Գիտնական-դասախոսների բաց նամակը՝ ՀՀ Ազգային Ժողովի նախագահին

Հարգարժան պարո՛ն Ա. Ս. Բաբլոյան, «Բարձրագույն կրթության մասին» ՀՀ օրենքի նախագծով արմատական փոփոխություններ են նախատեսվում բարձրագույն կրթության ողջ համակարգում. «Այս փոփոխությունները երեք տարվա ընթացքում պետք է հանգեցնեն նրան, որ ունենանք որակապես այլ մակարդակի բարձրագույն կրթության համակարգ»: Այս իմաստով կարևոր են նաև այն նկատառումները՝ ինչպես բարելավել օրենքը, քանի դեռ այն քննարկման փուլում է: Սակայն օրենքի նախագծում առկա է հետևյալ ձևակերպումը. «Բուհում գիտամանկավարժական կազմի բոլոր թափուր պաշտոնների տեղակալումը իրականացվում է ըստ աշխատանքային պայմանագրի, որը կնքվում է մինչև 5 տարի ժամկետով: 70 տարին լրացած անձը բուհում դասախոսական կազմի թափուր պաշտոնների տեղակալման համար անցկացվող մրցութային ընտրությանը չի մասնակցում»:

Հոդված 28-ի 12-րդ կետը խնդրահարույց է: Օրենքով սահմանված տարիքային սահմանափակումը, ըստ որի 70 տարին լրացած անձը գիտամանկավարժական պաշտոնների մրցույթին չի կարող մասնակցել, իրավաչափ չէ: ՀՀ Սահմանադրության 57-րդ հոդվածի 1-ին կետը նախատեսում է, որ. «Յուրաքանչյուր ոք ունի աշխատանքի ազատ ընտրության իրավունք»: Հետևաբար, անձը կարող է ընտրել այն աշխատանքը, որի հիմքը մրցույթն է: Նույն մոտեցումն առկա է «Մարդու իրավունքների համընդհանուր հռչակագրի» 23-րդ հոդվածում:

Բացի այդ, «Տնտեսական, սոցիալական և մշակութային իրավունքների մասին» միջազգային դաշնագրի 7-րդ հոդվածի 3-րդ մասում ասվում է. «Դաշնագիրը ստորագրած պետությունները ճանաչում են յուրաքանչյուր անձի իրավունքը հավասար հիմունքներով աշխատանքի անցնելու, ծառայողական առաջխաղացման՝ հիմնված աշխատանքային ստաժի և որակավորման վրա»:

Ինչպես տեսնում ենք այստեղ տարիքային ցենզ չկա: Իսկ «քաղաքական և քաղաքացիական իրավունքների մասին» դաշնագրի 26-րդ հոդվածն արգելում է «ցանկացած տիպի խտրականության դրսևորում, և օրենքը պետք է հավասարաչափ պաշտպանի բոլորին»:

Համեմատության համար կարող ենք ասել, որ Մոսկվայի պետական համալսարանի ռեկտոր Վիկտոր Սադովնիչին 79 տարեկան է, իսկ Հարվարդի համալսարանի ռեկտոր-նախագահ Դրյու Ջիլպին Ֆաուստը 71 տարեկան է: Մեկ այլ հեղինակավոր համալսարանի՝ Օքսֆորդի ռեկտոր Քրիս Պատենը 74 տարեկան է, իսկ ԱՄՆ նախագահ Դ. Թրամփը 72 տարեկան է: Ինչպես տեսնում ենք տարիքային հանգամանքները չեն ազդել վերոհիշյալ համալսարանների ոչ՛ կրթական, ոչ՛ առավել ևս կառավարման որակների վրա:

Ավելորդ չենք համարում նշել, որ ՀՀ բուհերում դասավանդող մոտ 10.000 դասախոսներից, մոտ 2500-ը հատել են 70-ի տարիքային շեմը: Այս կապակցությամբ առաջանում է հարց. «կա՞ն արդյոք բավարար որակավորում ունեցող այդպիսի բազմաքանակ երիտասարդներ, ովքեր կարող ենք փոխարինել ավագ սերնդին և արդյոք նման զանգվածային փոխարինումը չի հանգեցնի կրթական համակարգում լուրջ ցնցումներ»:

Շիրակի մարզի գիտական հիմնարկների և պետական բուհերի մի խումբ դասախոսներ իրենց մտահոգությունն են հայտնում վերոնշյալ օրենքի նախագծի մի շարք դրույթների կապակցությամբ և մասնավորապես բազմավաստակ մեծ ճանաչում ունեցող 70 և ավել տարիք ունեցող պրոֆեսորադասախոսական այն անձնակազմի անդամների համար, որոնք այդ օրենքի վավերացման դեպքում զրկվում են իրենց սահմանադրորեն ընտրվելու իրավունքի հնարավորությունից՝ այն որակելով որպես մարդու իրավունքների խախտում և տարիքային խտրականության դրսևորում:

Եկեք թույլ տանք, որ գիտնականի, դասախոսի հարցերը լուծվեն գիտական խորհրդում, ոչ թե Ազգային ժողովում։