Արծվիկ Մինասյան. «Այնպես չէ, թե անտառներն ամբողջությամբ այրվել են՝ այրված տարածքներում ունենք կղզյակներ, որոնք փրկվել են». «Հայոց աշխարհ»

Երեկ բնապահպանության նախարար ԱՐԾՎԻԿ ՄԻՆԱՍՅԱՆԸ, լրագրողների հարցերին ի պատասխան, անդրադարձավ Հայաստանի առանց այն էլ սուղ անտառածածկ տարածքներին պատուհասած եւ դեռ տեղ-տեղ շարունակվող հրդեհներին։

-Կառավարությունն ամփոփե՞լ է այրված տարածքների բուսածածկույթին եւ կենդանական աշխարհին հասցված վնասի չափերը։

-Գնահատականը դեռ ամբողջական չէ։ Արտավանի եւ Խոսրովի անտառների մասով սպասում ենք մեր ամերիկացի գործընկերների մասնագիտական փորձաքննությանը. իրենք նաեւ աջակցում են մեզ՝ տիեզերական պատկերներով առավել հստակ ձեւավորելու վնասված հատվածները։

Այնպես չէ, թե անտառներն ամբողջությամբ այրվել են՝ այրված տարածքներում ունենք կղզյակներ, որոնք փրկվել են կամ մասնակի են այրվել։ Այդ հատվածների վերականգնման հավանականությունը բարձր է, բայց վերջնական գնահատականը՝ ըստ այրման աստիճանի եւ վերականգնման հնարավորության, կլինի առաջիկայում։ Դրա համար, որպես կանոն, մեկ տարի է պետք՝ մինչեւ հաջորդ շրջափուլ, երբ կունենանք բուսականության աճի, կենդանիների եւ բուսածածկ տարածքների մոնիտորինգի արդյունքները։

-Հնարավո՞ր է, որ նորից դիմեք Ռուսաստանի օժանդակությանը շարունակվող հրդեհները մարելու համար։

-Բարեբախտաբար այս պահին այրվող տարածքներ չկան։ Ռուսաստանի օժանդակության կարիքը նույնպես չկա՝ գոնե այսօրվա դրությամբ. մեր ուժերը շատ թե քիչ բավարար են խնդիրները լուծելու համար։

Առհասարակ այս հրդեհները, որոնք առանձնահատուկ էին իրենց ծավալներով՝ պայմանավորված առաջին հերթին եղանակային պայմաններով, նոր մարտահրավերներ են ստեղծում մեզ համար, նաեւ՝ նոր պարտավորություններ, մանավանդ նկատի ունենալով բնակլիմայական փոփոխությունների պատճառով վերջին շրջանում նկատվող ջերմաստիճանային կտրուկ փոփոխությունները։

-Վերլուծե՞լ եք հրդեհների պատճառները՝ դրանք պայմանավորված էին ավելի շատ եղանակային պայմաններո՞վ, թե՞ մարդկային գործոնով։

-Խոսրովի անտառի պարագայում, ինչպես գիտեք, քրեական գործ է հարուցված. քննությունը կպարզի՝ հրդեհները տեխնածի՞ն էին, մարդածի՞ն, թե՞ բնակլիմայական երեւույթների հետեւանք։

Ինչ վերաբերում է հատուկ պահպանվող անտառածածկ տարածքներին, ընդհանրապես լանդշաֆտի վիճակին, մենք խնդիր ունենք՝ ավելի խորը դիտարկելու եւ քննարկելու գոյություն ունեցող խնդիրները, որովհետեւ եթե այլ պայմաններում հրդեհները հեշտությամբ մարվում են, այս դեպքում, եղանակային պայմաններով եւ լանդշաֆտի առանձնահետկություններով պայմանավորված, սկսում են քողարկված կամ սողացող կրակի վերածվել։

Առաջին հայացքից կարող է թվալ, թե հրդեհն ամբողջությամբ մարվել է, բայց նույն Խոսրովի արգելոցի հատվածում տորֆային շերտը այնքան հաստ է, որ կրակը տարածվում է արմատային համակարգի, տորֆի միջոցով։ Հետեւանքը լինում է այն, որ, օրինակ, եթերայուղերով հարուստ գիհի ծառատեսակը շատ արագ կլանում է ջերմությունը եւ արագորեն վերածվում հրդեհի։ Այսինքն՝ կան որոշակի առանձնահատկություններ, որ այս ընթացքում պետք է շատ խորը ուսումնասիրենք, վերլուծենք եւ համապատասխան փոփոխություններ առաջարկենք։

-Ի՞նչ քայլեր եք մտադիր ձեռնարկել իրավիճակը շտկելու ուղղությամբ՝ այրված անտառների վերականգնման ի՞նչ ծրագրեր ունի կառավարությունը։

-Սեպտեմբերի 7-ի երեկոյան գալիս են ամերիկացի մեր գործընկերները՝ անտառային ծառայության մասնագետները, որոնք մեր աշխատանքային խմբերի հետ համատեղ մասնակցելու են Խոսրովի անտառի վերականգնողական միջոցառումների նախագծմանը։

Զուտ որպես արգելոց, օրենքը սահմանափակում է մարդկային միջամտությունը՝ որեւէ բուսածածկ տարածք արհեստական ձեւով վերականգնելու իմաստով, բայց կա նաեւ հնարավորություն՝ մի կողմից, գիտական հատվածի ներքո որոշակի փոքր տարածքներում վերականգնողական աշխատանքներ իրականացնելու, մյուս կողմից՝ օրենսդրական մեխանիզմները թույլ են տալիս արգելավայրային գոտիներ սահմանելով՝ վերականգնողական միջոցառումներ իրականացնել այդ տարածքներում։

Լիլիթ Պողոսյան

Հոդվածն ամբողջությամբ կարդացեք «Հայոց Աշխարհ» օրաթերթի այսօրվա համարում