Ո՞վ է ավանտյուրայով զբաղված

Առցանց Առավոտի «Դեմ առ դեմ» հաղորդաշարի հյուրերն են «Քաղաքացիական գիտակցություն» կազմակերպության նախագահ Նարեկ Սամսոնյանը եւ ՀՀԿ խորհրդի անդամ Հայկ Մամիջանյանը

Նելլի Գրիգորյան.–  Անկախության ձեռք բերումից 26 տարի անց որքանո՞վ է քաղաքացիների գիտակցության մեջ մտել անկախության գաղափարը, մենք գիտե՞նք` ինչ անել, ինչպե՞ս վարվել անկախության հետ:

Հայկ Մամիջանյան.– Մեր երկրում յուրաքանչյուր ընտանիք անկախության գինն ընկալում է խիստ անձնավորված զոհողությունների գնով: Անկախությունը, որպես վերացական հասկացություն, ընկալվում է բոլորի կողմից, բայց շատերն անկախությունը կերտելու կամ սահմանները պաշտպանելու ընթացքում ունեցել են որդիներ եղբայրներ, հայրեր… ու առաջանում է երկրորդ` խիստ ծայրահեղացված խնդիրը. մարդը կարող է հասկանալ, որ ինքն անկախության համար այս գինն է վճարել, բայց պատրաստ չի ընկալել, որ իր ամենօրյա աշխատանքում եւ կյանքում ինքը շատ անգամներ, չասեմ` ոտնահարում է այդ անկախությունը, բայց մեծ խնդիրներ է առաջացնում պետականության, պետության համար:

Ն. Գ.– Ինչո՞ւ է այդպես:

Հ. Մ.– Սա միայն հայկական ֆենոմեն չէ: Տրանսֆորմացիայի մեջ գտնվող շատ երկրներին սա բնորոշ է: Անհրաժեշտ է, որ որոշակի ժամանակ անցնի, իսկ եթե մեր բախտը չբերի` նաեւ սերունդներ, որպեսզի  մարդն իրեն նույնականացնի պետության հետ:

Նարեկ Սամսոնյան.– 1991 թվականից մենք անցումային փուլում ենք: Իրականում շատ բարդ է, երբ անցումը կատարում ես միակուսակցական երկրից: Բայց կա նաեւ մի հետաքրքիր համատեքստ, որը Հայկը խուսափեց քննարկել` կառավարման համակարգից բխող խնդիրները: Բայց Սահմանադրության ընդունումից հետո տեղի ունեցավ այն, ինչը մինչ այսօր հանրային ընկալումներում շարունակվում է կապվել ընտրությունների հետ. կեղծվեցին խորհրդարանական ընտրությունները: Այդ պահից սկսած` ինչ-որ մի բան այնպես չեղավ: Պատերազմի ժամանակ ժողովրդավարացման ճանապարհին տանող իներցիան կորցրեց իր ուժը:

Մինչեւ 1995 թվականն ԱՄՆ Կոնգրեսը 902 բանաձեւն էր ընդունել, որը վերաբերում էր ժողովրդավարական Հայաստանի դեմ ադրբեջանական ագրեսիայի կանխման համար Ադրբեջանին զենքի էմբարգոյին: Իսկ 1995 թվականից հետո Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի կողմից բերվեց հայ-ռուսական մեծ պայմանագիրը, 1999-ին այն վավերացվեց, եւ մինչեւ այսօր մենք գտնվում ենք… սահմանադրական կարգ Հայաստանում, այո, գոյություն ունի, բաց դա որեւէ ձեւով չի կարելի նույնականացնել պետության կարեւորության բարձրացման հետ: Եվ սա քաղաքական համակարգի համալիր խնդիր է: Ցավոք, մեր պետականությունը շատ խարխուլ դիրքերի վրա է: Հանրությունն անկախությունն ընկալում է հավելյալ ոչ աշխատանքային օր:

Ն. Գ.– Հասարակական գործիչ Դավիթ Սանասարյանն ասում է` մարդիկ սոված են, ի՞նչ անկախություն, ի՞նչ վեհ գաղափարներ:

Ն. Ս.– Ես վաղուց դադարել եմ նման հուզական, աղեկտուր հայտարարություններին լուրջ վերաբերվել: Եվ ես չեմ կարծում, որ ՀՀ քաղաքացիները սոված են: Իրավիճակի ֆետիշացումը` քաղաքական դիվիդենդների համար, անլուրջ է: Կա աղքատության մակարդակ, կան սոցիալական տարբեր խնդիրներ, ընտրություններն ուղեկցվում են ձայների մասսայական գնելով` եւ ոչ միայն իշխանության կողմից: Դա արվում է նաեւ ընդդիմադիր հռչակված կուսակցությունների կողմից: Բայց այս ամենը վերացնելու համար անհրաժեշտ է քաղաքական համակարգի կոնսոլիդացիա: Մի կողմն ասում է` ամեն ինչ շատ լավ, է, չնայած վերջերս իրավիճակը փոխվել է, ինչի համար ես շատ ուրախ եմ: Մյուս կողմն էլ ֆետիշացնում է իրավիճակը:

Լրջության եւ օբյեկտիվ իրականության նկատմամբ համահունչ մոտեցման պակասն է, որ խնդիր է առաջացնում:

Ն. Գ.– 26-ամյա անկախ Հայաստանը 22 տարի է՝ ղեկավարում է ՀՀԿ-ն, որից 18-ը` միանձնյա կամ կոալիցիոն մեծամասնությամբ: Այդ ընթացքում մշտապես օրակարգային են արտագաղթի, կոռուպցիայի դեմ պայքարի, նաեւ ինքնիշխանության կորստի կամ էական նահանջի հարցերը: Ինչո՞ւ  ՀՀԿ-ն անկախ Հայաստանի ջատագովը եւ պաշտպանը չէ:

Հ. Մ.– Եթե ինչ-որ մեկին թվում է, որ կան մարդիկ, որ ավելի հայրենասեր են, քան ՀՀԿ-ականները, դա իրականության հետ աղերս չունի: Ավելի կամ պակաս հայրենասեր չեն լինում: Բոլորս սիրում ենք մեր երկիրը եւ ուզում ենք ապրել հզոր երկրում: Եկեք չխախտենք դիվանագիտական ունակությունները ինքնիշխանության կորստի հետ: ՀՀ-ն ինքնիշխանության կորստի խնդիր չունի: Մեր կուսակցության ներկայացուցիչներից մեկը շատ լավ նկատառում է արել` ՀՀ-ն, լինելով չափով փոքր երկիր, ունի աշխարհաքաղաքական եւ առհասարակ համաշխարհային այնպիսի օրակարգ, ինչպիսիք ունենում են գերտերությունները:

Նախագահ Սարգսյանի ամենահաջողած 3-4 ոլորտներից մեկը համարում եմ արտաքին քաղաքականությունը: Ես չեմ ճանաչում ՀՀ-ում մի քաղաքական գործիչ. խնդրում եմ տարանջատել` ավանտյուրիստ եւ քաղաքական գործիչ, ոչ թե այն մարդը, որ գոռում է` գնանք մտնենք Արաբական պետությունների լիգա, ՆԱՏՕ եւ այլն, դրանք ավանտյուրաներ են…

Ն. Գ.– Կամ` ԵԱՏՄ-ից դուրս գանք:

Հ. Մ.– Նորմալ է, քաղաքական օրակարգ է թելադրվում, խնդիր չկա: Ես չգիտեմ որեւէ քաղաքական գործիչ, ով կկարողանար ասել, որ հնարավորություն կար այլ կերպ խուսանավելու:

Ն. Գ.– «Քաղաքացիական գիտակցություն» կազմակերպության համաժողովի ընդունած բանաձեւում հստակ ասված է` Հայաստանի անդամակցությունը ԵԱՏՄ-ին եւ հայ-ռուսական հարաբերությունների ներկայիս վիճակը վտանգում են ՀՀ-ի ինքնիշխանությունը: Հայկը հակառակ կարծիքի է: Ինչո՞ւ եք ավանտյուրայով զբաղված:

Ն. Ս.- Ինքնիշխանություն` նշանակում է ներքին եւ արտաքին քաղաքական որոշումներում լինել ինքնուրույն:

Ն. Գ.– ԱՄՆ դեսպանն էլ նկատեց, որ Հայաստանն ինքնուրույն չէ:

Հ. Մ.– Ես հակված չեմ ընդունել իր հայտարարությունները որպես հալած յուղ:

Ն. Ս.– Ես չեմ տեսել, որ Հայաստանը գերտերություններին հարիր քաղաքական օրակարգ ունի: Գուցե այդ օրակարգը պարիտետ պահելու խնդիր ունի, բայց այն աշխատասենյակներից դուրս չի գալիս:

ՀԱՊԿ-ի մասին. աշխարհն այսօր գնում է երկկողմ հարաբերություններով անվտանգություն պահելու ձեւաչափին: Ի դեպ, ՀԱՊԿ անդամ բոլոր պետությունները  հանդես են գալիս Արցախյան կոնֆլիկտի տարածքային ամբողջականության, տրամաբանության մեջ լուծման օգտին: Չհաշված այն, որ ՌԴ-ն, որ զենք է մատակարարում կոնֆլիկտային գոտում, վերջերս էլ Պուտինն ասաց, որ կոնֆլիկտային գոտում զենք վաճառելը կողմերից մեկին նշանակում է թեժացնել իրավիճակը. փաստացի, մարդը խոստովանեց` ինքն ինչ է անում այստեղ: Ես որեւէ ձեւով չեմ կարծում, որ ՀԱՊԿ-ն ապահովում է մեր անվտանգությունը:

ԵԱՏՄ-ից դուրս գալու օրակարգը քաղաքական դաշտ բերելն էլ շատ կարեւոր օրակարգ է: ԵԱՏՄ մտնելու օրակարգը լուծվեց մեկ գիշերվա մեջ` նշանակում է, որ կային լուրջ ճնշումներ Հայաստանի նկատմամբ:

Նելլի ԳՐԻԳՈՐՅԱՆ

«Առավոտ» օրաթերթ

 23.09.2017