին չբարձրաձայնեն՝ հասկանում են, որ իրենց ծրագրերը երկու տարի առաջ չեն իրագործվել: Մեզ համար, իհարկե, ոգեւորիչ էր, երբ ասվում էր, որ ապրիլյան պատերազմի զինադադարն Ալիեւն է խնդրել, որն էլ Մոսկվայի միջնորդությամբ իրականացվել է: Բայց դա երաշխիք չէ, որ Բաքուն հրաժարվել է սադրանքների ու արկածախնդրության դիմելու իր քաղաքականությունից: Ադրբեջանի հաջորդ հարձակումը նույնպես կարող է լինել հանկարծակի ու ավելի լայնածավալ:

Շփման գծում արված հսկայական աշխատանքների մասին այս ընթացքում շատ է խոսվել: Դրական է, որ արդիականացման աշխատանքներն իրականացվում են, եւ պարզ է, որ դա պետք է շարունակական գործընթաց լինի:

Մեր զինվորների մարտական ոգու, կենաց-մահու կռվելու պատրաստ լինելու վերաբերյալ մեր հիացմունքն, իհարկե, կարեւոր է, բայց՝ նույնպես ոչ բավարար: Մենք, անշուշտ, պետք է հպարտանանք մեր հերոսներով, բայց նաեւ պետք է ձգտենք նրան, որ մեր հերոսները մեր կողքին ապրեն, եւ նույնքան կարեւոր է, որ մենք մեր կենդանի հերոսների աչքերի մեջ չամաչենք նայել:

Ու այստեղ է, որ կրկին առաջ է գալիս «դասեր քաղելու» հարցը: «Դասեր քաղելը» վերաբերում է բոլորին: Իշխանությունների ուսերին ծանր բեռ կա: Նրանք պետք է ապահովեն պետության զարգացումն ու քաղաքացիների բնականոն կյանքը:

Հայաստանում չպետք է թույլ տալ ժողովրդավարության հետընթաց, Հայաստանին թռիչք է պետք, այլապես կհայտնվենք ճահճում: Կոռուպցիայի վերացում, տնտեսության նկատելի զարգացում, հասարակության սոցիալական վիճակի բարելավում՝ սրանք այդ թռիչքը ապահովելու պարտադիր պայմաններն են: Այս ամենի մասին անընդմեջ բաժակաճառեր լսելու ժամանակ իսկապես չկա:

Պարտավորություններ ունեն բոլորը, ոչ միայն իշխանությունները: Ոչ մի հերոս իրեն իրավունք չպետք է վերապահի՝ «մահ ռեժիմին» գոռալով իշխանություն տապալելու նպատակն իրագործել զենքի մշակույթը քաղաքական կյանք մտցնելով: Զենքով հարցեր լուծողները, եթե անգամ քաղաքական գործիչ չեն, պիտի հասկանան, որ այդ կերպ խփում են պետության ողնաշարին: Բացի այդ՝ ինչ երաշխիք կա, որ զենքով «հարցեր լուծողները» չեն հրաժարվի իրենց այդ «սովորությունից», եթե օրինակ՝ մի քանի ժամ կամ մի քանի օր իշխանություն ունենան:

Իշխանություններն էլ իրենց «դասը» ունեն քաղելու: Թեեւ ՊՊԾ գրավումից հետո մի որոշ ժամանակ խոսվում էր դրա անհրաժեշտության մասին, բայց կարծես առանձնապես ոչինչ չարվեց: Զենքով «հարցեր լուծողների» պատասխանատվության հարցը մի կողմ թողնենք, նրանք կրում են իրենց պատիժը: Բայց ինչպե՞ս ստացվեց, որ գտնվեցին քաղաքացիներ, որոնք արդարացնում էին այդ մարդկանց արարքը 2016թ. հուլիսին: Ինչո՞ւ ենք հասցրել մի իրավիճակի, երբ բռնությունը, զենքը մեր պետության քաղաքացիների գլխում իշխանության դեմ պայքարի միջոց կարող էր դիտարկվել: Ուրեմն ինչ-որ բան այն չէր, ուրեմն ինչ-որ տեղ թերացել ենք, ու բավական խորքային են այդ թերացումները:

Արմատական եւ համակարգային փոփոխությունների հասնելու անհրաժեշտության մասին պետք է ոչ միայն շարունակաբար խոսել, այլեւ արդեն ցույց տալ քայլերն այդ ուղղությամբ: Հայաստանը զարգացման ուղով ընթանալու հնարավորություն ունի: Եթե իշխանավորները իրապես ցանկանում են եւ մտադիր են առաջ շարժվել՝ բարդ չէ սկսելը: Միայն այն դեպքում կարող ենք վստահաբար ասել, որ «դասեր քաղել ենք», եթե Հայաստանի հասարակության շրջանում խորացած հուսալքությունը վերանա, միայն այդ կերպ պետության հիմքերը կամրապնդենք: Ու այդպես միայն, հպարտանալով մեր հերոսներով, չենք ամաչի նայել նրանց աչքերի մեջ:

ԷՄՄԱ ԳԱԲՐԻԵԼՅԱՆ

«Առավոտ», 05.04.2018