2017թ.-ին ՀՀ համախառն ապրանքաշրջանառությունը աճել է շուրջ 26.86%-ով՝ կազմելով $6425.6 մլն: Ընդ որում, արտահանման աճը կազմել է 25.2%՝ առաջին անգամ հատելով $2 մլրդ-ի սահմանագիծը, իսկ ներմուծման աճը՝ 27.8%՝ կազմելով $4,2 մլրդ: 2017 թվականին արտահանման կառուցվածքին «Իրազեկ քաղաքացիների միավորումը» անդրադարձել է այստեղ: Այժմ փորձենք քննարկել ներմուծումը:
Ներմուծման կառուցվածքը
Ինչպես արտահանման, այնպես էլ ներմուծման ապրանքային կառուցվածքում առաջատար է հանքահումքային արտադրանքը, որը կազմել է ամբողջ ներմուծման 15.5%-ը կամ $648 մլն: Դրան հաջորդում է «մեքենաներ, սարքավորումներ և մեխանիզմներ» հոդվածը՝ $639 մլն ծավալով և 15.3% մասնաբաժնով: Ներմուծման ծավալով երրորդը քիմիական արդյունաբերության արտադրանքն է՝ $420 մլն ծավալով, որը կազմում է ներմուծման 10%-ը: Պատրաստի սննդի արտադրանքի ներմուծումը կազմել է $378 մլն կամ ներմուծման 9%-ը: Սրանց հաջորդում են «ոչ թանկարժեք քարեր և դրանցից իրեր» ($296 մլն), «մանածագործական իրեր» ($270 մլն), «տրանսպորտային միջոցներ» ($247 մլն) և «թանկարժեք ու կիսաթանկարժեք քարեր, թանկարժեք մետաղներ և դրանցից իրեր» ($238 մլն) հոդվածները:
Ներմուծման ուղղությունները
Բավականին բազմազան է նաև ներմուծման աշխարհագրական կառուցվածքը: Առաջատար են ԵԱՏՄ երկրները, որոնց բաժին է ընկնում ներմուծման 31.24%-ը՝ շուրջ $1.31 մլրդ (որի գերակշիռ մասը՝ 97%-ը պատկանում է ՌԴ-ին): Հատկանշական է նաև ԵԱՏՄ-ից ներմուծման նախորդ տարվա նկատմամբ գրանցված բարձր աճը՝ շուրջ 23%:
ԵԱՏՄ երկրներից ՀՀ ներմուծման կառուցվածքում գերակշռող է բնական և հեղուկ գազը, որի ներմուծման ծավալը հասնում է $301.5 մլն-ի (ամբողջ ներմուծման ավելի քան 23%-ը): Հաջորդը «նավթ և նավթամթերք» հոդվածն է՝ $155.2 մլն ծավալով (ներմուծման շուրջ 12%-ը): Այլ կերպ ասած, ԵԱՏՄ-ից ներմուծման 35 տոկոսը էներգակիրներ են:
Մեծ ծավալներով ներմուծվում են նաև անմշակ ալյումին ($67.3 մլն), ցորեն ($59.5 մլն), հեռախոսային ապարատներ և կապի այլ միջոցներ ($31.5 մլն), շոկոլադ և կակաո ($22.5 մլն), ռետինե անվադողեր ($19.4 մլն), երկաթե, պողպատե ձողեր ($18.8 մլն): Նշանակալի են նաև ծխախոտի, մարգարինի, ալկոհոլային խմիչքների, շաքարի, դեղորայքի, մարդատար ավտոմեքենաների ներմուծման ծավալները:
Այս մասով բավականին հետաքրքիր է այն հանգամանքը, որ չնայած 3-րդ երկրներից ապրանքների ներմուծման բարձր դրույքաչափերի՝ դրանց ներմուծման տեսակարար կշիռն աճում է՝ նվազեցնելով ԵԱՏՄ երկրներից ներմուծման կշիռը:
ՀՀ ներմուծման գործընկերների շարքում իր կայուն դիրքն է գրավել նաև ԵՄ-ը: 2017թ. հունվար-դեկտեմբեր ամիսներին ԵՄ-ից ներմուծման ծավալը կազմել է շուրջ $903 մլն, որը կազմում է մեր ներմուծման 21.6%-ը: Ընդ որում, 2016թ.-ի համեմատ ԵՄ-ից ներմուծման ծավալները նույնպես աճել են բավականին բարձր տեմպերով. հավելաճի տեմպը գերազանցել է 27%-ը: Այսինքն, ԵՄ-ից ներմուծումն ավելի արագ է աճում, քան ԵԱՏՄ-ից:
ԵՄ երկրների կառուցվածքում առաջատար է Գերմանիան՝ $202.32 մլն ներմուծման ծավալով: Հաջորդը Իտալիան է՝ $160.5 մլն, որին հաջորդում են արդեն Ֆրանսիան, Հունաստանը, Լեհաստանը, Բելգիան և Բուլղարիան: Բավականին բազմազան է ԵՄ-ից ներմուծման ապրանքային կառուցվածքը: Ներմուծվում են ինչպես հումքային, այնպես էլ պատրաստի, սննդային ապրանքներ, արտադրական սարքավորումներ, մեքենաներ:
Այսպես, Գերմանիայից ներմուծման կառուցվածքում գերակշռող են մարդատար և բեռնատար ավտոմեքենաները, արտադրական սարքավորումները, դեղամիջոցները: Իտալիայից ներմուծվում են տեքստիլ արդյունաբերության արտադրանքներ, կենտրոնական ջեռուցման կաթսաներ, դեղմիջոցներ: Ֆրանսիայից՝ շինարարական կոնստրուկցիաներ, օծանելիք, կոսմետիկ միջոցներ: Հունաստանից ներմուծման կառուցվածքում գերակշռող են նավթը և նավթամթերքները:
ՀՀ ներմուծման գործընկերների շարքում առաջատար են նաև Չինաստանը (ներմուծման 10.9%-ը), Թուրքիան (5.5%), Իրանը (4.3%), նշանակալի քանակությամբ ներմուծվում է նաև ԱՄՆ-ից (3.2%), Ուկրաինայից (2.9%), Վրաստանից (2.6%), ԱՄԷ-ից (2.4%), Շվեյցարիայից (2.3%):
Չինաստանից հիմնականում ներմուծվում են հեռախոսային ապարատներ և կապի այլ միջոցներ, կոշկեղեն, երկաթե գլանվածքներ, ռետինե անվադողեր, համակարգիչներ և դրանց մասեր և այլն: Հարևան Թուրքիայից ներմուծվում են գերազանցապես տեքստիլ արդյունաբերության արտադրանքներ, ինչպես նաև սև մետաղներ, լվացող և մաքրող միջոցներ, ցիտրուսներ: Իրանից ներմուծվում են առավելապես հանքահումքային ապրանքներ՝ բնական և հեղուկ գազ, նավթամթերք, սև մետաղներ, շինանյութ: ԱՄՆ-ից ներմուծվում են մարդատար և բեռնատար ավտոմեքենաներ, մսամթերք, դեղորայք: Իսկ Վրաստանից՝ առավելապես սննդի արդյունաբերության արտադրանքներ, պարարտանյութեր, էլ.էներգիա:
Հովհաննես Մելքումյան,
«Իրազեկ քաղաքացիների միավորում»
