Արմեն Մելքիսաթյանը «հին» բեմադրությանը նոր շունչ է տվել
Պիացոլան իր առաջին տանգոն՝ La catinga, գրեց 11 տարեկանում, իսկ կյանքի վերջին 10 տարիներին ստեղծեց 300-ը (նա ապրել է 72 տարի) ու մահվանից առաջ թողեց հետեւյալ գրությունը. «Արգենտինայում նույնիսկ կրոնը կարելի է փոխարինել մեկ այլ դավանանքով, բայց ոչ երբեք տանգոն, այն եղել է ու կմնա Արգենտինայի այցեքարտը»: ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի կողմից 2009թ. տանգոն ճանաչվեց որպես այդ երկրի ոչ միայն այցեքարտ, այլ աշխարհի մարդկային ժառանգություն, որի մեջ ամփոփվում է ազատագրված ստրուկների, էմիգրանտների, սոցիալական բեւեռվածության, աղքատության ու ռասիզմի բովից ելած եվրոպական, աֆրիկյան ու հնդկացիական մշակույթները:
Լեգենդար կոմպոզիտորի տանգոները հաճախ են հնչում հայաստանյան կոլեկտիվների մեկնաբանմամբ, բայց առաջին անգամ Ազգային օպերային թատրոնում իբրեւ մեկ գործողությամբ բալետ 10 տարի առաջ ներկայացվեց խորեոգրաֆ Ռուդոլֆ Խառատյանի բեմադրությամբ: Իսկ Պիացոլայի միակ օպերան՝ «Մարիան Բուենոս Այրեսից», մեր հանդիսատեսի դատին հանձնվեց 2016թ., Արմեն Մելիքսեթյանի բեմադրությամբ, մինչդեռ հիշյալ օպերան Ռուսաստանում առաջին անգամ բեմադրվել է Սանկտ Պետերբուրգում՝ 2017թ., ժամանակակից արվեստի «Էրարտա» թանգարանում: «Առավոտն» անդրադարձել էր այս ներկայացմանը: Հիշեցնենք, որ պրեմիերային Արգենտինայից հատուկ հրավիրված էր մեր ունկնդրին քաջածանոթ բանդոնեոնահար Կառլոս Բուռնոն: Բեմադրությանը հրավիրված էին նաեւ օպերային թատրոնի երաժիշտների «Օպերիտա» անսամբլը՝ Մադաթ Ավանեսովի ղեկավարությամբ, ինչպես նաեւ բալետի արտիստներ, նկարիչը Ռաֆայել Խաչատուրյանն էր, զգեստների էսքիզների հեղինակը՝ Ռուբինա Հովհաննիսյանը: Քանի որ օպերա-տանգոն առաջին փորձն էր մեր իրականությունում, այն հետաքրքրել էր մեր հանդիսատեսին:
Տեսարաններ «Մարիան Բուենոս Այրեսից» ներկայացումից:
Օրերս երկարատեւ ընդմիջումից հետո դարձյալ ներկա գտնվեցինք հիշյալ օպերայի մելիքսեթյանական բեմադրությանը եւ արձանագրեցինք որոշ փոփոխություններ, այդ թվում՝ նաեւ ռեժիսորական: Օրինակ, ներկայացումն այս անգամ ընթացավ ֆոնոգրամայի ուղեկցությամբ, գլխավոր կերպարի՝ Մարիայի դերում այս անգամ Արմինե Մարդոյանն էր, նաեւ՝ բալետի արտիստներին փոխարինում էին լատինաամերիկյան ոճի պարերի պրոֆեսիոնալներ, միջազգային մրցույթների դափնեկիրներ Թագուհի Մարկոսյանը, Հարություն Թոփալիդիսը եւ Պետրոս Աֆարյանը: Դերերում, ինչպես նախորդ անգամ, նույն անուններն էին՝ Կարեն Խաչատրյան (Դունդե), Սեւակ Մուսախանյան (Պայադոր), Արա Ասատուրյան (Հոգեբույժ), Արեւ Հակոբյան (Մարիայի ստվեր) եւ Անի Թամազյան (փոքրիկ Մարիա): Չմոռանանք նշել բալետմայստեր Անի Գալստյանի եւ ռեժիսորի ասիստենտ Արա Ասատուրյանի անունները, նաեւ էկրանային համակարգի առկայությունը, որը այս անգամ էլ օգնում էր հանդիսատեսին ավելի մատչելի ընկալել սյուժեն:
Մեզ հետաքրքրող հարցին՝ ինչո՞ւ միայն մեկ տարի հետո հանդիպեցինք «Մարիան Բուենոս Այրեսից» օպերային, այն էլ նոր ընթերցմամբ, Արմեն Մելիքսեթյանը պատասխանեց. «Այո, կրճատումներին զուգահեռ բեմադրվեցին նաեւ նոր հատվածներ…Սա բեմադրող ռեժիսորի համար նորմալ աշխատաոճ է: Օրինակ, նախորդ բեմադրության ժամանակ, ըստ իս, նվագախումբը, որ բեմում էր՝ կաշկանդում էր արտիստներին: Սա՝ ամենատեսանելին: Իհարկե, բեմադրել եմ նաեւ նոր հատվածներ եւս, բայց այստեղ որոշիչ դերն, ի վերջո, հեգեմոնիան, երաժշտությունն է: Մյուս կողմից՝ հստակ սյուժետային գիծ չկա: Արգենտինացի բանաստեղծ Օրասիո Ֆերերի ստեղծագործությունների հետ համադրել եմ նաեւ նմուշներ Գարսիա Լորկայի եւ Բորխեսի պոեզիայից: Կարճ ասած՝ կարող ես ազատ մանեւրել: Կարեւորը, որ երիտասարդները, նոր սերունդը թատրոն հաճախի ու տեսնի՝ ինչ է նշանակում երաժշտական թատրոն: Իսկ սա այն ժանրն է, որը մեզ մոտ ոչ թե կաղում է, այլ ուղղակի չկա»: Հարցին՝ ինչո՞ւ գոնե այս անգամ չհամագործակցեց օպերային թատրոնի հետ, մեր զրուցակիցը պատասխանեց. «Կարող էի համագործակցել, բայց մեր թատրոնում քիչ կան դերասաններ, որոնք կարող են եւ երգել, եւ պարել: Չէ՞ որ իմ բեմադրության մեջ երգում են, պարում են կամ պարային հստակ շարժուձեւով հանդես են գալիս նաեւ ներկայացման բոլոր մասնակիցները…»:
ՍԱՄՎԵԼ ԴԱՆԻԵԼՅԱՆ
«Առավոտ»
23.02.2018
