Վերարկուն իրենը չէր: Թեթևակի նեղություն ճամփին ևս զգում էր, բայց այն որոշակիացավ ավտոտնակը բացելիս, ապա, երբ ձգվելով վառեց լույսը: Այդպես էլ կար. հանդերձարանում, անուշադիր լինելով, ուրիշինն էր հագել: Այս մեկը մուգ էր, ոչ թե կապտին տվող, ինչպես իրենը, այլ սև, գուցե թե` ավելի նոր: Կաշկանդվածությունը դրա՞ պատճառով էր, թե՞ փոքր լինելու: Կարևորը, սակայն, դա չէր:
Տաճատը տենդագին արագությամբ վրա բերեց դարպասը և վերստին մեքենա նստեց: Մինչև թատրոն հինգ-տասը րոպեի ճամփա է, հավանաբար հասցնի, միայն թե մյուսն իր պես առաջին դուրս եկողներից չլինի: Ասա ինչո՞ւ չսպասեց հանդերձապահուհուն…
Երկու թե երեք րոպե կորցրեց պետավտոտեսուչի պատճառով, ավելի ստույգ` իր. առանց թարթիչը միացնելու վազանց կատարեց: Ժամանակ շահելու համար դրամ առաջարկեց: Տեսքը, թե՞ մեքենայի համարանիշերը վստահություն չներշնչեցին. Ոստիկանը զգուշացավ, փորձում էր արձանագրություն կազմել: Հարկադրված` ներկայացավ, ասաց` որտեղ է աշխատում:
– Կարգ չխախտողն առաջինը դուք պետք է լինեք,- դիտողություն արեց տեսուչը, այդու առանց տուգանելու թույլատրեց գնալ:
Թատրոնի մերձակայքում մարդ գրեթե չկար: Ներսում լույսերը, սակայն, չէին մարել, և դուռը բաց էր: Մուտքին մերձ խցիկում երկուսը պատրաստվում էին ընթրել:
– Հանդերձապահուհին որտե՞ղ է,- հարցրեց:
– Ի՞նչ կա,- մարդը շարունակեց երշիկ կտրել, մյուսը թեյ էր լցնում:
Տաճատը դժվարացավ միտքը ձևակերպել ու, ինքն իրենից դժգոհ, դիմեց հանդերձարանի կողմը:
– Սպասիր, ո՞ւր ես քշում,- մարդը դրեց թեյնիկը և, շրջանցելով ընկերոջը, ելավ սրահ:- Թատրոնը փակ է, ետ արի:
Տաճատը կանգնեց, սակայն հայացքը հանդերձարանի կողմն էր: Դատարկ կախիչները, լքյալ անկյունը հույսի տեղ չէին թողնում:
– Իմի փոխարեն ուրիշինն են տվել,- պահի տակ հորինեց. հավանաբար գործեց պաշտպանական բնազդը:- Տանը նոր նկատեցի:
– Չի կարող պատահել,- խցիկում մնացածն էր:
– Պատահել է,- Տաճատը ետ տարավ վերարկուի փեշերը:- Իմը չէ:
– Ժետոն ունեի՞ր,- սա ևս առաջ եկավ:
– Իհարկե,- Տաճատը նեղվում էր նրանց հարձակողական տոնից, բայց այլ ելք չուներ:
– Բա էն մյուսը… ինչո՞ւ բան չասաց: Կարո՞ղ է ավելի թանկանոցն է եղել:
– Չէի ասի. գրեթե չեն տարբերվում: Գույնն է ուրիշ,- նույն պահին նկատեց,- մեկ էլ ուսերը` իմը կտրած են, սրանը` թափվող:
– Այ քեզ մարդ: Ուրիշի շորը հագել գնացել է, գլխի չէ… Հո խմած չե՞ս:
Տաճատը հապաղեց. ի՞նչ պատասխաներ:
– Չէ,- ասաց:
– Սոֆիկը տուն հասած կլինի՞,- ավելի տարեցն էր:- Հարո, քաշե՞մ համարը:
– Որ զանգեցինք, ի՞նչ: Մենակ եմ տվել շորերը: Ինքը շուտ գնաց. հարսը գործի էր, պուճուրին պահող չկա: Սպասիր, սպասիր,- նա դարձավ Տաճատին,- բայց ես չեմ հիշում, թե քեզ պալտո տված լինեմ: Չլինի՞ խաբում ես:
– Նման մարդու տպավորությո՞ւն եմ թողնում,- Տաճատը փորձեց խիստ լինել, սակայն միտքը, որ դիմացինը ճիշտ է, թույլ չտվեց:
– Ի՞նչ իմանամ` ով ես: Հլա գնանք ցույց տուր, որտե՞ղ էր կախած,- ու առաջ ընկավ:
Տաճատն ակամա հետևեց նրան:
– Ներքևի շարքում էր` նախավերջինը,- հետո հիշեց,- 222 համարը:
Մարդը հանեց արույրից թվօղակը.
– Սա՞ էր:
– Ոնց որ:
– Թե ցած ընկած լինի, հետո սխալմամբ ուրիշ տեղ կախած լինեմ…- նա ավելի շուտ ինքն իր հետ էր խոսում, հետո դարձավ Տաճատին:- Որ սպանես, չեմ հիշի: Մեղավորը դու ես: Թափվել էիք գլխիս, հնարավոր է և խառնել եմ,- մարդը համոզված էր` գործի լրջանալու դեպքում կմեղադրեն, և ջանում էր պատնեշ կառուցել:
– Աշխատանքից հանել չտվինք, պաշտպանվում ես:
– Տվածներն ի՞նչ է, որ վախենամ: Թող էգուց էլ հանեն,- հետո բորբոքվեց,- Բայց խի՞…
– Նման դեպք էլի եղե՞լ է,- Տաճատը փորձում էր ելք գտնել:
– Գողություն` հա, բայց որ երկուսն էլ սուսուփուս հագնեն գնան` չէ: Քսանհինգ տարի կնոջս հետ էս գործին ենք, քիչ չկարծես:
– Հիմա ի՞նչ անենք,- Տաճատը հուսալքվում էր:
Սկսել էր ձյուն տեղալ: Սպասելը դառնում էր անիմաստ:
– Ես, երևի, գնամ: Եթե կարելի է, ձեր համարը վերցնեմ, իմն էլ մի տեղ գրեք: Թե գա, թող զանգի:
Պահակը դարակից հանեց կարճլիկ մատիտը:
– Վերցրու: Հենց պատի վրա քո ձեռքով էլ գրի:
Տաճատը, չկամենալով հանդերձ, օրացույցի ազատ եզրին գրեց հեռախոսահամարները:
– Սա տան համարն է, մյուսը` երկարը, ձեռքինս է:
– Ախպեր, ուզո՞ւմ ես մի բաժակ էն մյուսից… Տրամադրությունդ, տեսնում եմ, ընկած է,- հանդերձապահը գլուխը սեղանի տակ մտցրեց:
– Շնորհակալություն, մեքենայով եմ: Եթե վերարկուս գտնվի, խոստանում եմ դատարկաձեռն չգալ: Ձեր համարը չտվիք,- նա ձեռքը տարավ, որպեսզի հանի բջջայինը: Այն սովորաբար կոնքի վրա էր կրում, վերարկու հագնելիս տեղափոխում ծոցագրպանը. այդպես ավելի հեշտ էր:
Գրպանում երկու հեռախոս կար: Շփոթահար` փորձեց շոշափելով որոշել, թե որն է իրենը: Երկրորդը ևս պատյանով էր, բայց, կարծես, ավելի բարալիկ: Մինչ կհաներ իրենը, որպեսզի հիշողությանը հանձնի պահակի ասած համարը, հանդերձապահը սեղանին բացված թերթին գրելով թվերը` պարզեց Տաճատին:
Բարի գիշեր մաղթելով` դուրս եկավ: Համոզված էր` բանը թատրոն զանգելուն այլևս չի հասնի, որովհետև գործը հեշտանում էր: Մեքենայում բջջայինի օգնությամբ կփորձեմ գտնել տիրոջը,- որոշեց:- Տեղեկատուի վրա ծանոթ-բարեկամների, գուցե թե հենց տան հեռախոսահամարը լինի:
Չհամբերելով` վառեց սրահի լամպը և գրպանից հանեց բջջայինը: Անծանոթ հեռախոս էր` նուրբ, արծաթավուն փայլով: Սեղմեց տեղեկատու էջը: Երկնագույն էկրանին հիմնականում բջջային համարներ էին, երկուսը` բնակարանի, դեպի դուրս զանգերի էջում` ոչինչ չասող անուններ` Արմեն, Նորա… Ուշադրությունը գրավեց Լիլիթ անունը: Այն հանդիպում էր թե մուտքի, թե ելքի էջերում: Որոշ զանգեր անպատասխան էին մնացել։ Վերստին սեղմեց կոճակը: Այո, նույն համարն էր: Կամուկացի մեջ չգիտեր որն է ճիշտ` տեղնուտեղը մեկնումեկին զանգելը, թե՞ սարքը միացրած սպասելը:
Մինչ կորոշեր անելիքը, հեռախոսը ծլնգաց: Տաճատը, փոքր ինչ հուզված, այն ականջին տարավ.
– Լսում եմ:
– Ալո, Գագիկի բջջայի՞նն է,- հարց տվողը կին էր:
– Գուցե,- Տաճատը շարժիչը, որ տաքանալու համար գործի էր գցել, անջատեց:
– Ձեր անո՞ւնը:
– Տաճատ:
– Չլսեցի:
– Տաճատ, Տաճո է անունս:
– Էլի լավ չհասկացա, բայց ոչինչ… Էդ ձեռքի հեռախոսը ձեզ որտեղի՞ց: Գիտե՞ք…
– Հա՛: Սխալմունք է… Ես հիմա թատրոնի մոտ եմ, եթե, ի՞նչ ասիք անունը, Գագո՞, եթե նա հիմա գա, կփոխենք. ես իմը կվերցնեմ, նա` իրենը:
– Գագիկի ինքնաթիռը տասը րոպեից կթռչի: Բջջայինն անջատած էր, թե չէ ավելի շուտ իմաց կտայինք: Նա մի շաբաթից նոր կգա: Խնդրեց վերցնել, իսկ վերարկուները կմնան հետո:
– Պարզ է,- մի շաբաթ առանց վերնազգեստի մնալու հեռանկարը Տաճատին տխրեցրեց:- Դուք նրա ի՞նչն եք,- հարցրեց և տեղնուտեղն զգաց` սխալ է թույլ տալիս:
Պատասխանը սառը հնչեց.
– Ի՞նչ կարևոր է: Եթե չեք վստահում, ուրիշ խնդիր:
– Վստահելը վստահում եմ, բայց ներկայացման ավարտից հազիվ մի ժամ է անցել: Եթե պիտի թռչեր, այդ ժամին թատրոնում…
– Հյուրեր ուներ, չգնալ չէր կարող: Տեղավորել է, կեսից դուրս եկել:
Տաճատը թեթևություն զգաց. ուրեմն` առաջին սխալը նա է թույլ տվել, կամ հանդերձապահուհին, որը, հավանաբար, այդ պահին դեռ տուն գնացած չի եղել:
– Հեռախոսի ետևից դուք կգա՞ք, թե՞ ինքս բերեմ:
– Հիմա քանի՞սն է:
– Տասներկուսը դեռ չկա` քսան պակաս:
– Ուշ է, սակայն ոչինչ… Մամիկոնյանի արձանի մոտ հարմա՞ր է:
– Հինգ-յոթ րոպեից այնտեղ կլինեմ: Ես սև վերարկուով եմ, այսինքն` ինձնից լավ գիտեք… Իսկ ձեր արտաքի՞նը:
Կինը ծիծաղեց.
– Դե, ո՞նց ասեմ` երեսուն տարեկան եմ, բարձրահասակ…
– Շիկահեր, երկար ոտքերով, բարակ իրանով:
Կինը քրքջաց.
– Չտեսած` հաճոյախոսում եք: Որտեղի՞ց իմացաք:
– Ձայնից: Ուզո՞ւմ եք ասեմ` ինչ վերարկուով եք լինելու:
– Շարունակեք:
– Մոխրագույն, փեշերը` երկար, նույն գույնի վզնոցով և գլխարկով:
– Ստիպված` մուշտակ եմ հագնելու, այլապես…
– Դուք ոտքով եք գալու, թե՞ մեքենայով:
– Տնից հեռու չէ` նախկին «Ռիգա» գաստրոնոմի մոտ եմ ապրում:
– Պայմանավորվեցինք:
Տաճատը գործի գցեց շարժիչը: Փողոցում անցուդարձ չկար: Սահքից խուսափելու համար դանդաղ էր ընթանում:
…Իր բնակարանը ևս այդ թաղամասում է: Հետաքրքիր է… Հենց այնպես ծնված միտքը դարձավ կանխազգացում: Եթե իրենց շենքի… Հարկը չգիտի, անունը` նմանապես: Վերջերս է տեսել մտնել-ելնելիս, մի քանի անգամ վերելակում են հանդիպել: Ո՞ւմ արտաքինն էր ինքը հեռախոսով նկարագրում, ենթագիտակցությունն ինչո՞ւ այդ ուղղությամբ տարավ…
Տաճատը վերջին պահին նկատեց մեքենայի դեմով փողոցը կտրող կնոջը: Նա էր` մոխրագույն վերարկուով, նույներանգ վզնոցով… Ուսերին, գլխարկին ձյուն կար նստած:
Իջեցրեց կողապակին:
– Լիլիթ…
Կինը շրջվեց, տեսավ Տաճատին.
– Բարև ձեզ:
– Բարև: Տեսա՞ք, որ ճիշտ էի,- Տաճատը հայացքով տնտղում էր կնոջը:- Հագուստը նկատի ունեմ:
– Հեշտ ճանաչվելու համար այսպես հագնվեցի,- արդարացավ կինը:- Սպասեք, սպասեք, ձեր դեմքը…- նա բարձրացրեց ձեռքը, ասես կամենում էր մի կողմ տանել շեղությամբ թափվող խոշորափաթիլ ձյունը:
– Նույն շենքից ենք,- Տաճատը ծիծաղեց,- բայց ազնվորեն եմ ասում` չգիտեի, որ ձեզ հետ եմ խոսում:
– Իսկ անո՞ւնս…
– Պատահաբար թռավ բերանիցս:
– Չհավատացի: Ինչ-որ մեկից լսած կլինեք, թեև… ես նոր բնակիչ եմ` ո՞ւմ եմ ճանաչում, բարևում, որ…
– Այսուհետ կճանաչեք` Տաճատ է անունս:
– Տաճա՜տ։ Ես էլ հեռախոսով լսում եմ` տաճար: Ասում եմ` այ քեզ անուն…
– Նստեք:
Կինը նազանքով օրորեց գլուխը:
– Ուզո՞ւմ եք` ոտքով գնանք: Հրաշալի ձյուն է, հրաշալի գիշեր, դուք` առավել:
Կինը շարունակում էր լռել:
– Լավ, դուք ոտքով գնացեք` մայթով, ես մեքենայով կհետևեմ: Հարմա՞ր է:
– Որ ի՞նչ:
– Որպեսզի չփախցնեն:
– Փորձվածն եք, հա,- կինը քայլ արեց և, մինչ Տաճատը կշրջանցեր մեքենան, բացելով առջևի դուռը` նստեց:
– Ո՞ւր գնանք:
– Իհարկե, տուն: Թե՞ վախենում եք շենքում միասին տեսնեն:
– Ձեզ համար եմ անհանգիստ:
– Անհոգ մնացեք: Եթե այս ժամին դուրս եմ եկել…- նա միտքը չհասցրեց ավարտել, որովհետև ծլնգաց հեռախոսը:
– Գագոյինն է,- Տաճատը բջջայինը մեկնեց կնոջը:
«Ալո» խոսքից հետո զանգողն ինչ-որ բան ասաց, որին հետևեց կնոջ պատասխանը.
– Արդեն վերցրել եմ:
Աղմուկ լսվեց, մեկի խռպոտ ձայնը, ապա կինն ականջից հեռացրեց հեռախոսը.
– Անջատվեց, ինքնաթիռից էր զանգում: Ուր որ է կթռչեն։
Առժամանակ երկուսն էլ չէին խոսում:
– Այդպես էլ չասացիք` անունս որտեղի՞ց գիտեք,- լռությունն առաջինը խզեց կինը:
– Բջջայինի տեղեկատուում կարդացի, մուտքագրած զանգերի էջում: Հենց այնպես ասացի, համընկավ:
– Հենց այնպես ոչինչ չի լինում,- խորհրդավոր նկատեց կինը,- ապա թե`- Տրամադրության փոփոխությունը զանգի՞ պատճառով է:
Խոսքի նման ոճը համարձակության էր մղում:
– Իսկ դո՞ւք: Հենց այնպե՞ս այս վերարկուն հագաք, թե՞… հատուկ:
– Փորձեք գուշակել:
Բջջայինը վերստին ձայնեց: Տաճատը տեսավ` կինը դժկամությամբ պայուսակից հանեց հեռախոսը: Մինչ այդ հասան: Նա բացեց դուռն ու, քանի որ կինը խոսում էր, սպասեց: Վերջինս ձեռքը նրբորեն երկարելով` հասկացրեց, որ օգնի:
Քանի դեռ նա զբաղված էր հեռախոսազրույցով, Տաճատը բացեց ավտոտնակը և ձյունածածկ մեքենան ներս տարավ: Կինն ավարտել զրույցը, սանդղահարթակին սպասում էր:
Մուտքի լամպը չէր վառվում: Տաճատն անվարան բռնելով նրա դաստակից` խարխափելով առաջացավ, այնուհետ նույն կերպ գտավ սեղմակը. վերելակը նրանց էր սպասում:
– Ո՞ր հարկ:
– Ութերորդ,- կինը ձեռքը պարզեց վահանակին:
– Իմը հինգերորդն է, բայց ես ևս ձեր հարկ եմ գալիս:
– Եվ ո՞ւմ տուն:
– Լիլիթի,- շեղակի նայելով կնոջը` ասաց Տաճատն ու մատը հպեց կոճակին, իսկ ազատ ձեռքով ետ տարավ նրա` գլխարկից դուրս պրծած մազափունջը:
Լիլիթը գլուխը թեքելով` պարանոցով սեղմվեց Տաճատին և, դեմքին հմայիչ ժպիտ, շշնջաց.
– Վերարկուն իսկը ձեր հագով է, էլ չտաք Գագիկին:
– Վերարկուն` չգիտեմ, բայց քեզ հաստատ չեմ տա: Դու իմն ես:
Արամ ՀՈՎՀԱՆՆԻՍՅԱՆ
«OPEL-ի աղջիկը» շարքից:
