Ազգային կինոկենտրոնի «նոր շունչը»

2017թ. ՀՀ մշակույթի նախարար Արմեն Ամիրյանի հուլիսի 25-ի հրամանով Գևորգ Գևորգյանն ազատվեց «Հայաստանի ազգային կինոկենտրոն» ՊՈԱԿ-ի տնօրենի պաշտոնից։ Կինոկենտրոնի տնօրեն նշանակվեց «Հայկ» կինոստուդիայի տնօրեն Շուշանիկ Միրզախանյանը: Շուշանիկ Միրզախանյանի հրամանով Կինոկենտրոնի գեղարվեստական ղեկավար, ֆիլմ-հանձնակատար նշանակվեց կինոպրոդյուսեր Արսեն Բաղդասարյանը:

Սեպտեմբերին Ազգային կինոկենտրոնում ստեղծվել է նոր Գեղարվեստական խորհուրդ, հետևյալ կազմով՝

Արսեն Բաղդասարյան  Կինոկենտրոնի գեղարվեստական ղեկավար, ֆիլմ-հանձնակատար

Հարություն Խաչատրյան Հայաստանի կինեմատոգրաֆիստների միության նախագահ, կինոռեժիսոր

Գարեգին Զաքոյան կինոգետ

Սուսաննա Հարությունյան  «Ոսկե ծիրան» կինոփառատոնի տնօրեն, «Եվրիմաժի» հայաստանյան ներկայացուցիչ, կինոգետ

Անետա Երզնկյան Թատրոնի և կինոյի պետ. ինստիտուտի պրոռեկտոր, կինոգետ

Միքայել Ստամբոլցյան   կինոգետ

Արթուր Վարդիկյան  կինոգետ

Արմինե Հարությունյան անիմացիոն ֆիլմերի «Արտ-Ստեպ» ստուդիայի ղեկավար, պրոդյուսեր

Վահագն Տեր-Հակոբյան  կինոօպերատոր

Մհեր Մկրտչյան   կինոռեժիսոր

Հրանտ Մովսիսյան ռեժիսոր

Նոր նշանակումները սկսվեցին նախարարության խոստումներով այն մասին, որ կինոյի աջակցության պետական կառույցի՝ Ազգային կինոկենտրոնի աշխատանքը պետք է լինի թափանցիկ ու անաչառ: Օրերս Մշակույթի նախարարը հավաստիացրել էր, որ 2018թ. ֆինանսավորում ստանալու համար պետության աջակցությանը դիմած կինոնախագծերի մրցույթի փիչինգներին ներկա կլինեն նույնիսկ լրատվամիջոցները: Կինոկենտրոնի ղեկավարությունը և նորաստեղծ Գեղարվեստական խորհուրդը մեզ հետ զրույցում տեղեկացրեցին, որ գալիք տարի ֆինանսավորում ստանալու համար դիմած նախագծերի քննարկում դեռ չի եղել, քանի որ ընթացքի մեջ է չափորոշիչների հստակեցումը, Կինոկենտրոնի կանոնադրության մշակումը և Գեղ. խորհրդի գործառույթների և, առհասարակ, կինոյի պետական ֆինանսավորման մեխանիզմների մշակումը:

Մինչ նոր նախագծերի հայտերի քննարկումը, Կինոկենտրոնի նոր ղեկավարությունը պետք է որոշեր 2017 թվականին արտադրություն մտած, բայց չավարտված, ինչպես նաև անցողիկ՝ 2017-2018թթ. ֆիլմերի արտադրության և հետագա ֆինանսավորման հարցը: Որոնք են եղել այդ ֆիլմերը և ինչ որոշումներ են կայացվել՝ տեղեկատվություն չի հրապարակվել: Բացի այդ, քննարկվել են նաև ավելի վաղ արտադրված, բայց չավարտված ֆիլմեր՝ Հովհաննես Գալստյանի «Մետամորֆոզները», Արամ Շահբազյանի «Չնչիկը» և Միքայել Դովլաթյանի «Սողանքը»:

Քննարկվել է նաև բոլորովին նոր երկու կինոնախագիծ, որոնք չեն մասնակցել 2017թ. նախագծերի մրցույթին (հայտերի ընդունման ժամկետն ավարտվել է մայիսի վերջին) և չգիտես ինչպես՝ հայտնվել են Գեղխոհրդի սեղանին:

Առավոտը 2017թ.-ին տեղի ունեցած Գեղխորհրդի քննարկումների մասին զրուցել է Կինոկենտրոնի տնօրեն Շուշանիկ Միրզախանյանի և Գեղխորհրդի անդամների հետ:

«Պետական գումար է ծախսվել, ֆիլմը մնացել է անավարտ, պետք է ելքեր գտնենք». Շուշանիկ Միրզախանյան

– Տիկին Միրզախանյան, Գեղխորհուրդը այս տարի աշնանն արդեն հավաքվել և քննարկել է անավարտ ֆիլմերը, որո՞նք են դրանք, ի՞նչ որոշումներ են կայացվել, շարունակվելու՞ են ֆինանսավորվել

–  Երբ ես ստանձնեցի Կինոկենտրոնի տնօրինությունը, տեսա, որ կան ֆիլմեր, որոնք չեն հանձնվել: Դրանց թվում կան ֆիլմ, որի նկարահանումները ավարտված են, մոնտաժված, ձայնադրման փուլն է մնացել, կա ֆիլմ, որ շատ քիչ է նկարված: Տարբեր վիճակներում են: Գեղխորհուրդը պետք է քննարկեր, թե ինչ փուլում են դրանցից յուրաքանչյուրը, որոնք են ունեցել համարտադրողների խնդիրներ և ինչպես կարող ենք լուծել այդ խնդիրը:

Օրինակ, Արամ Շահբազյանի «Չնչինկ» ֆիլմը ձայնադրման, հետարտադրական խնդիր ունի: Պետական այդքան գումար է ծախսվել և նյութը լավն է: Գեղխորհուրդը դիտել է ֆիլմը, դրական եզրակացություն տվել, աշխատանքներն ավարտելու համար որոշումը ունենք:

Մյուս անավարտ ֆիլմը՝ Մ. Դովլաթյանի «Սողանքը», նույնպես արժանացել է Գեղխորհրդի հավանությանը, ֆիլմն ավարտելու համար մնացել են հատուկ էֆեկտների աշխատանքները:

Գեղխորհուրդը քննարկեց նաև Հովհաննես Գալստյանի «Մետամորֆոզներ» ֆիլմի խնդիրները՝ հասկանալու համար, թե ուր է ֆիլմը և ինչ պատճառներով է անավարտ մնացել: Հովհաննես Գալստյանը հավաստիացրեց, որ նկարահանված նյութը կա, որ նա ունի համարտադրողներ և սպասում է ֆինանսավորման: Նա խոստացավ, որ կբերի նկարահանված ֆիլմը: Ես սպասում եմ:

«Արժեքավոր անավարտ ֆիլմերը պիտի ֆինանսավորվեն և ավարտվեն, վատ ֆիլմերի վրա այլևս պետական գումար չպիտի ծախսվի». Հարություն Խաչատրյան

– Պարոն Խաչատրյան, ի՞նչ սկզբունքով է Գեղխորհուրդը որոշում շարունակել անավարտ ֆիլմերի ֆինանսավորումը

– Մի էսպիսի կեղծ բան կա՝ ասում են՝ համարտադրող ունենք, մի հասարակ նամակ-համաձայնագիր են բերում, պետությանը էդպես հարիֆացնում են: Նախագիծը մտնում է արտադրություն, հետո ֆիլմի կեսը նկարում են, գալիս ասում են՝ համարտադրողները հրաժարվեցին գումար տալ, կամ փող տվեք ֆիլմը վերջացնենք, կամ՝ ֆիլմը մնում է էդպես կիսատ: Այդպես ֆիլմի ողջ արտադրությունը մնում է պետության վրա: Համարտադրողները գիտեն, որ Հայաստանի կողմը իրենց դատի չի տա, որովհետև էդ դատարավարության ծախսերը ավելի շատ կլինեն, քան ամբողջ ֆիլմի բյուջեն: Մարդիկ կան իրար վրա 15 հայտ են տալիս, բայց մի ֆիլմ էլ չեն ավարտել: Գեղխորհուրդը հոկտեմբերին հավաքվել էր: Միքայել Դովլաթյանի «Սողանքը» և Արամ Շահբազյանի «Չնչիկը» դիտեցինք և հավանություն տվեցինք, որ գումար տրամադրեն, ֆիլմերն ավարտեն: Բայց մենք խորհրդատվական մարմին ենք, որոշումը կայացնելու է կինոկենտրոնի ղեկավարությունը:

«Կարևոր է հասկանալ Կինոկենտրոնը ինչպե՞ս է պատրաստվում առաջ շարժվել». Սուսաննա Հարությունյան

–  Տիկին Հարությունյան, ի՞նչ սկզբունքով են ֆինանսավորվում Կինոկենտրոնից աջակցություն ստացած և չավարտված ֆիլմերը:

-Անավարտ ֆիլմերի հարցը մոտ օրերս՝ մինչև տարեվերջ, պետք է հստակեցվի, որոշում կայացվի՝ որն է ավարտվում: Ընդհանրապես, շատ կարևոր է հասկանալ Կինոկենտրոնը ինչպե՞ս է պատրաստվում առաջ շարժվել: Հին, անավարտ նախագծեր կան, դրանց մի մասը կարելի է փակել, եթե Կինոկենտրոնը պոտենցիալ չի տեսնում: Միևնույն ժամանակ, պետական մեծ գումարներ են ծախսվել, պետք է հաշվետվության և պատասխանատվության մեխանիզմ մշակել: Օրինակ, Հ. Գալստյանի «Մետամորֆոզներ» ֆիլմին պետությունը մոտ 90 միլիոն դրամ է հատկացրել և ընդամենը մի քանի րոպե տևողությամբ տեսաշար է ներկայացվել:

Կինոկենտրոնի նորակազմ Գեղխորհրդի 11 անդամներից ոչ բոլորն են ներկա գտնվել բոլոր քննարկումներին: Իսկ ներկա գտնվածներից էլ ոչ բոլորն են գործնականում կողմ քննարկումների հրապարակմանն ու թափանցիկությանը, ինչպես ցույց տվեց մեր զրույցը նրանց հետ:

«Ես բացակա եմ եղել». Վահագն Տեր-Հակոբյան

– Պարոն Տեր-Հակոբյան, ի՞նչ կարծիք է հայտնել Գեղխորհուրդը անավարտ ֆիլմերը քննարկելիս

– Ներքին խոհանոց է, չեմ կարող հրապարակել: Ֆիլմ կար, որ տեխնիկական պատճառներով է մնացել անավարտ, ֆիլմ կա՝ այլ պատճառներով: Բացի այդ, հում նյութով չես կարող հասկանալ՝ լիարժեք է ֆիլմը, թե ոչ: Քննարկումը տեղափոխվեց նոյեմբերի 28-ին, որին ես ներկա չեմ եղել:

Գեղխորհրդի անդամներից Միքայել Ստամբոլցյանը մեր հարցին հակիրճ պատասխանեց. «Ես արդեն դուրս եմ եկել Գեղխորհրդի կազմից, և զրուցել չեմ ուզում, մանավանդ, գեղխորհրդի քննարկումների մասին»:

«Մենք ֆիլմերի գեղարվեստական որակը առանձնապես չենք քննարկել». Արմինե Հարությունյան

– Տիկին Հարությունյան, անավարտ ֆիլմերի որակը բավարարու՞մ է պետությանը՝ շարունակելու համար դրանց ֆինանսավորումը:

-Մեզ բոլորիս զգուշացրել են, որ մինչև հայտերի վերջնական քննարկումը որևէ ինֆորմացիա չտանք: Անավարտ ֆիլմերը շատ են, մենք քննարկում, առաջարկում էինք, բայց որոշում երևի չի կայացվել, դա Կինոկենտրոնի տնօրենը կիմանա: Լավն են, վատն են, որոշել ենք, որ պիտի վերջացնեն: Մենք գեղարվեստական որակը առանձնապես չենք քննարկել: Քիչ գումարներ են պակաս՝ մեկին՝ ինը, մյուսին՝ վեց միլիոն: Որպեսզի տարիներով չմնա, գումար պետք է հատկացնենք, որ վերջանան, որովհետև դրանց վրա պետական գումարներ են դրվել:

«Ես հասկանում եմ, լրագրող եք և ուզում եք շատ բան իմանալ, բայց դուք չպետք է գերազանցեք ձեր իրավունքների սահմանը». Հրանտ Մովսիսյան

– Պարոն Մովսիսյան, նախարարն ասում էր, որ անավարտ մնացած և անորակ ֆիլմերը ֆինանսավորելը անիմաստ է, ո՞ր ֆիլմերին է գեղխորհուրդը հավանություն տվել շարունակել ֆինանսավորումն ու ավարտել

– Քննարկմանը Գեղխորհուրդը հետաքրքրվում էր՝ ինչու է տվյալ ֆիլմը մնացել անավարտ, երբ փաստաթղթերի համաձայն, պետք է ավարտված լիներ: Քննարկվում էր՝ որ ֆիլմն է ավելի հետաքրքիր իր կառուցվածքով, որը՝ անհետաքրքիր: Չեմ ուզում հիմա անուններ տալ: Դա շատ սխալ կլինի:

Բայց քանի որ Կինոկենտրոնի բյուջեում ավելացած գումարներ կային, Գեղխորհուրդը որոշեց հնարավորության սահմաններում ավարտել այդ ֆիլմերը և ներկայացնել հանրությանը:

–  Իսկ Գեղխորհուրդը չէ՞ր պահանջում հաշվետվություն ֆիլմերի անավարտ մնալու պատճառների մասին

– Անավարտ մնալու պատճառները տարբեր էին՝ հիմնական պատճառն այն էր, որ գումարները չէին բավականացրել: Մենք դիտում էինք միայն մեզ տրամադրած տեսանյութերը, ֆինանսական հարցերով ես չեմ զբաղվել: Հովհաննես Գալստյանը, օրինակ, ներկայացրել է փոքր, կիսամոնտաժված հատվածներ, սինոփսիսը (ես սինոփսիսն եմ տեսել, կարող է ինչ-որ մեկը սցենարն էլ է տեսել) և երեք հատ դրվագ ֆիլմից՝ երեքական րոպե տևողությամբ «սև» մոնտաժով, առանց ձայնի: Գեղխորհրդի կազմում իմ մասնակցությունը որպես ռեժիսոր է և իմ գնահատականը պետք է լիներ գեղարվեստական մասով:

– Իսկ Գեղխորհուրդը լիազորված չէ՞ պետական գումարների ծախսման վերահսկողության հարցում

– Ես հասկանում եմ, որ Դուք լրագրող եք և ուզում եք շատ բան իմանալ, բայց դուք չպետք է գերազանցեք ձեր իրավունքների սահմանը:

– Փաստորեն, երբ հարցը հասնում է պետական գումարների բաշխմանը, թափանցիկության պահանջը դառնում է «իրավունքների գերազանցու՞մ»

– Կարևորն այն է, որ Կինոկենտրոնը նոր շունչ է առնում և ուզում է հայկական կինոն դարձնել հետաքրքիր և կոմերցիոն:

Հաշվի առնելով նոր Գեղխորհրդի կազմում կինոարտադրության մեջ այս պահին ներգրավված պրոդյուսեր-ռեժիսորների ներկայությունը՝ Կինոկենտրոնի տնօրեն Շուշանիկ Միրզախանյանից հետաքրքրվեցինք՝ կա՞ն Գեղխորհրդի կազմում անդամներ, ովքեր մրցութային հայտեր ունեն: Պատասխանը միանշանակ «ոչ» էր

– Մհեր Մկրտչյանը, Արմինե Հարությունյանը ունեն անցողիկ նախագծեր, նրանց նախագծերը հաստատվել են մինչև իրենց՝ Գեղխորհրդի անդամ դառնալը: Մհեր Մկրտչյանի «Անխելք մարդը» նախագիծը արդեն արտադրություն մտած ֆիլմերի ցուցակում էր, երբ ես ստացել եմ կառույցի ղեկավարությունը: «Գոհար Գասպարյան» նախագիծը փոխարինվել է «Անխելք մարդը» նախագծով: Մեխանիզմը դա է՝ Գեղխորհրդի որոշում է լինում, մի նախագիծը մյուսով է փոխարինվում: Երևի այդպես է եղել, ես տեղյակ չեմ:

Գեղխորհրի անդամներից Հարություն Խաչատրյանը, որ մրցութային հայտ ուներ, հանել է իր նախագիծը: Խաչատրյանի կարծիքով, դա սկզբունքային հարց է.

– Կարծում եմ, մրցութային նախագծի հայտ ունեցող կինոգործիչը չպետք է լինի Գեղխորհրդի անդամ: Կամ, եթե Գեղխորհրդի կազմում է, իր հայտը պիտի հանի, որովհետև կարող է իր հայտի քննարկմանը չմասնակցել, բայց մյուսներին բացասական գնահատական տալ, որ իրենը մնա բարձր դիրքում: Արտադրության մեջ գտնվող կինոգործիչը մինչև չավարտի ֆիլմը և պրեմիերա չանի, չպիտի մասնակցի աշխատանքին:

Մամուլն անդրադարձել էր, որ Գեղխորհրդի ղեկավար, ֆիլմ-հանձնակատար Արսեն Բաղդասարյանը պետության աջակցությանը դիմած կինոնախագիծ ունի: Ավելին, Գեղխորհրդի քննարկմանը այդ նախագիծը հայտնվել է մրցույթից դուրս կարգավիճակում և միայն փաթեթի՝ ոչ լիարժեք լինելու պատճառով չի հաստատվել: Որոշվել է լրացումներ անելու ժամանակ տալ ու քննարկել այն նոր՝ 2018թ. նախագծերի հետ: Գեղխորհրդի անդամներից Արթուր Վարդիկյանի կարծիքով այս նախագիծը Մշակույթի նախարարության պատվերն է:

– Պարոն Վարդիկյան, Գեղխորհրդի համար պա՞րզ էր՝ ինչու է մրցութային հայտերից դուրս քննարկվում երկու նոր նախագիծ, ովքե՞ր էին ներկայացրել այդ նախագծերը:

– Մեկը կարճամետրաժ ֆիլմի նախագիծ էր՝ «Ցոլք» վերնագրով: Ներկայացրել էր Ռուբեն Դիշդիշյանը և պատրաստ էր տրամադրել ֆինանսավորման մի մասը, եթե Կինոկենտրոնը ֆինանսավորեր մյուս մասը: Բայց հայտը մերժվեց, որովհետև սցենարը Գեղխորհրդի կողմից հավանության չարժանացավ:

Մյուս նախագիծը կարծես Մշակույթի նախարարության պատվերն էր, դրանով զբաղվում էր Արսեն Բաղդասարյանը, բազմասերիանոց ֆիլմի նախագիծ էր: Գեղխորհուրդը առաջարկեց պրոդյուսերական փաթեթ կազմել և ներկայացնել: Հաջորդ հանդիպմանը այդ նախագիծը ներկայացրել էր «Կրեատիվ Արմենիա» կազմակերպությունը, կոչվում էր՝ «Թվային գերիներ», ոգեշնչված Վախթանգ Անանյանի «Հովազաձորի գերիները» վեպից: Սցենարը դեռ գրված չէ, ռեժիսոր չկա և նրանց պահանջած գումարը, ըստ Գեղխորհրդի, մեծ էր: «Կրեատիվ Արմենիան», ի դեպ, օրերս Թբիլիսիի կինոփառատոնում իր պրեզենտացիայի ժամանակ խոսեց այդ նախագծի մասին:

Կինոկենտրոնի գեղարվեստական ղեկավար, ֆիլմ-հանձնակատար, Գեղխորհրդի ղեկավար Արսեն Բաղդասարյանը հրաժարվեց հարցազրույցից՝ խոստանալով մոտ օրերս հրավիրել մամուլի ասուլիս: Իսկ Կինոկենտրոնի տնօրեն Շուշանիկ Միրզախանյանը հաստատեց երկու նախագծերի քննարկման փաստը

– «Թվային գերիներ» նախագիծը ներկայացրել է «Կրեատիվ Արմենիան»: Հայտը 2017թ. մերժվել է, ընդգրկվել է 2018թ. հայտերի մեջ, որ քննարկվի: Գեղխորհուրդը սցենար պահանջեց: Ոչ ռեժիսոր կար, ոչ սցենարիստ: Ասացինք՝ թող աշխատեն, նոր հայտերի մեջ մրցույթի մասնակցեն: Իդեան հետաքրքիր էր, դրա համար որոշում կայացրեցինք տեղափոխել նոր ցուցակի մեջ, որ ժամանակ ունենանք հասկանալ ինչ է հնարավոր անել:

Բացի այդ, ունենք 2017թ. ֆիլմեր, որ դեռ պիտի ավարտենք, ունենք 2017-2018թթ. անցողիկ ֆիլմեր, որ պետք է ֆինանսավորենք: Օրինակ, Ռուբեն Գևորգյանցի «Մայիսյան երկու շաբաթը», հասկանալի պատճառներով, այս տարի չի նկարահանվել: Ունեցանք ազատ գումարներ, որոնք պետք է մյուսներին տրամադրել: Շատ հայտեր կային նախկինում տրված և հայտատուները պնդում էին, որ նախորդ Գեղխորհուրդը ընդունել և խոստացել է 2018թ. ֆինանսավորել իրենց նախագծերը: Նոր հայտերի հետ այդ հայտերը ևս ներկայացվել են նոր Գեղխորհրդին և 2018թվականի մրցութային հայտերի քանակը 45 է:

Այս պահին մշակում ենք հայտերի ընդունման նոր կանոնակարգը: Կարծում եմ, կարող ենք տրամադրել նախագծի զարգացման մի փոքր գումար արտադրողին, թող գործընկերներ գտնեն, արտադրություն սկսեն, և եթե արտադրության ամբողջ փաթեթը պետության կողմից հաստատվի, մենք կշարունակենք ֆինանսավորումը: Կանոնակարգը որ մշակենք, շատ հարցեր պարզ կդառնան:

Կինոկենտրոնի տնօրեն Շուշանիկ Միրզախանյանը խոստացավ մինչև տարեվերջ հրապարակել անավարտ ֆիլմերի վերաբերյալ որոշումը և 2017թ-2018թթ. անցողիկ ֆիլմերի նոր ցուցակը՝ ըստ նոր Գեղխորհրդի որոշման: Իսկ 2018թ. նոր մրցութային հայտերի քննարկման գործընթացը կանցկացվի բաց, թափանցիկ և հրապարակային:

շարունակելի