Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպությունը (ԱՀԿ) լրագրողների համար մշակել է ուղեցույց, որը կոչվում է «Ինքնասպանությունների կանխարգելում. ուղեցույց մեդիա մասնագետների համար»:
Ինչպես լուսաբանել ուրևէ կոնկրետ ինքնասպանության դեպք
* Խուսափել ինքնասպանության սենսացիոն լուսաբանումից, մասնավորապես երբ խոսքը վերաբերում է հանրահայտ անձնավորության (ուղեցույցի մեկ այլ հատվածում նշվում է, որ հատկապես ուժեղ ազդեցություն են ունենում հայտնի մարդկանց ինքնասպանությունների դեպքերը-խմբ.)։ Լուսաբանումը պետք է հնարավորինս սահմանափակ լինի։ Պետք է անդրադառնալ ցանկացած հոգեկան խնդրի, որ միգուցե ունեցել է տվյալ հանրահայտ մարդը։ Պետք է խուսափել չափազանցություններից, հանգուցյալի, նրա օգտագործած միջոցների եւ ինքնասպանության վայրի լուսանկարների հրապարակումից։ Առաջին էջերում ինքնասպանության լուսաբանումը նպատակահարմար չէ։
* Խուսափել օգտագործված միջոցի մանրամասն նկարագրությունից։ Հետազոտությունները ցույց են տվել, որ ԶԼՄ-ների կողմից ինքնասպանության լուսաբանումը ավելի մեծ ազդեցություն է ունենում ինքնասպանության միջոցների ընկալման վրա, քան ինքնասպանությունների հաճախականության վրա։ Որոշ վայրեր՝ կամուրջներ, ժայռեր, բարձր կառույցներ, երկաթգծեր եւ այլն, սովորաբար կապվում են ինքնասպանության հետ եւ դրան ավելացող հրապարակայնությունը մեծացնում է ռիսկը, որ ավելի շատ մարդիկ կօգտագործեն դրանք։
* Ինքնասպանությունը չպետք է լուսաբանվի որպես անբացատրելի երեւույթ կամ էլ չափազանց պարզ կերպով։ Ինքնասպանությունը երբեք որեւէ մի գործոնի կամ իրադարձության հետեւանք չէ։ Այն սովորաբար պայմանավորված է բազմաթիվ գործոնների բարդ փոխազդեցությամբ, ինչպիսիք են հոգեկան եւ ֆիզիկական հիվանդությունը, թմրադեղերի կամ ալկոհոլի չարաշահումը, ընտանեկան վեճերը, միջանձնային կոնֆլիկտները եւ սթրեսորները։ Չպետք է մոռանալ, որ ինքնասպանության դրդապատճառերը բազմագործոն են։
* Ինքնասպանությունը չպետք է դիտվի որպես անձնական խնդիրների լուծման միջոց, ինչպիսիք են սնանկացումը, քննության ձախողումը կամ սեռական բռնությունը։
* Պետք է հաշվի առնել, որ ինքնասպանության մասին լուսաբանումներն ազդում են ընտանիքների եւ այլ տուժածների վրա թե՛ խարանի, թե՛ հոգեկան տառապանքների տեսքով։
* Ինքնասպանների հերոսացումը, որպես նահատակների՝ հանրայնացումը կարող է զգայուն մարդկանց մեջ տպավորություն ստեղծել, որ հասարակությունը պատվի է արժանացնում ինքնասպանության վարքագիծը։ Շեշտը պետք է դրվի տվյալ մարդու մահը սգալու վրա։
* Ոչ ճակատագրական ինքնասպանության փորձերի ֆիզիկական հետեւանքների (ուղեղի վնասում, անդամալուծություն եւ այլն) լուսաբանումը կարող է կանխարգելիչ բնույթ ունենալ։
Աննա ԶԱԽԱՐՅԱՆ
Հոդվածն ամբողջությամբ կարող եք կարդալ «Հայկական ժամանակ» թերթի այսօրվա համարում
