1990-ականներին սկիզբ առած հայոց պետականության քաղաքական անկախության գործընթացը կարողացավ պետականության քարտեզ ձևավորել մեր պատմական հայրենիքի շուրջ 42 հազար քառակուսի կիլոմետր տարածքի վրա` ներկայիս Հայաստանի և Արցախի հանրապետությունների տարածքում:
Սակայն, միևնույն ժամանակ, այս գործընթացը չկարողացավ լուծել հայ ազգի համար իր պետականության և քաղաքական իրավունքների նկատմամբ մանդատի վերականգնման կարևոր բաղադրիչ հանդիսացող` հայ ազգի բոլոր հատվածների ներկայացուցիչների կողմից հայոց պետականությունում հանրային իշխանություն` խորհրդարան, կառավարություն և նախագահություն ձևավորելու հարցը:
Ի սկզբանե, դավադրաբար հենց անկախության առաջին տարիներին հայերին արգելեցին ունենալ բազմաքաղաքացիություն, իսկ արցախահայությանը զերծ պահեցին ազգային քաղաքականություն իրականացնելու ուղղակի հնարավորությունից:
2005 թվականին բազմաքաղաքացիություն ունենալու արգելքը հանելուց հետո մտցվեց նոր արգելք. Հայաստանի Հանրապետության տարածքից դուրս ապրող կամ գտնվող Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիներին ըստ էության արգելվեց ընտրել և ընտրվել:
Ցավալի է, բայց Հայոց Մեծ եղեռնից հետո առաջացած հայկական սփյուռքը 1990-ականներից սկսած համալրվում է նոր սփյուռքով, որի մեծամասնությունը Հայաստանի Հանրապետությունից գաղթած քաղաքացիներ են:
Այսօրվա դրությամբ հայ ազգի կարևոր հատվածների ներկայացուցիչները` արցախահայությունը, ջավախահայությունը և սփյուռքահայությունը, որոնց թվաքանակը մի քանի անգամ գերազանցում է Հայաստանի Հանրապետությունում ապրողների քանակը` արհեստականորեն դուրս են մնացել Հայաստանի քաղաքական կյանքից:
Ներկայիս Հայաստանի Հանրապետությունում բնակվող քաղաքացիները քաղաքական ընտրություն կատարելու ժամանակ չափազանց խոցելի են` նրանց գերակշիռ մասը գտնվում է աղքատության մեջ, մի մասը պետական ծառայության մեջ և կա մի հատված, որն աշխատում է օլիգարխներին պատկանող ձեռնարկություններում:
Ավտորիտար համակարգը և խոցելի հասարակությունը, հայոց պետականությունում ապրող մնացած ազատ հատվածին գրեթե չեն թողնում ընտրության հնարավորություն` ազատվելու ավտորիտարիզմից և հիմնադրելու նոր ժողովրդավարական համակարգ:
Մենք գտնում ենք, որ բռնակալությունը ջախջախելու և ազգային, ժողովրդավար համակարգ ներդնելու համար անհրաժեշտ են հետևյալ մեկնարկային կետերը, որն առաջարկում է մեր ծրագիրը.
Աշխարհասփյուռ հայությունը ընտրական իրավունքի իրացման միջոցով մասնակցում է Հայկական պետականության քաղաքական կյանքին (ընտրվելու և ընտրելու իրավունքը պատկանում է Հայաստանի Հանրապետության յուրաքանչյուր քաղաքացու` անկախ նրանից, թե որտեղ է նա գտնվում կամ բնակվում:
Արցախի Հանրապետության քաղաքացիները Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիների հետ հավասարապես օգտվում են Հայաստանի գործադիր և օրենսդիր իշխանություն ընտրելու և այս մարմիններում ընտրվելու իրավունքից:
Արտասահմանում բնակվող` երկրների, քաղաքների և տարածաշրջանների յուրաքանչյուր 100 հազար Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացի պետք է ունենա իր պատգամավորը հայոց խորհրդարանում:
Ընտրական տեղամասերի առկայությունը պետք է ապահովված լինի արտասահմանում ապրող կամ ժամանակավոր գտնվող Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիների համար:
Հայկական ներկայիս պետականության ամբողջ տարածքը` շուրջ 42 հազար քառակուսի կիլոմետր, պետք է լինի մեկ ընտրական տարածք:
Հայաստանի Հանրապետության Խորհրդարանական ընտրությունները պետք է տեղի ունենան պարզ համամասնական ընտրական կարգով: Ընտրություններում կուսակցության նվազագույն անցողիկ շեմը պետք է սահմանվի 2,5 %:
Հայաստանի Հանրապետության նախագահի ընտրությունը պետք է տեղի ունենա ուղղակի ընտրության միջոցով:
21-րդ դարում Հայաստանի նորովի արդիականացումը և հայերի մրցունակությունը միանշանակ պահանջում է քաղաքական իրավունքների վերականգնում: Հետևաբար, առանց հայ ազգի բոլոր հատվածների քաղաքական իրավունքների վերականգնման` չենք կարող ունենալ ազատ, անկախ և միացյալ պետականություն:
Ուրեմն պարտավոր ենք պահանջել` վերադարձնել հայերին իրենց քաղաքական իրավունքները:
«Երկիր Ծիրանի»
