Հայաստանում համատարած բնույթ կրող գանձագողությանը նպաստում են մի շարք գործոններ` բնակչության սոցիալական վատթար պայմանները, հուշարձանների պահպանության համակարգի անկատարութունը եւ, հատկապես, իրավապահ մարմինների անգործությունը: Այս իրավիճակում չափազանց դժվար է Հայաստանի Հանրապետության տարածքում հաշվառված պատմության եւ մշակույթի ավելի քան 25 000 անշարժ հուշարձանների անխաթարությունը պահպանելը:
«Հայաստանում ակնկալել օրինապահ գործունեություն նրանցից, ովքեր պարտավոր են իրենց գործունեությունն իրականացնել` լուրջ չէ: Մշակույթի նախարարությունը ոչ միայն չի իրականացնում իր պարտավորությունները, այլեւ շատ վատ վերաբերմունք ունի նրանց հանդեպ, ովքեր ցույց են տալիս, որ հուշարձանները քանդված, ավերված են: Նրանց ամբողջ քաղաքականությունը մտահոգ մարդկանց հետեւելն է եւ ոչինչ ավելին»,- ասում է ԵՊՀ մշակութաբանության ամբիոնի վարիչ, պրոֆեսոր Համլետ Պետրոսյանը :
Հնագետները եւ մշակութաբաններն այս ոլորտում համակարգային փոփոխությունները պարտադիր են համարում: Նրանց կարծիքով` ժամանակն է մտածել, թե Հայաստանում ինչպես օրինականացնել ամբողջ գործընթացը:
Հնագիտության եւ ազգագրության ինստիտուտի տնօրեն Պավել Ավետիսյանը կարծում է, որ հուշարձանի անխաթարությունը պահպանելու պատասխանատվությունը պետք է տեղափոխել տեղական ինքնակառավարման մարմիններ: «Հուշարձանը բնակիչները կպահպանեն, երբ դրանք այդ գյուղերի սոցիալական ծրագրի մաս կդառնան»,- ասում է տնօրենը:
«Մենք պետք է հասնենք նրան, որ ժողովուրդն ինքը գիտակցի, որ պատմական արժեքները վնասել պետք չէ, սա իրենց հարստությունն է: Մենք ունենք 25 000 գրանցված պատմամշակութային ժառանգության հուշարձաններ: Դա ֆանտաստիկ թիվ է, եւ հսկիչները, որոնք մեքենա չունեն անգամ, չեն կարողանա վերահսկել»,- ասում է ճարտարապետ Ստեփան Նալբանդյանը:
Հանրապետության տարածքում ՀՀ կառավարության կողմից հաստատված պատմության եւ մշակույթի անշարժ հուշարձանների պետական ցուցակներում հաշվառված է ավելի քան 25 000 հուշարձան` խմբավորված շուրջ 7304 պահպանական միավորներում: Հուշարձաններն ըստ իրենց բնույթի դասակարգված են` հնագիտական, պատմական, մոնումենտալ արվեստի, քաղաքաշինական ու ճարտարապետական:
Սառա ՊԵՏՐՈՍՅԱՆ
Հոդվածն ամբողջությամբ կարող եք կարդալ «Ազգ» թերթի այս համարում
