«Հայաստան գալուց առաջ գիտեի դրոշի գույների, Հայոց ցեղասպանության, System of a Down-ի և, իհարկե, Քարդաշյանների մասին»,- ասում է Ամստերդամում բնակվող լուսանկարիչ Չան Հո Լայը:
Արմատները Հոնգ Կոնգից և Չինաստանից են: Հայաստան եկել էր՝ մասնակցելու Եվրամիության կողմից իրականացվող «Կառավարելով բազմազանությունը» («Managing Diversity») ծրագրին, որի նպատակն էր անդրադառնալ հասարակության խոցելի խմբերի խնդիրներին:
«Barev dzez, Bari luz, Hadjo, Im anoene Tjan, Jes kes sirum em»: Սրանք երիտասարդի սովորած հայերեն բառերն են, ձեռագրի պատճառն էլ մեկն է. այբուբենը չհասցրեց սովորել. «Երեք օր շարունակ պարապել եմ, որ կարողանամ ճիշտ արտասանել «շնորհակալություն» բառը»:
Թբիլիսիից Երևան ուղևորվելու ճանապարհին ամենատպավորիչը Չանի համար եղել են ռազմական բեռնատարները, անասնապահները և բնությունը. «Երբ առաջին անգամ ոտք դրեցի Երևան, լայն փողոցներն ինձ հիշեցրին Եվրոպական ճարտարապետությունը՝ որոշ հատվածներում զգացնել տալով սովետական միության ազդեցությունը: Տպավորություն է, թե հայերը լավ մարդկանց խառնուրդ են: Հիշում եմ նաև ռուսական համազգեստով զինվորներին: Եվ որ ամենակարևորն է, Հայաստանում ես առաջին անգամ սև կարապ տեսա»:
Լուսանկարչի խոսքով՝ մայրաքաղաքի թերություններից են օդի աղտոտվածությունը և փողոցների աղբակույտերը. «Դա էլ մեքենաների առատության հետևանքն է: Այստեղ աղբ կարելի է տեսնել նաև որոշ շենքերի մուտքերում: Բայց իմ ոգևորության վրա այդ ամենը չանդրադարձան»:
Իր Երևանյան արկածների մասին պատմելիս Չանը ժպտում է և հիշում տաքսու վարորդներին. «Ժամանակ առ ժամանակ ստիպված էի լինում գործ ունենալ անբարեհամբույր վարորդների հետ: Կուզեի ավելի երկար մնալ Հայաստանում՝ նոր բացահայտումներ անելու համար»:
Հայկական խոհանոցը շատ է հավանել: Բաստուրմա է գնել և հետը տարել Ամստերդամ. «Անկեղծ ասած՝ հոլանդական ուտեստներն այդքան էլ համեղ չեն: Հայկականները դրանցից խիստ տարբերվում են:
Ամստերդամից եկած երիտասարդը հասցրել է նաև տեղեկանալ Ղարաբաղյան հակամարտության մասին: «Ես տեղյակ եմ, որ բանակցություններն ընթանում են Հայաստանի և հարևան Ադրբեջանի միջև: Ինձ այստեղ պատմեցին պարտադիր զինվորական ծառայության մասին: Քանի որ Հայաստանում հիմնականում աշխատել եմ երիտասարդների հետ, վստահաբար ասում եմ, որ նրանք առաջադեմ մտածողներ են, և ապագայի հույսը հենց նրանք են»:
Նելլի ՊԵՏՐՈՍՅԱՆ
