Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը հրաման է ստորագրել պետության ղեկավարի արտահերթ ընտրություններ անցկացնելու վերաբերյալ: Դրա համաձայն՝ հոկտեմբերի 17-ի փոխարեն ընտրությունները կանցկացվեն ապրիլի 11-ին՝ գործնականում համընկնելով հարևան Հայաստանում վարչապետի թեկնածության հաստատման հետ, ռուսական «Կոմերսանտ» թերթում գրում է վերլուծաբան Կիրիլ Կրիվոշեևը: Նախընտրական արշավի միանշանակ ֆավորիտը պարոն Ալիևն է, որը երկիրը ղեկավարում է 2003թ.-ից:
Բաքվում «Կոմերսանտի» զրուցակիցները ընտրությունները օրը տեղափոխելու որոշումը բացատրում են ներքին, ոչ թե արտաքին գործոններով: Միաժամանակ, առանցքային ինտրիգն այն է, թե ինչպես Բաքվում և Երևանում միաժամանակյա քաղաքական ակտիվությունը կանդրադառնա տարածաշրջանում տիրող իրավիճակի, մասնավորապես Լեռնային Ղարաբաղի հիմնահարցի վրա:
2016թ. սահմանադրական հանրաքվեի արդյունքում զգալիորեն ընդլայնվեցին Իլհամ Ալիևի նախագահական լիազորությունները, այդ թվում նրան իրավունք տրվեց նշանակել արտահերթ ընտրություններ: Երկուշաբթի նա օգտվեց այդ իրավունքից՝ ստորագրելով հրաման, որի համաձայն քվեարկությունը տեղափոխվում է ապրիլի 11-ին: Համաձայն այդ ժամանակ սահմանված մեկ այլ փոփոխության՝ այդ օրն ընտրված նախագահը կղեկավարի ոչ թե 5, այլ 7 տարի:
Այն, որ հենց Իլհամ Ալիևը կհաղթի ընտրություններում, գրեթե կասկած չկա: Նրա թեկնածության առաջադրման մասին հայտնի դարձավ արտահերթ ընտրությունների մասին հրամանի ստորագրումից ժամեր անց. այդպիսի որոշում կայացրեց Ադրբեջանի արհմիությունների կոնֆեդերացիայի համագումարը: «Դուք միշտ սատարել եք Իլհամ Ալիևին, և այս անգամ դուք կասեք ձեր խոսքը»,- համագումարի անդամներին է դիմել նախագահի՝ հասարակական-քաղաքական հարցերով օգնական Ալի Հասանովը: Վերջինս ընտրությունների օրվա տեղափոխումը բացատրել է նրանով, որ «ընթացիկ տարվա մայիսից երկրում անցկացվելու են տեղական և միջազգային նշանակության բազմաթիվ կարևոր միջոցառումներ», որոնց մի մասը «ժամանակային առումով համընկնում են ընտրությունների հետ»: Մայիսին նշվելու է հանրապետության 100-ամյակը (Ադրբեջանի անկախության մասին ակտը ստորագրվել է 1918թ. մայիսի 28-ին), իսկ հոկտեմբերին տեղի կունենա Բաքվի միջազգային հումանիտար ֆորումը, որն անցկացվում է 2011թ.-ից:
Պաշտոնյան նաև հավելել է. «Ադրբեջանում գոյություն ունեցող փորձի համաձայն՝ բոլոր ընտրություններն անցկացվում են աշնանը: Հաշվի առնելով համաշխարհային փորձը՝ առավել նպատակահարմար է ընտրություններն անցկացնել տարվա տարբեր ժամանակահատվածներում: Բացի այդ, Ադրբեջանի Հանրապետության նախագահի ընտրությունը 7 տարի ժամկետով ապահովում է նախագահական լիազորությունների իրականացումը ֆինանսական տարվա սկզբից»:
Ադրբեջանի խորհրդարանի պատգամավոր Արազ Ալիզադեն «Կոմերսանտի» հետ զրույցում այլ կերպ է մեկնաբանել ընտրությունները գարնանն անցկացնելու նպատակահարմարությունը: «Այդ որոշումը միանգամայն արդարացի է,- ասել է Ալիզադեն:- Եթե ընտրություններն անցկացվում են աշնանը, ապա ընտրարշավի թեժ շրջանը բաժին է ընկնում ամռանը: Այդ ընթացքում տեղի են ունենում ցույցեր, ավտոբուսներով մարդկանց են բերում: Այսինքն` մարդիկ զբաղվում են քաղաքականությամբ, ոչ թե գյուղատնտեսությամբ, այսինքն` դրանից բերքահավաքը տուժում է»: Բացի այդ, պատգամավորի կարծիքով, ընտրարշավի համար շատ ժամանակ չի պահանջվի. «բոլոր թեկնածուները վաղուց հայտնի են ադրբեջանցի ընտրողին, իսկ նորերը չեն երևում»:
Ընդդիմադիր «Հանրապետական այլընտրանք» շարժման քարտուղար Նաթիգ Ջաֆարլին իր հերթին «Կոմերսանտի» հետ զրույցում ասել է, որ ընտրությունների օրվա տեղափոխությունը փորձ է՝ խուսափելու եվրոպացի դիտորդների քննադատությունից: «ԵԱՀԿ ԺՀՄԻԳ-ը սովորաբար երկիր է ուղարկում երկարաժամկետ և կարճաժամկետ դիտորդական առաքելություն: Դրա կազմը համաձայնեցվում է երկրի կառավարության հետ: Այդպիսով, երկարաժամկետ, և ինչու ոչ՝ կարճաժամկետ առաքելություն ուղարկել ամենայն հավանականությամբ, չեն հասցնի»,- ասում է փորձագետը:
Ջաֆարլիի խոսքով եվրոպական ինստիտուտների ուշադրությունը ապրիլին սևեռված կլինի «Ռուսաստանի վրա», որտեղ մարտի 18-ին նախանշված են նախագահական ընտրություններ, նշանակում է՝ Բաքուն ավելի քիչ ուշադրության կարժանանա: Բացի այդ, նրա խոսքով, դա կարող է ունենալ քաղաքական ենթատեքստ. «Նավթի գների պատճառով տնտեսության երկու տարվա լճացումից հետո Ադրբեջանի տնտեսությունը վերականգնվել է, բյուջեն ավելացել է, իսկ մանաթը արդեն 7 ամիս է՝ պահպանում է կայուն փոխարժեքը: Բայց արդյոք այդ իրավիճակը կպահպանվի մինչև դեկտեմբեր՝ հայտնի չէ»:
Ադրբեջանի ընտրությունները կանցկացվեն հարևան Հայաստանում վարչապետի թեկնածության հաստատումից մեկ շաբաթ առաջ: Հայաստանում սահմանադրական նոր փոփոխությունների համաձայն՝ հենց վարչապետը, ոչ թե նախագահը, իր ձեռքում կկենտրոնացնի հիմնական իշխանական լիազորությունները: Դեռ դրանից մեկ ամիս առաջ՝ մարտի 1-10-ը Հայաստանում կընտրեն նախագահ: Հանրային ընտրարշավ չի լինի, չի լինի նաև համաժողովրդական քվեարկություն. ով կզբաղեցնի այդ երկու պաշտոնները՝ կորոշի խորհրդարանը:
«Կոմերսանտի» հետ զրույցում հայ քաղտեխնոլոգ Վիգեն Հակոբյանը նշել է, որ երկու երկրներում տարվա առաջին կեսին ընտրությունների անցկացումը կողմերին կարող է հնարավորություն տալ «ինչ-որ միջանկյալ լուծում տալ Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտությանը, որն առավել մեծ լեգիտիմություն է պահանջում»:
Մինչդեռ Հայաստանի բարձրաստիճան շրջանակներում թերթի զրուցակիցն այդ հարցում այնքան էլ լավատեսական չէ տրամադրված և առավել հակված է սպասել, որ Ադրբեջանը կսրի իրավիճակը Լեռնային Ղարաբաղի շուրջ:
Այնուամենայնիվ, «Կոմերսանտի» բոլոր զրուցակիցները միաձայն պնդում են, որ ընտրությունների տեղափոխումը Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության հետ որևէ կապ չունի:
Պատրաստեց՝ Վիկտորյա ԱՆԴՐԵԱՍՅԱՆԸ
