Լրահոս
Օրվա լրահոսը

Միջազգային քաղաքական գործընթացների էմոցիոնալ դրսևորումները և դրանց դիվանագիտական ուղղորդումները

Փետրվար 11,2017 18:00

Միջպետական հարաբերությունների զարգացման միտումները ցույց են տալիս, որ միջազգային հարաբերություները գրեթե միշտ դրսևորվում են պետությունների շահերի և, հատկապես դրանց բախման տիրույթում: Արդի միջազգային հարաբերությունները պետական շահերի գիտակցմամբ միջազգային քաղաքական գործընթացներում փոխադարձ վերահսկողությամբ հարաբերությունների իրականացումն է: Ավելին, եթե միջազգային հարաբերությունները դիտում ենք քաղաքական ռեալիզմի տեսանկյունից ասվածը, էլ ավելի հիմնավոր է դառնում հատկապես միջազգային համակարգին բնորոշ տարերայնության համատեքստում:

Այս օրերին առավել քննարկվող հարցերից է բլոգեր Ալեքսանդր Լապշինի արտահանձման հարցը, որն ի սկզբանե չլինելով միակողմանի քաղաքական գործընթաց՝ իր մեջ է ներառում նաև այլ պետությունների հետ կապված շահերը և դրանց բախումները։ Լապշինի արտահանձման գործընթացը կարծես մի թնջուկ է, որը անխուսափելիորեն էական ազդեցություն է ունենում միջպետական հարաբերությունների գնահատման ու վերլուծության հարցում: Ստորև ներկայացնում ենք այն հիմնական վերլուծական մոտեցումները, որոնք անմիջականորեն կապված են և իրենց ազդեցությունն են թողնում տվյալ քաղաքական գործընթացների վրա։

-Առավել կարևոր է անդրադառնալ Լապշինի ձերբակալությանը, քանի որ ի սկզբանե գոնե մասնագիտական կոմպետենտ շրջանակների համար պարզ էր, որ ձերբակալումը արդեն իսկ բերելու էր արտահանձման փուլին: Այստեղ հարց է առաջանում, արդյոք արտաքին քաղաքականությամբ զբաղվող ՀՀ, ՌԴ, Ուկրաինայի, Իսրայելի համապատասխան կառույցները ձերբակալման հետևանքները չէի՞ն կանխատեսում և վերլուծում: Այս առմամբ ավելի ճիշտ կլինի նշել, որ Լապշինի ձերբակալությունը և դրան տրամաբանորեն հաջորդած արտահանձնումը պետությունների կենսական շահերի գերակայությամբ պայմանավորված համատեղ անգործության արդյունք է։

-Բելառուսի և Հայաստանի միջև միջպետական երկկողմ մակարդակում հստակ արտահայտված և իրականացվելիք հակադիր թշնամական քաղաքականություն չկա: Ավելի շուտ մենք գործ ունենք Ադրբեջանի կողմից դաշնակիցների գնման ավանդական քաղաքականության հետ։ Ավելին, Բելառուսի միջոցով Ադրբեջանը կրակից շագանակ է հանում և միաժամանակ փչացնում է հայ-բելառուսական երկկողմ հարաբերությունները: Միաժամանակ, պրոադրբեջանական հարցերում Բելառուսը մեր միակ հակադիր պետությունը չէ և չպետք է մոռանալ նաև Ղազախստանին, Պակիստանին, Թուրքիային և այլն։

-Այն մոտեցումները, որ Հայաստանը պետք է անհապաղ խզի դիվանագիտական հարաբերությունները Բելառուսի հետ և տարբեր հարթակներից թշնամական դիրքորոշմամբ հանդես գա առնվազն չգիտակցված և առհասարակ ոչ դիվանագիտական իրավիճակային լուծումներ են: Ընդսմին, դիվանագիտական հարաբերությունների խզում և կասեցում հասկացությունների միջև բովանդակային տարբերություններ կան և էմոցիոնալ բավարարվածությունից ելնելով դիվանագիտական հարաբերություններ խզելը առնվազն դատապարտված է միակողմանի անարդյունավետ քաղաքականության:

-Դիվանագիտական պրակտիկայում հարաբերությունների խզման տարբեր օրինակներ կան: Սակայն, եթե խոսում ենք խզման ունեցած ազդեցության և արդյունքների մասին, ապա դիվանագիտական հարաբերությունները խզելուց առաջ պետք է նախապես ունենալ դրան հաջորդող քաղաքական գործունեության հստակ պլանավորում և քայլերի հաջորդականություն, այլապես խզումը կմնա զուտ խզում և էլ ավելի կվատացնի հարաբերությունները։ Առավել վառ օրինակ է Հունգարիայի կողմից Ռամիլ Սաֆարովին Ադրբեջանին արտահանձնելու գործը, երբ Հայաստանը խզեց դիվանագիտական հարաբերությունները Հունգարիայի հետ, բայց քաղաքական պաշտոնական մակարդակով դա չունեցավ գործընթացի տրամաբանական շարունակություն: Այլ բան է, որ ԶԼՄ-ները առկա խնդիրը որոշ ժամանակ պահում էին միջազգային հանրության ուշադրության կենտրոնում և դատապարտում էին նման պահվածքի դրսևորումները:

-Բելառուսի և այլ պետությունների պրոադրբեջանական քաղաքականությանը դիվանագիտորեն պատասխանելու և միջպետական հարաբերութունները մեր կողմից չփչացնելու բազմաթիվ գործուն տարբերակներ կան։ Մասնավորապես, նպատակահարմար կլինի տարբեր հարթակներում բարձրացնել Բելառուսում ժողովրդավարության զարգացման խնդիրները, Բելառուսական ընդդիմադիր ուժերի հետ հանդիպումներ կազմակերպել և այլն:

-Այսօր Ադրբեջանի համար այս հարցում դաշնակից կողմը Բելառուսն է, սակայն վաղը կարող է լինել Ղազախստանը, Ուկրաինան, Իսրայելը և որքան էլ որ տարօրինակ է նաև մեր ռազմավարական դաշնակից ՌԴ: Մեր խնդիրը էլ ավելի հստակ պետք ձևակերպված լինի՝ փորձել երրորդ կողմի միջոցով նպաստել մեր երկրի առջև ծագած խնդիրների լուծման գործընթացին: Անշուշտ, Ադրբեջանի համար Լապշինի արտահանձնումը դա խնդրի մի մասն է, դրանից բացի նրանք նպատակաուղղված են նաև վատթարացնելու հայ-բելառուսական հարաբերությունները:

-Չպետք է մոռանալ, որ Ալեքսանդր Լապշինը մի քանի պետությունների /ՌԴ, Իսրայել, Ուկրաինա և այլն/ քաղաքացիություն ունի և նրա արտահանձնումը առաջին հերթին հենց այդ երկրների թողտվության և անգործության արդյունքն է: Անխոս, այստեղ ահռելի աշխատանք ունեն անելու նաև մեր լոբբիստական, ճնշման խմբերը, որոնք ՀՀ ԱԳՆ անմիջական ուղղորդմամբ պետք է անեն այն, ինչը նպատակահարմար չէր լինի, որ ՀՀ-ն պաշտոնական մակարդակով իրականացներ: Ավելին, մենք պետք է դրդենք Լապշինի քաղաքացիության երկրներին ամեն կերպ հանդես գալու արտահանձնումը դատապարտող կոշտ դիրքորոշումներով։

-Այն մոտեցումը, որ Լապշինի արտահանձնումը Ադրբեջանին Արցախ չայցելելու նախադեպ է ձևավորում, բավականին միակողմանի մոտեցում է։ Այստեղ առավել կարևոր հարցերից է նաև քաղաքացիության իրավունքների ոտնահարման նախադեպի ստեղծումը ՌԴ, Ուկրաինաի, Իսրայելի և այլ պետությունների համար։ Ադրբեջանը ցույց է տալիս, որ անկախ միջազգային հանրության անօգուտ նախազգուշացումներին, ոչ գործնական քայլերին՝ նա ի վերջո Լապշինի արտահանձնմամբ մեկնարկում է իր բազմիցս հայտարարված «սև ցուցակի» իրականացումը։ Ավելին, «սև ցուցակի» մեկնարկը շարունակության հստակ միտումներ ունի և դրա հետևանքները էլ ավելի կործանարար են լինելու հատկապես չեզոք դիրք դրսևորող երկրների համար։

-ՀՀ ԱԳՆ-ում բացակայում կամ այլ անվանումով խիստ անարդյունավետ է աշխատում հաշվետվությունների վերլուծման բաժինը (General Inspection Unit), որը կոչված է ապահովելու դեսպանատների, ներկայացուցչությունների և ընդհանուր ԱԳՆ-ի աշխատանքների արդյունավետությունը և թափանցիկությունը:

-Լապշինի խնդրի շուրջ բացակայում էր ՀՀ ԱԳՆ անմիջական ուղղորդմամբ խորհրդարանական և հանրային դիվանագիտության իրականացումը, որպես արտաքին քաղաքական դիրքորոշմանը նպաստող գործընթացներ։

-Իրենց մեղավորությունն ունեն նաև Բելառուսում ՀՀ դիվանագիտական ներկայացուցչությունը և նրա ղեկավարը, ոչ թե խնդրին արդյունավետ լուծումներ չտալու, այլ իրավիճակի մասին ճիշտ ժամանակին տեղեկատվություն չունենալու, դրանք չվերլուծելու և ղեկավարությանը համապատասխան լուծումների վերաբերյալ ծրագրային առաջարկներով հանդես չգալու համար։

Վերջապես, հարկ է նշել, որ արդյունավետ արտաքին քաղաքականություն իրականացնելու համար անհրաժեշտ է արհեստավարժ դիվանագիտական, քաղաքագիտական և քաղաքական կադրերի առկայություն և նրանց կարողությունները ճիշտ տեղում և ժամանակին օգտագործելու կարողություն։ Միաժամանակ, նրանք պետք է միշտ համապատասխան կառույցների միջոցով ուշադրության կենտրոնում պահեն հարափոփոխ արտաքին քաղաքական գործընթացները և կարողանան կայացնել արդյունավետ արտաքին քաղաքական որոշումներ։

 Հեղինակներ՝

Նարեկ Հ. Գրիգորյան

Սուրեն Լ. Մովսիսյան

10.02.2017թ.

Համաձայն «Հեղինակային իրավունքի եւ հարակից իրավունքների մասին» օրենքի՝ լրատվական նյութերից քաղվածքների վերարտադրումը չպետք է բացահայտի լրատվական նյութի էական մասը: Կայքում լրատվական նյութերից քաղվածքներ վերարտադրելիս քաղվածքի վերնագրում լրատվական միջոցի անվանման նշումը պարտադիր է, նաեւ պարտադիր է կայքի ակտիվ հղումի տեղադրումը:

Մեկնաբանություններ (1)

Պատասխանել

  1. Seyran says:

    Վերջին օրերի հայկական քաղաքական,հասարակական,կուսակցական գործիչների մեծ մասի հայտարարությունները,կոչերը հիմնականում զգացմունքային էին,դիվանագիտական նորմերից դուրս՝նախընտրական քարոզարշավի հովերի ներքո՝դիվանագիտական կորպուսին ,,խայթելու,,նպատակ էին հետապնդում:Միակ կշռադատված մեկնաբանություն ,,Երկիր Մեդիա,,-ով ներկայացրեց քաղաքագեը Մինասյանը:Իսկ ամենաարդյունավետը Արկադի Տեր-Թադևոսյանի պատասխանն էր Բելոռուսի ԴՈՍԱՖ-ի նախագահին՝տոնակատարության ներկայանալուց հրաժարվելը կապելով Արցախում լինելու հետ:Այսպիսի հայտարարությունները պետք է թարգմանել տարբեր լեզուներով,հրապարակել ամենատարածված լրատվամիջոցներով,այսպես պետք է պատասխանեն ՀՀ-ի բոլոր պաշտոնյաները,նույնիսկ վարչապետն ու նախագահը,հասարակական կազմակերպությունները,գործարարները….:Թե չէ….

Պատասխանել

Օրացույց
Փետրվար 2017
Երկ Երե Չոր Հնգ Ուրբ Շաբ Կիր
« Հուն   Մար »
 12345
6789101112
13141516171819
20212223242526
2728