Վերջին հրապարակումները կ՛ըսեն, թէ Հայաստանի հասարակական կեանքէն ներս ամրացած օլիգարխներուն թիւը այսօր արդէն կը հասնի յիսունի։ Յստակ չէ, թէ ինչպիսի՞ չափորոշիչներ օգտագործուած են այս քննարկման համար եւ թէ որքա՞ն վաւերական է այս թիւը։ Այնուամենայնիւ յստակ է մէկ բան։ Օլիգարխիան արմատացած երեւոյթ է մեր երկրին մէջ իր բոլոր բացասական դրսեւորումներով, ներառեա՛լ՝ իրմէ սերած քաղաքական մշակոյթը, որ այսօր տիրաբար կը տնօրինէ մեր երկրի կենսագործունէութեան գրեթէ բոլոր ոլորտները։ Հետեւաբար խիստ կարեւոր է, որ հայ քաղաքական միտքը մօտէն զբաղուի այս հարցով եւ սկսի բացայայտել օլիգարխիայի ներքին մեքենականութիւնը։ Եթէ ճիշտ է յիսունի հաշուարկը, ապա պարզ է, որ մօտ յիսուն հոգի, ինչ-ինչ միջոցներով, վերջին քառորդ դարու ընթացքին յաջողած են երկրի ներքին քաղաքատնտեսական տարածքը գրաւել եւ հաստատել իրենց խմբական տիրապետութիւնը ամենուրեք։ Եւ այս մէկը՝ ի հեճու՛կս մեր ժողովուրդի անօտարելի իրաւունքներուն։
Ես յաճախ խօսած եմ մենաշնորհային համակարգի գործած ճակատագրական աւերին մասին։ Պէտք չէ մոռնալ, սակայն, որ մենաշնորհային համակարգը տնտեսական ոլորտի երեւոյթ է միայն, որ այս պարագային կը յենի աւելի մեծ եւ համապարփակ տիրակալութեան մը, որ խարսխուած է երկրի քաղաքական դաշտէն ներս։ Երկրի բնական աղբիւրներուն, արդիւնաբերութեան, գիւղատնտեսութեան, փոխադրամիջոցներուն, հաղորդամիջոցներուն, զբօսաշրջութեան, ֆինանսներուն, ուժանիւթի պաշարներուն եւ տնտեսութեան այլ բանալի ճիւղերուն տիրապետելու գործը կը պահանջէ ամուր կամրջագլուխներ հաստատել քաղաքականութեան բեմէն ներս։ Եւ քաղաքական ուժի միջոցով մշտնջենաւորե՛լ տնտեսական մենաշնորհը եւ այս վերջինին ապաւինելով աւելի եւս ամրապնդել «սակաւ»ներու քաղաքական ուժը երկրին եւ ժողովուրդին վրայ։ Եւ այդ երկուքին փոխ-սնուցիչ ուժականութիւններով կառուցել անտեսանելի եւ անհպելի այն «վեհապետութիւնը», որ լայն չափերով եւ իրական կեանքի տուեալներով օրէնքի հասողոութենէն վեր կը գտնուի եւ որ նոյնինքն օլիգարխիան է։
Եւ անշուշտ յստակ զուգահեռ մը գոյութիւն ունի երկրի աղքատութեան ծաւալներուն եւ օլիգարխիայի երեւոյթին միջև։ Զուգահեռ մը՝ որ կը գործէ ներհա՛կ յարաբերակցութիւններով։ Որքան աւելի կ՛ամրանան սակաւապետական կարգերը երկրին մէջ, այդքան աւելի կը խորանայ աղքատութիւնը երկրէն ներս եւ այդքան աւելի կը ծաւալի աշխատունակ ուժերու գաղթը դէպի դուրս։ Քանի որ մենաշնորհային համակարգը, իր ներկայի վարքագծով, աշխատատեղերու ստեղծման բնականոն հոլովոյթէն դուրս կը գտնուի։ Եւ անշուշտ նորանոր մարտահրաւէրներու առջեւ կը յայտնուին ազգային պաշտպանութեան գործը եւ«ազգ-բանակ» վարդապետութեան կիրառման հրամայականը։
ԿԱՐՕ ԱՐՄԵՆԵԱՆ
Հոդվածն ամբողջությամբ՝ «Ասպարեզ» օրաթերթի այսօրվա համարում
