-Մեկ շաբաթից ավելի է մեկնարկել է Երևանի ավագանու ընտրությունների քարոզարշավը, որին մասնակցում են երեք ուժեր՝ Հայաստանի հանրապետական կուսակցությունը, Ազգային Ժողովում իր ներկայությունն ապահոված «Ելք» դաշինքը և նորաստեղծ «Երկիր Ծիրանի» կուսակցությունը: Գործող քաղաքապետ Տարոն Մարգարյանի ընդդիմախոսներն այս պայքարում Նիկոլ Փաշինյանն ու Զարուհի Փոստանջյանն են: Քարոզարշավի մուտքից իսկ ակնհայտ դարձավ, որ հետաքրքիր ու ակտիվ ընթացք ենք ունենալու՝ կրեատիվ նախաձեռնություններով հագեցած՝ Էրեբունի հնավայրից մինչև՝ Հյուսիսային պողոտա: Դուք ինչպե՞ս եք գնահատում քարոզարշավի ընթացքը և մասնակից ուժերի հնարավորությունները:
-Իմ տպավորությամբ՝ բարեկիրթ քարոզարշավ է, թեպետ կարող էր նաև այդպիսին չլինել, քանի որ այնտեղ մարդիկ կան, որ ինձ վախեցնում են: Փառք Աստծո, քաղաքակիրթ պահվածք եմ տեսնում: Չեմ թաքցնում՝ իմ համակրանքը Տարոն Մարգարյանի կողմն է՝ ոչ միայն նրա համար, որ նա ուժեղ է իր մրցակիցներից և ես հաղթողի կողմից եմ, այլ որովհետև ինքը վաստակ ունի: Իհարկե, թերություններ կան, անելիքներ՝ բազում, որոնք կարելի է թվարկել, բայց ինքն արդեն տեր է, տանտիրոջ նման է մեր քաղաքին նայում: Ի դեպ, չեմ կարծում, թե նրա համար այս ընտրարշավը միայն քաղաքապետ դառնալու փառասիրություն է: Ինքը շատ լավ թաղապետ էր և բնականոն զարգացումով դարձավ քաղաքապետ: Հիմա ահագին փորձառություն է կուտակել, ինչը շատ ակնառու է: Եվ ես բնականաբար, ուզում եմ փորձառու մարդը շարունակի քաղաքին տեր կանգնել: Մենք հրաշալի քաղաքապետ ենք ունեցել ժամանակին՝ Գրիգոր Հասրաթյանը: Սա վկայակոչում եմ, որովհետև հայրս այդ ժամանակ աշխատում էր քաղսովետում իսկ հայրս շատ դժվարահաճո մարդ էր, կարգապահ զինվորականի տիպար և մեծ հաճույք էր ստացել Հասրաթյանի հետ աշխատելիս:
Քաղաքը հենց նրա օրոք մեծ քաղաքի հստակ դիմագիծ ձեռք բերեց: Հիմա քանի՜ սերունդ փոխվել է և Երևանը ժամանակի նշաններն ունեցող քաղաքի դիմագիծ է ստացել, իսկ այդ համատեքստում ես չեմ կարող չտեսնել նաև Տարոն Մարգարյանի ջանքը: Իրեն հաջողություն եմ մաղթում, բայց և ուրախ եմ, որ նա երիտասարդ մրցակիցներ ունի, որոնք շատ անհանգիստ են անելու նրա կյանքը ավագանիում: Նրանց էլ եմ հաջողություն ցանկանում:
-Այսօր էլ ակտուալ է դիսկուրսը՝ քաղաքական, թե՞ քաղաքային ընտրության հետ գործ ունենք: Գործող քաղաքապետի թիմակիցները ոչ մեկ անգամ են հայտարարել, թե Երևանի ավագանու ընտրությունները քաղաքական չեն, իսկ մյուս ուժերը շեշտում են ընտրությունների քաղաքական ասպեկտը: Այս առումով, դուք ի՞նչ կարծիք ունեք:
Կարդացեք նաև
– Ի վերջո, քաղաքական ընտրություն է՝ չենք կարող թաքցնել: Սակայն այն, ինչ Տարոն Մարգարյանի մասին ասացի, քաղաքական չէր, ավելի շատ՝ երևանցու ցանկություն և մտահոգություն էր ու ըստ իս, հենց այդպես էլ պիտի ընտրել իրեն: Քաղաքականությունը՝ քաղաքականություն, բոլորը չէ, որ քաղաքական գործիչներ են, բայց կարող են լինել տաղանդավոր պետական ծառայողներ: Ես Տարոն Մարգարյանին տաղանդավոր պետական ծառայող եմ համարում, և ոչ՝ քաղաքական գործիչ, ի տարբերություն Նիկոլ Փաշինյանի, որը հստակ քաղաքական գործիչ է:
Բայց ես ուրախ եմ, որ բոլորն էլ երիտասարդ են, քանզի ամեն ժամանակ իր նշաններն ունի: Երևանը Հայաստանի համար ահռելի մեծ քաղաք է, իսկ դա նշանակում է՝ պիտի ժամանակի այդ նշանները լավ պատերացնելով դրանք ներմուծենք, բերենք քաղաք, որ Երևանը չթվա «էրիվանսկի գուբերնյա»: Ռուսները շատ էին սիրում այդ անունը կպցնել: Որ չլինի թե՝ Բաքուն տարածաշրջանի արդյունաբերական քաղաքը լինի, Թիֆլիսը՝ փոխարքաների … Երևանը Հռոմից հին քաղաք է՝ մենք ա՛յս գիտակցությամբ պիտի առաջնորդվենք ու նաև՝ նոր աշխարհի կենտրոնն Արարատն է, Երևանն էլ՝ նրա լանջերին է փռված: Այս փառասիրությունը սնափառություն չի և ես կարծում եմ, որ Անդրանիկ Մարգարյանի որդի Տարոն Մարգարյանը այս բաները շատ լավ գիտակցում է:
-Նախընտրական այս փուլում և՛ հանրությունը, և՛ հասարակական-քաղաքական տարբեր շրջանակներ բավական ակտիվ անդրադառնում են մայրաքաղաքի հիմնահարցերին՝ փորձելով ճշգրիտ ձևակերպել Երևանի առջև ծառացած հիմնական խնդիրները, առաջնահերթությունները, թիվ մեկ կարևորություն ունեցող հարցերի հարցը: Ձեր կարծիքով այսօր ո՞րն է Երևանի ամենակարևոր և հրատապ լուծում պահանջող հարցը:
-Երևանն այլևս չպետք է մեծանա, արդեն մեր երկրի համար չափազանց մեծ է մայրաքաղաքը, մի տեսակ՝ ռախիտիկ, ինչն, իհարկե սովետից ժառանգած սխալ գործընթացի արդյունք է: Ուրբանիզացիա կոչվող գործընթացի հետևանքով 60-70-ականներին մեր գյուղերը քանդվում էին, և ամեն քանդված գյուղի տարածք թուրքերով էր լցվում: Մեզ համար անչափ կարևոր են ամուր, սահմանամերձ գյուղերը, ընդհանրապես՝ հզոր գյուղերը, որոնք պիտի սնուցեն քաղաքը: Շատ կարևոր եմ համարում, որ նորընտիր քաղաքապետը, ով էլ լինի՝ բարով գա, ես Տարոնին եմ պաշտպանում, բայց բոլորն էլ մերն են, շատ լուրջ մտածեն Երևանը նորից չմեծացնելու մասին, փոխարենը՝ մտածեն նոր ճանապարհներ կյանքի կոչելու, քաղաքի արյունատար անոթները, շնչառությունը բացելու մասին, քանի որ խցանումները գնալով աղետալի են դառնում: Բացի այդ՝ տրանսպորտային խնդիրներն եմ կարևորում, բնապահպանական ծրագրերը՝ ավտոմեքենան գնում է քեզնից առաջ՝ թունավորվում ես, վերջապես, ծառերի եղեռնին վերջ պիտի տրվի…
Սա իհարկե, հանրապետական մասշտաբի խնդիր է և ոչ միայն Երևանին է վերաբերվում: Այդ առումով Երևանը նույնիսկ ավելի վերահսկելի է, եթե իհարկե, անճաշակ որոշ գործարարների ախորժակը փակվի, զսպվի: Ի դեպ, գիտականորեն ավելի ճշգրիտ լինելով ասեմ՝ Բրազիլիայի ամազոնյան անտառները, որ կտրում են, մեզ էլ է վերաբերվում, քանի որ մենք շնչում ենք թթվածինը, որ պիտի նրանք արտադրեին, չեն արտադրում, բնականաբար, չենք շնչում. Մի խոսքով չկա այդպիսի ծառ, որ մեզ չվերաբերվի:
Քաղաքային խնդիրների համատեքստում անչափ կարևորում եմ նաև Երևանի գեղագիտական կերպարը՝ դիզայնի վերահսկումը. զիզի-բիզի, անճաշակ բաներ չի կարելի թույլ տալ Երևանում: Իհարկե, ես ժանրային, կոմպոզիցիոն քանդակներ շատ սիրում եմ, այդպիսիք բազմաթիվ են եվրոպական քաղաքներում: Հատկապես՝ Բուրդելի գործերը շատ եմ սիրում: Սիրում եմ գերմանական քաղաքների հումորային, հեքիաթային արձանները և բնավ այն կարծիքին չեմ, թե պիտի անպայման մոնումենտներ լինեն քաղաքում: Թեպետ դրանք էլ պիտի ճաշակավոր լինեն, ինչպես օրինակ՝ Միքայել Նալբանդյանի, կամ՝ Ստեփան Շահումյանի քանդակները:
-Հիմա ով կպատկերացնի, որ ասենք՝ Առնո Բաբաջանյանի չափազանց մայրաքաղաքային արձանը կարող էր և չլինել: Բայց կարող էր, եթե այն ժամանակվա քաղաքային իշխանության ներկայացուցիչները քանդակագործի կողքին չկանգնեին, այլ՝ տուրք տային ժամանակի հասարակական կարծիքին, աղմուկ-աղաղակին:
-Տարիներ առաջ այդ հրաշալի արձանը հավանողները, ժամանակից առաջ անցածները հատուկենտ էին, իսկ փնովողները՝ որքան ուզեք և ինչեր ասես չասեցին: Արտիստիկ, հրաշալի գործ է՝ իր քաղաքային միջավայրով հանդերձ և մենք ձեզ Անահիտ, հենց այն օրերին անդրադարձանք: Կարծում եմ՝ նոր սերունդն այս հարցերում ավելի լայնախոհ է, ճաշակավոր և ավելի տեղեկացված: Փառք աստծո ժամանակները փոխվել են, հայացքն էլ է փոխվել: Շատ կարևոր է, որ գրագետ, հետաքրքիր, անսովոր մտածողության տեր դիզայներներ զբաղվեն քաղաքի արտաքին հարդարումով:
Ասեմ, որ թոռանս ճաշակին հավատում եմ, թե՝ մեր քաղաքում հրաշալի ձևավորված սրճարաններ, ակումբներ կան, այսինքն` շատ լավ դիզայներներ ունենք: Եթե մերոնք ինտերիերից այսքան լավ հասկանում են, էքստերիերից ինչու պիտի չհասկանան… Սա այն երկիրը չի, որ տաղանդավորներին պիտի մոմով ման գալ:
Ինչքա՜ն փնովեցին Հյուսիսային պողոտան, բայց այն նոր սերնդի կենտրոնն է: Թոռս, որ գեղանկարիչ է դառնալու և շնորհքով տղա է՝ դուրս է գալիս տնից, ասում եմ՝ ու՞ր, ասում է՝ կենտրոն: Հյուսիսային պողոտան իրենց կենտրոնն է, ոչ թե՝ աշխարհագրորեն բաժանված, այլ՝ ինքնաբերաբար:
-Թերևս, պատահական չպետք է համարել, որ «Ելք» դաշինքը սկսեց հենց Հյուսիսայինից՝ ռոք երաժշտությամբ: Հիշում եմ՝ տարիներ առաջ մեկ այլ ընդդիմադիր դաշինք էլ հենց այդ պողոտայում սկսեց իր երթերը, ճատրակախաղն ու ընթերցումները: Փաստորեն, ընդդիմությունն է առաջինը հանրայնացրել Հյուսիսային պողոտան:
-Ով ինչ կուզի գրել, խոսել, բայց բնական ընտրություն տեղի ունեցավ: Նոր սերունդն ընդունեց …Իհարկե, քաղաքն այլևս իմ քաղաքը չի, և ես պիտի հաշտվեմ այն մտքի հետ, որ ուրիշ մայրաքաղաքային կենցաղավարություն պիտի լինի Երևանում: ՈՒրախ եմ, որ Տարոն Մարգարյանն այն լավ է յուրացրել, տեսնում եմ՝ հաճախ է լինում այլ մայրաքաղաքներում, ընդ որում, չի գնում որպես զբոսաշրջիկ, զգացվում է, որ ծրագրային այցեր է կատարում:
-Քաղաքի մաքրության, ընդհանրապես, շրջապատը չաղտոտելու, աղտոտողների նկատմամբ խիստ տույժ-տուգանքներ կիրառելու թեման նաև կառավարությունում վարչապետի մակարդակով քննարկվեց, այսինքն, այս թեման օրախնդիր է ոչ միայն Երևանի համար:
– Մերձակա գյուղերից մեկում տուն ունենք և մեզ համար ուրբաթ- շաբաթ օրերը դժոխքի հանգույն են, թե երբ պիտի աղբատար մեքենան գա: Ուղղակի գերլարում է առաջանում, երբ մտածում ենք՝ հանկարծ ու աղբատարը չգա: Խնդիրները շատ են և մենք՝ քաղաքացիներս էլ լուրջ դեր ունենք, պարտավորություններ ունենք, չէ՞ որ աղբը ջրերի մեջ նետելու, գետերը աղտոտելու, ծառերի տակ խնջույքներից հետո աղբը թողնելու մեղավորը մարդիկ են, բայց կարող ենք չէ՞ այդպիսին չլինել, մի քայլ այն կողմ Արցախն է, որը սկանդինավյան երկրների հետ կարող է մրցել իր մաքրակենցաղությամբ: Մեր ժողովուրդը մաքրասեր է՝ մտնում ես տուն փայլում է, բայց նաև՝ եսակենտրոն ենք: Մի տան մեջ մեկը կարող է մաքրասեր լինել, մյուսը՝ փնթի՝ դռնից դուրս հոգը չէ: Մտավորական հարսս շաբաթը մեկ անգամ դուրս է գալիս՝ հարևանների դռների առաջն էլ է մաքրում, չի հանդուրժում աղբը: Բայց ոնց կարելի է՝ մարդն իր դռան առաջը չմաքրի: Օրինակները շատ են, ասել կուզեմ՝ ժողովուրդը պիտի օգնի կառավարիչներն, իր քթից այն կողմ էլ պիտի տեսնի, թե չէ՝ տարին մի քանի անգամ շաբաթօրյակներով հարց չես լուծի, դրանց էլ նույն մարդիկ են մասնակցում:
-Նախընտրական քարոզարշավի առաջին օրն իրենց առաջնահերթությունները պարզելով «Երկիր Ծիրանի» կուսակցության ղեկավար Զարուհի Փոստանջյանը խոստացավ,որ իրենք երևանցուն կվերադարձնեն թամանյանական Երևանը:
-Թամանյանական Երևանը վերադարձնելու կարիք չկա, այն մեր քաղաքի կենտրոնն է, միգուցե ինչպես հաճախ է պատահում թյուրիմացաբար՝ ռուսական գավառական շրջանի սև շենքերի վերաբերյալ են թամանյանական բնորոշումն օգտագործում, որոնց մի հատվածը Թամանյանն է քանդել և նորը կառուցել: Ոչ Բաքվում, ոչ էլ նույնիսկ Թիֆլիսում հայերի, հրեաների և ռուսների կառուցած շենքերը՝Արամյանցի, Մանթաշովի՝ չես համեմատի Երևանի ռուսական շրջանի խեղճ շենքերի հետ: Նավթն է պահել երևի, նույնիսկ Քաջազնունին է Բաքվում շենքեր կառուցել: Երևանում այդպիսի հզոր քաղաքային շենքեր չեն եղել: Հիմա որ փայփայելով ասում ենք «Հին Երևան», թող տա Աստված կառուցենք-ավարտենք սև քարերով շենքերը: Ի դեպ, Տրապիզոնում էլ, Կարսում էլ նույնպիսի քարերով շենքեր են… Գյումրիում փառք Աստծո, ահագին բան է պահպանվել, բայց դրանք մեծ մայրաքաղաքային շենքեր դժվար է համարել, բայցև՝ մեր պատմության հիշատակներն են, վկաները: Այդպես ուզում ենք նաև Կոնդը պահպանել, Կոնդի ինչ- որ հատված, բայց այդ տներում ապրողներին հարցրեք՝ կարիճանոցում ապրելն իրենց հարմա՞ր է: Իհարկե, էկզոտիկայի սիրահար զբոսաշրջիկներին գրավելու համար հետաքրքիր է, բոլոր երկրներում էլ՝ Հունաստան, Վրաստան և այլն, նման հատված պահպանվել է…
-Մաեստրո Աղասի Այվազյանը կառուցվող Երևանի դեմ խոսողներին ասում էր՝ եղբայր, թողեք կառուցվի անկախ երկրի մայրաքաղաքը, մեծ քաղաքի պահանջ ուներ և համարում էր, որ Երևանում կառուցվող ցանկացած նոր շենք իրենն է: Այս առումով նա շատ տարբեր էր. մեզնից շատերը մեր ապրած կյանքի կարոտներն ենք փնտրում Երևանում, հաճախ մեր երեխաներին ընտրության հնարավորություն չտալով…
-Գիտեք, ես մի կերպ շունչս պահում եմ՝ մտածելով, որ սա իմ թոռան Երևանն է և ես պիտի այդ իրողության հետ հաշտվեմ, պիտի հաշտվեմ, որ հսկայական փոփոխություններ կան մեր կյանքում մեքենատերերը շատացել են՝ փողոցները պիտի ավելացնել, սրճարանային -ակումբային մշակույթ է մտել մեր կյանքի մեջ, թեպետ խորհրդային տարիներին էլ Երևանը փայլում էր հատուկենտ սրճարաններով. Հիշում եմ՝ մերձբալթյան երկրներից գալիս էին, որ վայելեն մեր բացօթյա սրճարանային մշակույթը: Ուրեմն, դա մեր կենցաղում եղել է: Պիտի ընդունենք, որ սերնդափոխությունը միայն մարդկանցով չի, այլ՝մտածողության սերնդափոխություն է նաև: Մի՞թեվատ է, որ այսօր Երևանում երիտասարդները հանդարտ կարող են իրենց նախընտրած սրճարանում նստել-զրուցել:
Տարիներ առաջ, երբ Երևանի բարձունքից նայում էի, տանիքներն այնքան տգեղ էին, հիմա կամաց-կամաց գեղեցկանում են, մաքրվում է քաղաքը, ծաղկապատվում են պատշգամբները…Քաղաքապետարանը ամենը չի կարող անել, բաներ կան, որ բնակիչները պիտի անեն:
Ամփոփեմ միտքս՝ մենք չպետք է չարաշահենք Թամանյանի անունը: Մեծն Թամանյանը, եթե այնպես մտածեր ոնց որ հիմա են մտածում, հաստատ այն սխրանքները չէր գործի քաղաքաշինության և ճարտարապետության մեջ: Նա էլ ժամանակին հերձվածող էր, իսկ հիմա՝ դասական է: Նորից թոռնիկիս վկայակոչեմ, որ 18 տարեկան է և շատ հետաքրքրված՝ սովետական կոնստրուկտիվիզմի շրջանի շենքերով, ինչն ինձ շատ դուր է գալիս:
– Ընտրությունից ընտրություն՝ մեկը չմարսած՝ մյուսին անցանք: Հիմա՝ երբ հետևում են մնացել ԱԺ ընտրությունները, ՍԴ-ում՝ ընտրությունների արդյունքների վիճարկումները և արդեն հայտնի են նորընտիրների անունները, ըստ ձեզ, պրոֆեսիոնալ խորհրդարանականների համատեքստում առաջընթաց ունենք, թե՞… Ի դեպ, ԱԺ երեք գումարման պատգամավոր լինելով դուք Ձեզ քաղաքականության մեջ պրոֆեսիոնալ այդպես էլ չհամարեցիք:
– Իմ սերունդը, ասել եմ, էլի կասեմ՝ մեծամասնաբար իրավիճակային քաղաքական գործիչներ էին: Ինչ վերաբերում է նոր խորհրդարանին, ըստ իս, կարելի էր ավելի լավ կազմ ձևավորել:
Քաղաքականությունը, արցախյան զարթոնքը մտավ մեր կյանք ու կենցաղ և ամեն ինչ սկսվեց այդ տրամաբանությամբ ընթանալ: Մեզնից հատուկենտ էին նրանք, ովքեր իսկապես լուրջ քաղաքական գործիչներ դարձան: Իսկ այդ ընթացքում հղկվեց, կայացավ քաղաքական գործիչների սերունդը և այսօր հիանալի վերլուծաբաններ ունենք: Խնդիրն այն է, որ մեծամասնությունը պիտի հաշտվի այն մտքի հետ, որ դինոզավրերը այլևս պիտի հեռանան:
Ես ինձ էլ եմ համարում դինոզավր. ոչ -ոքի չեմ ուզում վիրավորել, ընդհանրապես այն կարծիքին եմ, որ մարդը լավ կլինի՝ մեկ ժամ շուտ հեռանա, քան մեկ րոպե ուշացած լինի: Դա իմ զգացողությունն է: Կենսաբանական ժամացույցը, եթե ճիշտ է աշխատում, պիտի որ հասկանաս, եթե երկիրդ սիրում ես, պիտի հասկանաս՝ քեզնից եկող սերնդին սխալվելու հնարավորություն էլ պիտի տաս, այսինքն` ժամանակ պիտի տաս, որ հևիհև չգա՝ վերջին վայրկյանին: Հոգնել եմ՝ «հայի վերջին խելքը» թևավոր խոսքից : Չեմ ուզում՝ հայի վերջին խելքով գործենք, մենք՝ ավագներս պիտի կարողանանք՝ շատ ճշգրիտ լինել՝որպես փորձառու, մաեստրո ուսուցիչ ու՞մ ենք թողնում երկիրը, ինչքան երիտասարդ ենք բերում, կրթված, տաղանդավոր և անփորձ:
Օրինակ, ես շատ ուրախացա, որ Վիգեն Սարգսյանը դարձավ պաշտպանության նախարար. զինվորական չի, բայց մեր աչքի առաջ այնքան հրաշալի դպրոց է անցել պետական կառավարման ու նաև՝ երիտասարդ է:
Իսկ բանակն ի՞նչ է, Սերժ Սարգսյանից գրագողություն անեմ՝ տարիներ առաջ նա ինձ ասաց ՝ Ալվարդ, բանակը մեր ամենաերիտասարդական կազմակերպությունն է: Ժողովուրդն ասում է, չէ՝ ծիտը ծտի լեզուն լավ է հասկանում:
Նախարարը երիտասարդ է, բանակը երիտասարդական ամենամեծ կազմակերպությունն է, այնտեղ պապիկներ ու պապաներ, գեներալ-գնդապետները թող լինեն, Աստված առողջություն, երկար կյանք տա նրանց՝ իրենց փորձը երիտասարդներին փոխանցելու, բայց այն երկիրը, որը մերն է, ամեն վայրկյան երկիրը մագլցելու պահ է լինելու, պիտի երիտասարդները վազեն, չէ, իրենց նախարարի, իրենց ղեկավարի հետ պիտի կարողանան լեռները մագլցել…
-Նորից վերադառնանք Ազգային ժողով, այն ըստ ձեզ, սերնդափոխվել, թարմացվե՞լ է:
– Միգուցե կարելի է այդպես ասել, բայց կարելի է, չէ՞, հայր և որդի միաժամանակ չանցնեն խորհրդարան Չեմ կարծում, թե այնքան կարկառուն քաղաքական գործիչներ են, հայրը բավական չի, որդին էլ պիտի անցնի, կամ՝ հակառակը: Այս համատեքստում ուզում եմ մի բան էլ ասել, քանզի չեմ կարող չասել և ինձ ազնիվ զգալ: Նրանք պիտի մտածեն, չէ՝ այս երկիրը փոքր է և իր չափերին անհամեմատ տաղանդավոր կադրեր ունի և տողերի ու վանդակների մեջ ուրիշների համար էլ պիտի տեղեր թողնեն: Թե չէ՝ ասում են՝ հեռանում են երկրից, և այլն, իսկ ես կասեմ՝ շատերն անհուսությունից են հեռանում ոչ թե՝ որովհետև սոված են: Չէ՞ որ քաղաքական կարիերա անելու հնարավորություններն էլ կարևոր են, ֆանտաստիկ կրթությամբ միջազգայնագետների մի սերունդ է գալիս: Բայց գալիս -տեսնում են՝ իրենց տեղը և՛ օրենսդիրում, և պետծառայության մեջ պապայի տղաներն են զբաղեցրել: Ի՞նչ է, դա՞ էլ մայորատի նման ավագ որդուն է փոխանցվում: Այ, այս բանը որ գիտակցվի, կհավատամ, թե տևական ժամանակ պետական պաշտոնյա եղած մարդը երկրի մասին է մտածում է:
-Մինչ պաշտպանության ներկա նախարարի վերջին երկու ծրագրերին՝ «Ես եմ» և «Պատիվ ունեմ» անդրադառնալը, կուզեի «ՕՐՕ» դաշինքի տանիքի ներքո անհաջողություն արձանագրած նախկին պաշտպանության նախարարի վերաբերյալ մամուլում շրջանառվող տեղեկատվությանն անդրադառնայիք, ըստ որի նա պատրաստվում է արտագաղթել ՌԴ և բարձր պաշտոն ստանձնել այնտեղ:
-Ձայնիվ երկրորդ առ Տեր կարդամ, Տե՛ր, թողություն տուր ծանր խավարին, միայն թե թող նա թողնի հեռանա: Այս կասեի ես պաշտպանության նախկին նախարարի մասին. Ասես մի մեծ վտանգից է փրկվել երկիրս այդ մարդու հեռանալով:
-Նախարարական պաշտո՞նը նկատի ունեք….
-Այո, ի սեր Աստծո, այնքան արգահատելի պահվածք էր… Չէի կարողանում պատկերացնել , որ երկրիդ ամենակարևոր պաշտոնները զբաղեցնող մարդիկ՝ պաշտպանության և արտաքին գործոց նախարարները երկու վայրկյան հետո կարող էին դառնալ «աբիժնիկ», հայերեն չեմ էլ ուզում ասել այս բառը: Եվ թնկթնկացող աբիժնիկ, ծիծաղելի, խեղճ… այդքան, որ սեփական ժողովրդին անգամ չեն ճանաչել ու չեն հասկացել, որ ձայն չեն հավաքելու: Ժողովուրդը ծովի պես բան է՝ ինչ աղբ ասես կարող ես գցել՝ հետո կտա ափին՝ կհանի բոլորը մակընթացությունների ժամանակ: Եվ ընտրություններն այդ մակընթացություններն էին:
Ես չեմ ուզում նույնիսկ դաշնակցության պես փորձառու կազմակերպության, կամ՝ ՀՀԿ-ի պես հզոր ռեսուրսներ ունեցող կուսակցությունների հետ համեմատել նրանց: Խնդրեմ՝ «Ելք» դաշինքը, բացարձակ քաղաքական ասպարեզում նոր միավոր էր՝ բայց ժողովուրդը ներքին զգացողությամբ թարմ ու լավ բան տեսավ: Ինքս լինելով դաշնակցական և բնականաբար, ուզելով որ մերոնք հաղթեն, շատ ցանկանում էի, որ իրենք էլ մտնեն պառլամենտ: Այսինքն, մի պահ կա, որ թողնում ես կուսակցական բաները և բացառապես քո երկրի շահով պայմանավորում ամեն ինչ: Ի վերջո, կուսակցությունն է ժողովրդի համար, ոչ թե՝ քո երկրի ժողովուրդը՝ կուսակցության:
103 լույսի պես տղաները, որոնց մեծ մասը հավանաբար համբույր իսկ չէին առել աղջկանից, նահատակվեցին, իսկ սա ելել-կանգել խոսում է մի ոլորտի մասին, որի պատասխանատուն ինքն էր: Եվ դրանից հետո համարձակվում է ժողովրդի աչքին երևալ: Կարծում եմ՝ այդպիսի պաշտոն զբաղեցնող անձինք ինչ-որ ժամանակ իրավունք չպետք է ունենան լքել երկիրը, որովհետև շատ լուրջ գաղտնիքների են տիրապետում: Իսկ նա դեռ արտագաղթելուց է խոսում: Երևի Ռուսաստանում կարոտ են նրա զինվորական ունակություններին…մեղա, մեղա…
Բայց եթե տեղը եկել է՝ նորից ուզում եմ ասել՝ Տեր թողություն տուր ծանր խավարին, միայն թե թող նա թողնի, հեռանա, իմ երկիրը զերծ մնա այս վտանգներից: Ամբողջ մի կյանք պարծեցել ենք մեր մարշալներով, զորավարներով, գեներալներով: Հիշում եմ՝ եղբայրս ոնց էր վիճում հորս հետ, ասում էր՝ դու՝ Բարթուղ Պետրոսյանդ՝ ֆրանսիական դիմադրության շարժման հերոս, նշանավոր զորապետ, ստալինյան զոհերից մեկը՝ բանտից վերադարձել ես և ներողամիտ ես, հանդուրժում ես սովետմիությանը…Հիմա որ հիշում եմ, սարսռում եմ՝ այնքան կայուն էր հորս արժեհամակարգը: Ասում էր՝ մենք էս երկրի պատմության համար ոչինչ ենք, բայց երկիրը 30 տարի է խաղաղության մեջ է, պիտի գուրգուրենք այս խաղաղությունը: Նա բոլոր հիմքերն ուներ ատելու, փնովելու. այն ժամանակ բարկանում էի, հետո հասկացա ՝ ի՜նչ ֆանտաստիկ իմաստության տեր էր:
Ինչ վերաբերում է Վիգեն Սարգսյանի առաջարկած ծրագրերին, չեմ կարող միանգամից վճռական բան ասել, մանավանդ 18 տարեկան թոռ ունեմ: Շատ բարդ թեմա է, բայց անսովոր ու լավ նշան կա, մանավանդ ուզում ենք պրոֆեսիոնալ բանակ ունենալ, ինչը չեմ կարծում, թե վատ բան է: Ի վերջո, չեմ կարծում, թե ովքեր առաջարկում են՝ երկար չեն մտածել:
Սովորություն համաձայն մենք միանգամից կատեգորիկ, մաքսիմալիստ ենք թե չէ՝ չէին կարող Արարատյան դաշտավայրն ու Մասիսը հարակից լինել: Ազգ- Բանակ գաղափարն էլ ֆանտաստիկ է, և մեր տարածաշրջանում մեր ճակատագիրն ու խնդիրներն ունեցող ժողովուրդը դա պիտի կաթի պես կամ օդի պես մարսի: Մերձավոր Արևելքում, Արաբական ծովի մեջ գոյություն ունի մի փոքր երկիր, չեմ սիրում պատեհ -անպատեհ օրինակ բերել նրանց, որովհետև տարբեր ճակատագրեր, տարբեր խառնվածքներ ունենք, բայց չեմ էլ կարող չհիանալ:
Իսկ մենք նրանցից գենետիկորեն պակաս չենք:
Անահիտ ԵՍԱՅԱՆ
