Բայց հիմա չկան ոչ նորմալ խորհրդարան, ոչ հասարակության դրսևորման ազատ հնարավորություններ, թույլատրվում է ցանկացած ցնցումային զարգացման տարբերակ. Արամ Մանուկյան. «Իրատես»

Հայաստանի պատմության ամենալուսավոր էջերից մեկի՝ Ղարաբաղյան շարժման 30-ամյակը նշվեց այս շաբաթ: Բավական անշուք ու անհոգի: Ոչ մի պետական միջոցառում չեղավ: Շարժումը հայ ժողովրդի հավաքական ուժի լավագույն օրինակն է, որը, ցավոք, հետագա տարիներին մաշվեց ու մսխվեց: Տպավորությունն այնպիսին է, որ այսօրվա հայ հասարակությունը ոչ մի ընդհանրություն չունի 88-ի շարժման հետ: ՀԱԿ փոխնախագահ ԱՐԱՄ ՄԱՆՈՒԿՅԱՆԻ հետ զրուցեցինք Ղարաբաղյան շարժման մասին:

-2008-ի այս օրերին Լևոն Տեր-Պետրոսյանը բազմահազարանոց հանրահավաքներ էր անում: Կրկին հասարակության հավաքական նյարդը կար: Ինչու՞ չհաջողեց ձեր շարժումը:

-Որովհետև եղավ Մարտի 1-ը: Այդ օրը գնդակահարվեց շարժումը: Մենք փորձեցինք բարդույթներից նորից դուրս բերել հանրությանը, ինչը հաջողվեց, մարդն իր ողնաշարը ձգեց ու հույս ունեցավ: Մարտի 1-ին արյուն թափվեց: Հոկտեմբերի 27-ին մի անգամ արդեն թափվել էր այդ արյունը, մեկ էլ Մարտի 1-ին թափեցին: Գարնան առաջին օրը գնդակահարվեցին շարժման գաղափարն ու ոգին: Թե ե՞րբ ժողովուրդը մի հատ էլ թափ կառնի, ողնաշարը կուղղի, դժվար է ասել:

-Միայն Մարտի 1-ո՞վ էր պայմանավորված Տեր-Պետրոսյանի գլխավորած շարժման տապալումը:

-Արյուն էր թափվել, դա ակնհայտ էր, դա դիմահար կրակ էր: Հազար բան էլ կար՝ մամուլը, խորհրդարանը, բայց Մարտի 1-ն աննախադեպ էր, սնայպերներով քաղաքացու վրա կրակեցին: Մինչև հիմա այդ ազդեցությունը կա:

-Եթե հիմա հասարակությունը ցանկանա ինչ-որ բան փոխել երկրում, ինչպե՞ս պետք է վարվի:

-Հասարակությունները բնական օրգանիզմ են և ունեն իրենց կանոնները: Այդ պայթյունը կարող է գալ սոցիալական ինչ-որ խնդրից, հնարավոր է Ղարաբաղից, չսպասված ինչ-որ տեղից: Կարծում եմ` Ղարաբաղից է գալու: Երբեք մի բացառեք, որ Մաշտոցի պուրակից, «Էլեկտրիկ» շարժումից, տարկետման դեմ ըմբոստությունից կարող է ինչ-որ բան բռնկել: Բայց որ լինելու է անսպասելի և ոչ կանխատեսված տեղից, համոզված եմ: Հասարակություններն ունեն այդ ներքին ռեզերվները, ամենաճահճոտ տեղում, որ միայն գորտի ճվճվոց է լսվում, կարող է հրաբուխ լինել: Սա շատ վատ է, բայց օրինաչափություն է, եթե չեն թողնում հասարակությունը զարգանա էվոլյուցիոն ճանապարհով, հասարակությունը գտնում է հեղափոխական ճանապարհով խնդիրները լուծելու ձևերը: Խորհրդարանը նորմալ լիներ, ընտրություններն օրինական, նման ցնցումները կբացառվեին: Բայց հիմա չկան ոչ նորմալ խորհրդարան, ոչ հասարակության դրսևորման ազատ հնարավորություններ, թույլատրվում է ցանկացած ցնցումային զարգացման տարբերակ:

Ռուզան ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ

Հարցազրույցն ամբողջությամբ՝  «Իրատես» թերթի այսօրվա համարում