Վաշինգտոնը Հոգլանդի մակարդակով հիշեցրեց ամերիկյան շահի մասին
Լեռնային Ղարաբաղում կարող են վերսկսվել լայնամասշտաբ ռազմական գործողություններ՝ օրերս այս մասին նշվեց ԱՄՆ ազգային հետախուզության ղեկավար Դենիել Քոութսի ամենամյա զեկույցում, որը ներկայացվել է Սենատի` հետախուզության հարցերով հանձնաժողովին: Տնտեսական դժվարությունները գլխացավանք են դարձել Ադրբեջանի կառավարության համար, որն իր արտաքին քաղաքականությունում շարունակում է հավասարակշռել Ռուսաստանի, Իրանի եւ Արեւմուտքի միջեւ՝ գրել է զեկույցի հեղինակը:
Լեռնային Ղարաբաղում լայնամասշտաբ ռազմական գործողությունների կանխատեսումն, իհարկե, նորություն չէ, մանավանդ անցյալ տարի ապրիլյան քառօրյա պատերազմից հետո: Պարզապես ուշագրավն այն է, որ արդեն ԱՄՆ ազգային հետախուզության ղեկավարի մակարդակով է դա ասվում, որը վկայում է այն մասին, որ ամերիկյան հետախուզության համար նման կանխատեսման համար հիմքերն ավելի են ամրացել:
Այն, որ տարածաշրջանում նոր անկայունություն Վաշինգտոնը չի ցանկանա, հստակ է, նույնիսկ այն պայմաններում, երբ Թրամփի` հարավկովկասյան երկրների նկատմամբ քաղաքականությունը, թերեւս, ճշգրտման փուլում է դեռ:
Մինչ ԱՄՆ-ը հարավկովկասյան երկրների նկատմամբ կհստակեցնի առաջնահերթությունները` ԵԱՀԿ Մինսկի խմբում ամերիկացի համանախագահ Ռիչարդ Հոգլանդը վերջին օրերին հանդես եկավ մի շարք կարեւոր ուղերձներով:
«Չնայած Ռուսաստանի ու Միացյալ Նահանգների միջեւ առկա հակասություններին, երկու երկրները սերտ համագործակցում են ԼՂ խնդրի կարգավորման խնդրի շուրջ»-, «Ամերիկայի Ձայն»-ի հայկական եւ ադրբեջանական ծառայություններին տված հարցազրույցում ասել է Հոգլանդը` հավելելով. «Անշուշտ, մեր ազգային շահերը տարբերվում են Ռուսաստանի ազգային շահերից, որովհետեւ մենք ունենք հարաբերությունների տարբեր պատմություն, ունենք տարբեր տեսակետներ մեր մոտեցումներում: Սակայն տարբեր շահեր ունենալը չի նշանակում, որ մենք չենք կարող աշխատել միասին այս խնդրի շուրջ»:
Հաջորդ ուշագրավ արձանագրումն այն է, որ ամերիկացի համանախագահը նկատել էր, որ Վաշինգտոնին անհրաժեշտ է ավելի ակտիվ ներգրավվել խաղաղ գործընթացում. «Համաձայն եմ, որ մեզ անհրաժեշտ է փոքր-ինչ ավելի ակտիվ լինել, սակայն մենք ԱՄՆ-ի նոր վարչակազմի ամենավաղ շրջանում ենք: Այս նոր վարչակազմը դեռեւս նոր է մշակում իր արտաքին քաղաքական մոտեցումները եւ թիմը, այնպես որ, եկեք լինենք փոքր-ինչ համբերատար եւ տեսնենք, թե մոտ ամիսների ընթացքում այս ամենն ինչպես է զարգանում»:
Հոգլանդը նշել էր, թե իր համար միանշանակ է, որ Մոսկվան պատերազմ չի ցանկանում ԼՂ-ում, չի ցանկանում պատերազմ Ադրբեջանի եւ Հայաստանի միջեւ, քանի որ դա կապակայունացնի ամբողջ տարածաշրջանը եւ կվնասի Ռուսաստանի շահերին: Անդրադառնալով նախորդ տարվա ապրիլյան քառօրյա պատերազմին` Հոգլանդը նշել էր. «Մենք դեռ չենք հասել մի կետի, երբ միջազգային հանրությունը խաղաղապահների կամ տնտեսական օգնության միջոցով կարողանա երաշխավորել բռնության իսպառ վերացումը: Դա պետք է անեն հենց իրենք՝ առաջնորդները»:
Այսպես, ամերիկացի համանախագահը շեշտել է, որ ԱՄՆ-ն ու ՌԴ-ն ունեն տարբեր շահեր: Իհարկե, Հոգլանդը բաց չէր կարող նշել, որ շահերի տարբերությունը կարող է առնչվել, ու թերեւս այդպես էլ կա, ընդհանուր մեր տարածաշրջանում եւ մասնավորապես ԼՂ խնդրին, մանավանդ հիմա, երբ ԼՂ կարգավորման գործընթացում կողմերի հետ աշխատելու «ղեկը» Ռուսաստանի ձեռքում է:
Դա է գուցե պատճառը, որ Վաշինգտոնը Հոգլանդի մակարդակով հիշեցնում է ամերիկյան շահի մասին, երբ հստակ արձանագրում է. «Վաշինգտոնին անհրաժեշտ է ավելի ակտիվ ներգրավվել խաղաղ գործընթացում»: Սա ոչ ավել, ոչ պակաս կոնկրետ ուղերձ է այն մասին, որ ԱՄՆ-ը թույլ չի տալու ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահող երկրների մեկի առավել ակտիվությունը, եթե դա կարող է հակասել ամերիկյան շահերին:
Հոգլանդի հաջորդ ուղերձները հնչեցին Վաշինգտոնում՝ Atlantic Council վերլուծական կենտրոնում, որտեղ նա «Հայ-ադրբեջանական հակամարտության միջազգային քաղաքականությունը» համաժողովի ժամանակ կոչ է արել Հայաստանի ու Ադրբեջանի նախագահներին հանդիպել: Ընդգծելով, որ համանախագահները պատրաստ են ցանկացած պահի Սարգսյան-Ալիեւ հանդիպում կազմակերպել, ամերիկացի համանախագահը որոշակի պահանջներ է ներկայացրել՝ ակնարկելով, որ դրանց կատարումից հետո իրենք պատրաստ են գործնական նոր առաջարկներ ներկայացնել. «Երբ բանակցություններում նման բարձր մակարդակով հանդիպում կայանա, կողմերը պետք է ոչ միայն վերահաստատեն իրենց հավատարմությունը հրադադարի պահպանմանը, այլեւ նշեն՝ ինչպես են իրենք կյանքի կորչելու վստահության ամրապնդման խիստ անհրաժեշտ միջոցառումները, որոնց շուրջ համաձայնություն էր ձեռք բերվել անցած տարի Վիեննայում, ապա՝ Սանկտ Պետերբուրգում: Երբ հասնենք այդ բանակցություններին, մենք կարող ենք արդեն գործնական հարցերի շատ ավելի ընդարձակ ցանկ դնել սեղանին, որոնք կսկսեն օգուտներ բերել միանգամից երկու կողմին էլ: Սրանք ներառում են տնտեսական ու առեւտրային նախաձեռնություններ՝ տարածաշրջանային էներգետիկ ու տրանսպորտային կապերը զարգացնելու ու վերականգնելու, զբոսաշրջությունն ու ժողովուրդների միջեւ հանդիպումները խթանելու ուղղությամբ»:
Հոգլանդի վերոնշյալ մեկնաբանությունը խիստ կարեւոր է այն առումով, որ նա Սարգսյան-Ալիեւ հանդիպման անցկացումը կարեւորելով հանդերձ` բավական հստակ արձանագրել է, որ վստահության ամրապնդման միջոցառումները չեն իրականացվել, որոնց շուրջ համաձայնություն էր ձեռք բերվել դեռ անցած տարի Վիեննայում, ապա՝ Սանկտ Պետերբուրգում:
Այսինքն՝ ամերիկացի համանախագահը ասել է մի բան, որից, օրինակ, խուսափում է կողմերի հետ «առանձին աշխատող» Մոսկվան՝ հավանաբար վստահ լինելով, որ նման փաստն արձանագրելը նշանակում է կոնկրետ մատնանշել պաշտոնական Բաքվին, որն ուղղակի մերժել է սահմանային միջադեպերի հետաքննության մեխանիզմների կիրառումը:
Հոգլանդը նաեւ նշել է, որ քառորդ դար շարունակվող բանակցությունների արդյունքում մշակվել են սկզբունքներ, ընկալումներ ու փաստաթղթեր, որոնք հիմնված են ուժի կամ ուժի սպառնալիքի չգործադրման, տարածքային ամբողջականության եւ ժողովուրդների ինքնորոշման վրա:
Սա եւս կարեւոր հիշատակում է ամերիկացի համանախագահի կողմից, նման արձանագրումները` տարածքային ամբողջականության սկզբունքի հետ միասին մյուս սկզբունքները հիշատակելը, պաշտոնական Բաքվին բավական նյարդայնացնում են:
Այսպիսով, եթե Հոգլանդի ուղերձները դիվանագիտականից վերափոխենք պարզ քաղաքականի` ամերիկացի դիվանագետը նախ արձանագրել է, որ ԵԱՀԿ Մինսկի խումբը չի հանձնվում, Սարգսյան-Ալիեւ հանդիպում պետք է կազմակերպվի, բայց դա ինքնանպատակ չէ, քանի դեռ չեն իրականացվել վստահության ամրապնդման միջոցառումները` անցյալ տարի Վիեննայի եւ Սանկտ Պետերբուրգի հանդիպումների պայմանավորվածությունները:
ԷՄՄԱ ԳԱԲՐԻԵԼՅԱՆ
«Առավոտ», 18.05.2017
