Եթե Հայաստանի գիտական միջավայրը չլիներ հայալեզու, կամ ավելի ճիշտ այդքան հայալեզու, իսկ որոշ ոլորտներում միայն հայալեզու՝
Եթե գիտական հանդեսները պարտադրեին միայն անգլերեն լեզվով (կամ այլ պայմանական lingua franca լեզվով) հոդվածների տպագրություն՝
Եթե ատենախոսությունները պաշտպանվեին միայն անգլերենով՝
Եթե համալսարան ընդունվողները չհանձնեին թեկուզ եւ ոչ մի այլ ստուգողական, բացառությամբ ակադեմիական անգլերենի, իսկ հետագայում ավարտեին միայն վերջինի գերազանց իմացությամբ՝
Եթե հայերեն լեզվով գիտությամբ զբաղվելը անընդհատ անիմաստ եւ կործանարար կերպով չարծածվեր հասարակության տարբեր ներկայացուցիչների կողմից, այդ թվում նաեւ ներկայիս գիտական կառուցվածքում գերիշխող ստատուս-քվոյից տառապողներից՝
Եթե գիտության կոսմոպոլիտացման հույժ անհրաժեշտությունը գիտակցվեր, եւ այդ հարցի շուրջ կոնսենսուս հաստատվեր գոնե ընդդիմադիր ուժերի, քաղաքացիական ակտիվիստների եւ անկախ ինտելեկտուալ խմբերի միջեւ
Հայաստանում գիտության զարգացման լավատեսական երկարատեւ հեռանկարները գոնե կարելի կլիներ համարել հավանական, մինչդեռ այն մոլորությունների, ինքնասեր ու մութ շովինիզմի եւ բթության առաջխաղացման անհույս ճահիճ է:
Վահե ԽՈԻՄԱՐՅԱՆ.
Հոդվածն ամբողջությամբ կարող եք կարդալ «Հայկական ժամանակ» թերթի այսօրվա համարում
