Այս տարի լրանում է Արցախյան շարժման 30-ամյակը։ Շարժում, որը կանգնած էր Արցախի ազատագրման ու Հայաստանի անկախության ակունքներում։ 88-ի փետրվարին սկիզբ առած շարժման գլուխ կանգնեց «Ղարաբաղ» կոմիտեն՝ իր 11 անդամներով, որից այսօր ողջ են 8-ը։ Նրանցից երեքը՝ Ռաֆայել Ղազարյանը, Սամվել Գեւորգյանը եւ Համբարձում Գալստյանը, մեզ հետ չեն։ Երեւանի նախկին քաղաքապետ Համբարձում Գալստյանը սպանվեց 1994 թվականին, իսկ գիտնական, ակադեմիկոս Ռաֆայել Ղազարյանն ու «Հայք» թերթի նախկին խմբագիր Սամվել Գեւորգյանը վախճանվեցին, առաջինը՝ 82 տարեկան հասակում, երկրորդը՝ 69։ Եվս մեկ անդամ՝ ներքին գործերի նախկին նախարար Վանո Սիրադեղյանը թաքնվում է իրավապահներից եւ 2000 թվականից հեռացել է Հայաստանից։ Մյուս յոթ անդամներից այս պահին միայն Վազգեն Մանուկյանն է, որ որոշակի դիրք ու պաշտոն է զբաղեցնում պետական ապարատում՝ Հանրային խորհրդի նախագահն է։ Նրան թեեւ 1996 թվականին չհաջողվեց գալ իշխանության՝ ՀՀ նախագահ ընտրվել, փոխարենը հետո իշխանության եկած Ռոբերտ Քոչարյանն ու Սերժ Սարգսյանը նրան օգնեցին մնալ ջրի երեսին, ինչ-որ դիրք զբաղեցնել։ Շարժման ակունքներում գտնվող Լեւոն Տեր-Պետրոսյանն ու Վազգեն Մանուկյանն այդպես էլ չհաղթահարեցին Տեր-Պետրոսյանի՝ նախագահ դառնալուց հետո ծագած հակասությունները եւ մինչ օրս էլ որեւէ շփում չունեն միմյանց հետ։ Մինչդեռ 88-ին նրանք մի հարթակում էին կանգնած։ Լեւոն Տեր-Պետրոսյանն այժմ ղեկավարում է ՀԱԿ կուսակցությունը եւ հիշվում է որպես ՀՀ առաջին եւ հիմնադիր նախագահ։ Մյուսների մասին հիշում են խիստ հազվադեպ կամ չեն էլ հիշում։ Ամենահիշվողներից մեկն Աշոտ Մանուչարյանն է, ով պարբերաբար ասուլիսներ է տալիս։
Կոմիտեի անդամ Սամսոն Ղազարյանը տաքսի է վարում՝ այդկերպ հոգալով օրվա հացը։ Դավիթ Վարդանյանը, ով ժամանակին պետգույքի նախարարն էր, հայտնի էր թղթախաղի նկատմամբ ունեցած սիրով։ Տարբեր պատմություններ կան նրա ոդիսականից, ընդհուպ մինչեւ ԵՊՀ Բյուրականի մասնաճյուղը տանուլ տալու մասին, եւ, ասում են, սոցիալապես բավականին ծանր վիճակում է այժմ գտնվում։ Նախկին ընկերները նրանից տեղեկություն չունեն։
Վահե ՄԱԿԱՐՅԱՆ
Հոդվածն ամբողջությամբ կարող եք կարդալ «Հրապարակ» թերթի այսօրվա համարում
