Հարցազրույց կինոռեժիսոր Վահե Գեւորգյանցի հետ
-Իբրեւ Կինոգործիչների միության նախագահի թեկնածու շրջանառվում է նաեւ Ձեր անունը: Ինչո՞ւ եք ուզում անպայման դառնալ այդ միության նախագահ:
– Մեր միությունը մինչեւ հիմա եւ դրանից առաջ` Սերգեյ Իսրայելյանի ժամանակ էլ, վատ չի ապրել… Մենք հասել ենք որոշ վիճակի, որ չունեն մյուս միությունները: Մեր միությունը բոլոր միություններից ամենահարուստն է, մենք միակ միությունն ենք, որ ձեռք ենք բերել փող, տարածքներ…
– Ձեր հոր` Ռուբեն Գևորգյանցի նախագահության օրոք վաճառվել են Կինոյի տունը, Կինոյի տան հարակից տարածքները, Դիլիջանի ստեղծագործական տունը, ու այդքանից հետո կինոյի ենթակառուցվածքում ոչ մի ներդրում չի արվել: Կինոյի տան մեծ դահլիճը նույնիսկ չի բացվել կինոյի առաջ, Կինոյի տնից մնացած մի քանի սենյակում նույնիսկ մի միջոցառում չի արվել: Ճի՞շտ եք համարում, որ այդքան գումարը ներդրվել է վետերաններին սնունդ բաժանելու մեջ…
– Մենք որոշեցինք այսպես` եթե փողը ներդնենք դահլիճի մեջ եւ այդ դահլիճը աշխատեցնենք, մեր ունեցած գումարը կարող է չհերիքել, մենք ներդրողի ենք փնտրում: Այդտեղ մեծ տարածք է, եւ մեծ փողեր են անհրաժեշտ, դրա համար որոշում ընդունեցինք, որ այդ գումարը դնենք բանկ, բանկից տոկոս գա, եւ այդ գումարով ապրենք: Դա մեզ համար հստակ եկամուտ է: Իսկ եթե դահլիճը սարքեինք, բոլոր տարածքները բարելավեինք, դա կդառնար բիզնես, եւ ո՞վ պետք է այդ բիզնեսով զբաղվեր, չէ՞ որ մենք արվեստագետներ ենք: Արվեստագետները չեն կարող ստանձնել այդ պատասխանատվությունը: Որպեսզի կոռուպցիոն ռիսկեր չլինեին, այդպես վարվեցինք: Այժմ մեր բոլոր թոշակառուները միությունից ստանում են թոշակ, նման բան չկա ոչ մի կազմակերպությունում, մենք բոլորս ունենք նաեւ առողջապահական ապահովագրություն…
– Բայց Կինոմիությունը սոցապնախարարության առաքելություն չպետք է ստանձնի…
– Իսկ ո՞վ պետք է նայի մեր թոշակառուներին, մեծահասակներին:
– Իսկ կինո՞ն, կինոյում ներդրում չպե՞տք է արվի:
– Շատերն են այդ հարցը տալիս… Մենք Կինոմիություն ենք, կինոարտադրության հետ ոչ մի կապ չունենք, կինոարտադրությունը բիզնես է՝ կամ գումար ես դնում` գումար ստանում, կամ բարոյական առումով ես ներդրումներ անում` երկրին պետք է ազգասեր ֆիլմ, պետությունը դրա համար փող է հատկացնում, ֆիլմ ես նկարում: Ինչի համար գոյություն ունեն պետական կառույցներ, կինոկենտրոն, «Հայկ» կինոստուդիա… Իսկ մենք կինոարտադրող ընկերություն չենք, թեեւ որոշ նախագծեր եղել են, երբ երիտասարդները չեն կարողացել իրենց ֆիլմն ավարտել, որոշ գումար տվել ենք, ավարտեն:
– Իմ հարցին չպատասխանեցիք, այնուամենայնիվ՝ ինչո՞ւ եք ուզում դառնալ Կինոմիության նախագահ, մի տեսակ կլանային բան չկա՞ այդ ժառանգականության մեջ:
– Իհարկե կա, բոլորը կմտածեն՝ հո Ուզբեկստան չէ՞, հոր մահից հետո հիմա էլ որդին է ժառանգում: Մտավախություն ունեմ, որ բոլորը դրա մասին կմտածեն, դրա մասին կգրեն: Առաջին՝ նախ ես դեռ չգիտեմ` կդառնա՞մ, թե՞ ոչ Կինոմիության նախագահ, այս պահին չգիտեմ՝ կդնե՞մ, թե՞ ոչ իմ թեկնածությունը: Օգոստոսի 3-ին վարչության նիստ ենք հրավիրելու, այդ օրն էլ պարզ կլինի: Այս պահին հստակ չեմ կարող ասել, թե ինչ որոշում ենք ընդունելու: Գուցե պաշտոնակատար նշանակելու որոշում լինի, որովհետեւ, ըստ կանոնադրության, մեր մոտակա համագումարը 2018թ. սեպտեմբերին է նախատեսված, գուցե նաեւ արտահերթ համագումար հրավիրվի, եթե վերահսկիչ հանձնաժողովն այդպես որոշի: Վարչության եւ վերահսկիչ հանձնաժողովի անդամները խելոք մարդիկ են, նրանք հաստատ կկարողանան ճիշտ որոշում կայացնել:
– Ուզում եմ Ձեզ մի հարց էլ ուղղել: Կինոմիությունը վերջերս արգելեց ԼԳԲՏ համայնքի մասին պատմող երկու ֆիլմերի ցուցադրությունը, ինչի արդյունքում «Ոսկե ծիրանի» մի ողջ ծրագիր հանվեց: Դուք ինչպե՞ս եք վերաբերվում Կինոգործիչների միության այդ քայլին, եթե լինեիք Կինոգործիչների միության նախագահ, ինչպե՞ս կվարվեիք: Մի՞թե լինում է բարոյական կամ անբարոյական արվեստ, տաբուներ կա՞ն թեմաների վրա:
– Թեմաների վրա տաբուներ չկան, բայց կա թեմա, որը, կարծում եմ, մեր երկրում չպետք է շոշափվի: Դրանցից մեկը գեյերի թեման է: Գուցե Եվրոպայում կամ ԱՄՆ-ում այդ թեման սուր չէ, որովհետեւ իրենք մեծ են եւ ուժեղ, բայց մենք փոքր ժողովուրդ ենք, մեզ մոտ չպետք է այդ թեման զարգացնել, դա խփում է մեր երկրի պետականությանը եւ բանակին: Եթե ես լինեի Կինոգործիչների միության նախագահ, ինչ-որ լուծում կփորձեի գտնել, որ շատ տգեղ չլիներ, բայց մեկ է` կփորձեի ցույց չտալ այդ ֆիլմերը: Ինձ թվում է՝ Կինոմիության կայացրած որոշումը, այնուամենայնիվ, ճիշտ էր:
– Ժամանակին, երբ «Հայֆիլմ» կինոստուդիան վաճառվում էր, Ռուբեն Գևորգյանցը եւ Կինոգործիչների միությունը դեմ չեղան դրան: Ճիշտ է, դա արվել է կինոյի գործիչների մեծ մասի համաձայնությամբ, բայց դա արդարացում չէ: Կարող էին պահվել ենթակառուցվածքները: Դուք ի՞նչ կարծիքի եք…
– Մենք ունեինք երկու տարբերակ` կա՛մ պետությունը պետք է հզորացներ «Հայֆիլմը», փող լցներ մեջը, կա՛մ պետք է վաճառեր, որ մեկ ուրիշը փող ներդներ: Վաճառելիս պայմանավորվածություն կար, որ դա դառնալու է կինոստուդիա, գումար է ներդրվելու, վերանորոգվելու է, դրսից արտադրողներն են բերվելու: Հիմա եթե ոչ այս, ոչ այն տարբերակում «Հայֆիլմը» չի աշխատում, պետությունը չի կարողանում պահել այն, թող վաճառվի, որ սեփականատերը պահի: Սեփականատերը չկարողացավ կամ չուզեց դա անել, ավելի շատ քանդեց, հիմա պետությունը նրա ձեռքից առել է եւ նորից վաճառում է… Նույնը մեր Դիլիջանի տան դեպքում էր` եթե չվաճառեինք, չէինք ունենալու ոչ մի բան, քանդվելու էր կառույցը, դրա տակ գետ էր հոսում: Այնպես որ` ճիշտ էր վաճառելը: Այդ գումարով այժմ մենք ապրում ենք: Գումարները մինչեւ հիմա բանկում են:
– Դուք Ձեր տեսլականի մասին չասացիք. եթե լինեք Կինոգործիչների միության նախագահ, ի՞նչ կփոխեք:
– Այս տարիների ընթացքում մենք այպիսի մի վիճակի ենք հասել, որ մեզ համար վատ չէ, համարյա ամեն ինչ անում ենք հնարավորությունների առումով: Ես կուզենայի ոչինչ չփոխել, համոզված եմ, որ միության անդամները պետք է այս դրվածքից գոհ լինեն: Եթե հանկարծ իմ թեկնածությունն առաջարկեն, ես ընտրվեմ, կփորձեմ նույնությամբ շարունակել:
– Ձեր ձեւակերպմամբ՝ ո՞րն է լավ կինոն:
– Այն, որը բերում է փառք Հայաստանին: Հայաստանյան կինոն պետք է արտադրվի երկու նպատակով` դա հայրենասիրական ֆիլմերն են, որ մարտական ոգին են բարձրացնում, ուսուցողական են, եւ այն ֆիլմերը, որոնք գնում են փառատոների, շահում են կամ ներկայացնում են Հայաստանը լավ կողմից, այցեքարտային են:
– Իսկ պետական կամ նախագահի մրցանակ ստացած բոլոր ֆիլմերը լա՞վ ֆիլմեր են, արժանի՞ էին:
– Ինձ համար դժվար է պատասխանելը, որովհետեւ ես ե՛ւ պետական մրցանակ եմ ստացել, ե՛ւ նախագահի: Այդ ֆիլմերը պետք են Հայաստանին, մե՛նք ենք մրցանակ ստացել, Հարություն Խաչատրյանն է ստացել, այդ ֆիլմերը լավ ֆիլմեր են: Մրցանակաբաշխության հանձնաժողովը լավ է ընտրում:
– Ինչո՞ւ են մարդիկ ուզում դառնալ Կինոգործիչների միության նախագահ, դա ի՞նչ է տալիս` լծա՞կ, գումա՞ր, արտոնություննե՞ր:
– Լծակ չկա, օրինակ՝ ինձ գրավում է այն, որ ես ուզում եմ` միությունը շարունակի աշխատել այնպես, ինչպես աշխատել է: Հայրս քիչ ներդրում չի ունեցել, էլ չեմ խոսում այն մասին, որ այդ միությունը ստեղծել է իմ պապը: Ես ուղղակի կուզենայի շարունակել, թեեւ փառասեր չեմ, պաշտոնի չեմ ձգտում:
– Բայց Ձեր հոր նախագահության տարիներին միանձնյա կառավարում էր…
– Միանձնյա էր, բայց վատ չէր, ինքը միաձայն էլ ընտրվել էր: Իհարկե, կային մարդիկ, որոնք իր հետ համաձայն չէին, բայց իրեն են ընտրել, չէ՞…
– Ըստ շրջանառվող լուրերի՝ Կինոգործիչների միության նախագահի տեղի հավակնորդների թվում են Գեւորգ Գեւորգյանը, Հարություն Խաչատրյանը, Դավիթ Մուրադյանը, Էդգար Բաղդասարյանը, Գոռ Վարդանյանը, Միքայել Դովլաթյանը, Անետա Երզնկյանը… Ձեր` նախագահ դառնալու ցանկության պատճառներն իմացանք, Ձեր կարծիքով՝ մյուսներն ինչո՞ւ են ուզում դառնալ նախագահ…
– Ամեն մեկն իր պատճառներն ունի, դա ծանր բեռ է, բոլորի դարդերով պետք է զբաղվես: Դա բարդ պաշտոն է, երեւի մարդիկ ուզում են դրանով զբաղվեն: Դա նույնն է, որ հարցնեք՝ ինչո՞ւ է մարդը դառնում վարչապետ, նախագահ, ԱԺ նախագահ… Մինչեւ այսօր այդ պաշտոններին նստել են մարդիկ, որ ամեն ինչ ունեն: Ուղղակի իրենք ուզում են այդ կյանքով ապրել, կառավարել… Ձեր նշած բոլոր մարդիկ էլ պրոֆեսիոնալ են, գործունյա, նորմալ, խելացի… Համագումարը կորոշի` ով ինչ: Շատ բան պարզ կդառնա վարչության նիստին: Հուսով եմ, որ բոլորն էլ կկարողանան լավ կառավարել:
– Կինոկենտրոնում փոփոխություններ եղան, ինչպե՞ս եք այդ ամենին վերաբերվում:
– Երեւի այդ փոփոխությունները կբերեն նրան, որ կինոարտադրությունում ինչ-որ բան կփոխվի, որովհետեւ միշտ փոփոխություններն ինչ-որ բանի բերում են: Այն փաստը, որ Գեւորգ Գեւորգյանը կինոկենտրոնից դուրս է եկել, տարիքային պատճառով է եղել: Այժմ եկել է նոր մարդ, նախարարությունն ունի ծրագիր ու այդ մարդկանց նշանակել է, որ իրականացնեն այն: Կինոկենտրոնի ֆիլմ-հանձնակատար Արսեն Բաղդասարյանին չեմ ճանաչում, Շուշանիկ Միրզախանյանի հետ երկար աշխատել եմ, համարում եմ, որ ճիշտ ընտրություն է: Ինձ թվում է, որ այսքան տարի Շուշանիկ Միրզախանյանը վատ չի կառավարել «Հայկ» կինոստուդիան:
– Բայց «Հայկ» կինոստուդիայում էլ ֆիլմերի բավականին մեծ թիվ նկարահանել են Ձեր ընտանիքի անդամները… Անընդհատ նույն ազգանունները…
– «Հայկ» կինոստուդիան դեռ սովետական տարիներից ամենաշատ դեբյուտանտներ տվող ստուդիան է եղել, երիտասարդներին տեղ ենք տալիս: Ինչ վերաբերում է նույն մարդկանց նկարելուն, դա նրանից է, որ մենք ենք ստուդիայի աշխատողները:
– Իսկ ինչպե՞ս եք նայում այն բանին, որ պետական միջոցներով ֆիլմ է նկարվում, եւ նույն կինոյի մարդիկ Կինոկենտրոնի ղեկավարներ Գեւորգ Գեւորգյանի ու Վարդան Աբովյանի «Ապոթեոզ» ընկերությունից տեխնիկա են վարձակալում: Մի քիչ կասկածելի չէ՞ այդ տեխնիկայի պատկանելությունը:
– Իրենց մոտ լավ տեխնիկա կա, ուրեմն ինչո՞ւ չվարձել: Մի քանի տարի առաջ ես էլ եմ օգտվել: Իսկ թե որտեղից՝ դա ինձ չի հետաքրքրում: Ամեն մեկին կարելի է հարցնել փողոցում` քո «Պորշ Կայենը» որտեղից, ինքը բացատրություն կտա: Կասկածներ կան տվյալ պարագայում, բայց մեր երկրում ամեն ինչը կարող է կասկած առաջացնել:
Զրուցեց Գոհար ՀԱԿՈԲՅԱՆԸ
«Առավոտ» օրաթերթ
01.08.2017
