Ինչպես հայտնի է, Հայաստանի պետական մարմինները խուսափում են հրապարակել թվեր՝ կապված Զինված ուժերի անձնակազմի ու տեխնիկայի քանակի հետ: Այդ իսկ պատճառով «Իրազեկ քաղաքացիների միավորումը» որոշեց հրապարակել մի շարք ոչ գաղտնի տեղեկություններ՝ կապված Հայաստանի, Արցախի ու Ադրբեջանի զինված ուժերի քանակի հետ:
ԵՍԶՈՒ
Դեռևս 1990-ական թվականներից Հայաստանը անդամակցում է Եվրոպայում սովորական զինված ուժերի մասին պայմանագրին, որը կարգավորում է սպառազինությունների վերահսկման հարցերը: Այդ պայմանագրի սահարաններում Հայաստան բազմիցս այցելել են արտերկրյա ռազմական տեսչություններ, իսկ հայաստանցի մասնագետները տեսչական ստուգումներ են իրականացրել մի շարք այլ երկրներում (Թուրքիա, Հունաստան, Մեծ Բրիտանիա, Բուլղարիա, Ուկրաինա, Մոլդովա և այլն):
Պայմանագրի սահմաններում կողմերը պարտավոր են նաև հաշվետվություններ հանձնել կապված սովորական սպառազինությունների (թե անձնակազմի և թե տեխնիկայի) քանակի և տեղաբաշխման հետ:
Կարդացեք նաև
Հայաստանի Պաշտպանության նախարարության առաջարկով մենք ուսումնասիրեցինք ԵՍԶՈՒ անդամ պետությունների հաշվետվությունների հիման վրա պատրաստված 2016 թվականի զեկույցը, որից էլ ստորև ներկայացնում ենք տեղեկություններ (բոլոր տեղեկությունները 2016 թվականի սկզբի դրությամբ են):
Հայաստան և Արցախ
Քանակ. Համաձայն զեկույցի, Հայաստանի զինված ուժերի ծառայողների ընդհանուր թիվը 44.800 է, որից 41.850-ը՝ ցամաքային ուժերն են (մնացածը՝ օդուժ և հակաօդային պաշտպանություն): Ցամաքային ուժերում զորակոչիկների ընդհանուր թիվը կազմում է 18.950:
Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության մասին զեկույցում թվերը միարժեք չեն, քանի որ ԼՂՀ-ն ԵՍԶՈՒ պայմանագրի անդամ չէ և հաշվետու չէ: Այդուհանդերձ, Արցախի զինված ուժերի թվաքանակը, համաձայն զեկույցի, 18-20 հազարի միջակայքում է:
Սակայն թե զեկույցը և թե մենք չենք բացառում, որ իրականում Արցախին վերագրվող զինված ուժերի անձնակազմի և տեխնիկայի մի մասը ներառված է նաև ՀՀ ԶՈՒ թվաքանակում: Սա նաև հաստատվում է այն հանգամանքով, որ 2015 թվականի դեկտեմբերի սահմանադրական փոփոխությունների հանրաքվեին Հայաստանի Զինված ուժերի ժամկետային զինծառայող ընտրողների ու պայմանագրային զինծառայող ընտրողների մի մասի ցուցակներում կար ընդամենը մոտ 15 հազար մարդ, այնինչ այդ ցուցակում պետք է լինեին բոլոր 19 հազար ժամկետային և ևս մոտ 5 հազար պայմանագրային ծառայողները: Հետևապես, զեկույցում նշված 42 հազար զինծառայողների մի մասը գտնվել ու ծառայում է Արցախում (ԼՂՀ ԶՈՒ-ում):
Ըստ այդմ, Հայաստանի ու Արցախի ցամաքային ուժերի գումարային քանակը հավանաբար կազմում է մոտ 50-55 հազար ծառայող:
Եվս 4300 զինծառայող կա ՀՀ ոստիկանության և սահմանապահ ծառայության զորքերում:
Կառուցվածք. Հայաստանի Զինված ուժերը բաղկացած են
5 բանակային կորպուսներից (յուրաքանչյուրի կազմում, հիմնականում, մեկական հետախուզական, տանկային, հրետանային գումարտակներ, 2-ից 4 մոտոհրաձգային գունդ և այլ զորքեր):
3 առանձին բրիգադներից (հրետանային, հրթիռահրետանային և ՀՕՊ),
6 առանձին գնդերից (հատուկ նշանակության, հակատանկային, ռադիոինժեներական, ինժեներական և 2 ՀՕՊ):
Օդուժից:
Սպառազինություն. Համաձայն զեկույցի, Հայաստանի Զինված ուժերը ունեն՝
- 101 հատ T-72 տանկ (ևս 8 ավելի հին տանկ) և մոտ 200-300 նման տանկ ունի ԼՂՀ ԶՈՒ-ն: T-72 տանկերը 1970-ականներին են նախագծվել:
- 98 հետևակի մարտական մեքենա (ՀՄՄ) ու 130 զրահափոխադրիչ: ՀՄՄ-ներից 75-ը՝ 1960-ականների արտադրության БМП-1: Զրահափոխադրիչների մեծ մասը 1960-1970-ականների արտադրության БТР-60 և БТР-70 են: Եվ մոտ 250-350 ՀՄՄ ու զրահափոխադրիչ կա ԼՂՀ ԶՈՒ սպառազինությունում:
- 232 միավոր 120 մմ-ից մեծ տրամաչափի հրետանային միավոր: Այդ թվում՝ 38-ը ինքնագնաց, 131-ը քարշակվող, 51-ը՝ համազարկային կրակի համակարգեր և 12 խոշոր տրամաչափի ականանետ: Բացառությամբ համազարկային կրակի 4 համակարգերի, մնացած հրետանային միջոցները հիմնականում 1940-ից 1970-ական թվականների են:
Եվս մոտ 250-300 հրետանային համակարգ կա ԼՂՀ ԶՈՒ սպառազինությունում, որոնցից շուրջ 40-50-ը համազարկային կրակի БМ-21 «Град» համակարգեր են: - Հակատանկային ստորաբաժանումների սպառազինությունում հիմնականում «Фогот», «Штурм» և «Конкурс» համակարգեր են, որոնք բոլորն էլ 1970-ականների տեխնոլոգիաներով են:
- Հայաստանի և Արցախի զինված ուժերի ՀՕՊ սպառազինությունը բաղկացած է С-75, С-125, «Круг», «Оса» և «Куб» համակարգերից, որոնք նախագծվել են 1950-ից 1960-ական թվականներին: ՀՀ և ԼՂՀ ԶՈՒ ստորաբաժանումների սպառազինությունում կան նաև 1980-ականների «Իգլա» շարժական զենիթահրթիռային համակարգեր: Հայաստանի սպառազինությունում կա 2 դիվիզիոն 1982 թվականի С-300ПС համակարգ:
- Ռազմական ավիացիան բաղկացած է 15 SU-25 գրոհային ինքնաթիռներից, 14 ուսումնամարզական ինքնաթիռներից և 2 ИЛ-76 ռազմատրանսպորտային ինքնաթիռներից: Մարտական ինքնաթիռները ուշ 1970-ականներին են նախագծվել:
- Հայաստանի սպառազինությունում կա նաև տեղական արտադրության 15 «Կռունկ» անօդաչու սարքեր:
- Օդուժը սպառազինված է նաև 11 МИ-24 և 10 МИ-8 ուղղաթիռներով (որոնք 1960-ականների մոդելներ են), ինչպես նաև 2 հրամանատարական МИ-9 ուղղաթիռներով (որոնք 1970-ականների են):
- Տակտիկական հրթիռային միջոցներից Հայաստանի սպառազինության մեջ կան թվով 8 «Էլբրուս» և 4 «Տոչկա» հրթիռներ, որոնք նախագծվել են համապատասխանաբար 1950-ականներին ու 1960-ականներին:
Ադրբեջան
Քանակ. Համաձայն զեկույցի, Ադրբեջանի զինված ուժերի ծառայողների ընդհանուր թիվը 66.950 է, որից 56.850-ը՝ ցամաքային ուժերն են, 7.900-ը՝ ռազմաօդային ու հակաօդային ուժերը և 2.200-ը՝ ռազմածովային ուժերը:
5.000 զինծառայող կա Ադրբեջանի սահմանապահ (այդ թվում՝ առափնյա) զորքերում: Եվս շուրջ 10.000 անձնակազմ ունեն Ադրբեջանի ոստիկանության զորքերը:
Կառուցվածք. Ադրբեջանի Զինված ուժերը (ցամաքային) բաղկացած են 5 բանակային կորպուսների հրամանատարությունից, որոնց մեջ մտնում են 23 մոտոհրաձգային բրիգադներ: Բացի այդ, ցամաքային ուժերի կազմում կա 2 հրետանային, 1 հրթիռահրետանային, 1 հակատանկային, 1 ինժեներական, 1 անվտանգության, 1 կապի և 1 թիկունքի ապահովման բրիգադ:
Առանձին են ԱՀ ԶՈՒ օդուժը և ռազմածովային ուժերը: Ռազմածովային ուժերի կազմում կա ծովային հետևակի բրիգադ:
Սպառազինություն. Համաձայն զեկույցի, Ադրբեջանի Զինված ուժերը ունեն՝
- 439 Տանկ, որոնցից 95-ը T-55, 244-ը՝ T-72 և 100-ը՝ T-90s: Այս տանկերը նախագծվել են համապատասխանաբար 50-ական, 70-ական և 90-ական թվականներին:
- 206 հետևակի մարտական մեքենա (ՀՄՄ) ու 568 զրահափոխադրիչ: ՀՄՄ-ներից 88-ը՝ ուշ 1980-ականների արտադրության БМП-3: Զրահափոխադրիչներից 90-ը ադրբեջանական արտադրության են:
- 542 միավոր 120 մմ-ից մեծ տրամաչափի հրետանային միավոր: Այդ թվում՝ 123-ը ինքնագնաց, 207-ը՝ քարշակվող, 94-ը՝ համազարկային կրակի համակարգեր, 6-ը՝ «Սոլնցեպյոկ» հրանետ, և 112 խոշոր տրամաչափի ականանետ: Դրանցից թվով 48-ը 200 մմ-ից մեծ տրամաչափի են: Այս հրետանային միջոցները հիմնականում 1950-ից 2000-ական թվականների են:
- Հակատանկային ստորաբաժանումների սպառազինությունում են հիմնականում «Фогот», «Метис», «Конкурс», «Скиф», «Spike» և ինքնագնաց «Хризантема» համակարգերը, զգալի մասը 2000-ական թվականներին է նախագծվել:
- ԱՀ ՀՕՊ սպառազինությունը բաղկացած է «Круг», С-125, «Оса», «Стрела-10», «С-200», «Бук-1М» և «Куб» համակարգերից, որոնք նախագծվել են 1960-ից 1980-ական թվականներին, ինչպես նաև 2009 թվականի С-300ПМ2 «Фаворит» համակարգի 2 դիվիզիոններից:
ԱՀ ԶՈւ սպառազինությունում կան նաև 1980-ականների «Իգլա» և 2000-ականների «Игла-С» շարժական զենիթահրթիռային համակարգեր: - Ադրբեջանի օդուժն ունի 21 գրոհային ինքնաթիռ (մեծ մասը՝ SU-25), 14 MIG-29 կործանիչ, 12 ուսումնամարզական և 3 ռազմատրանսպորտային ինքնաթիռ: Այս մարտական ինքնաթիռները հիմնականում ուշ 1970-ականներին են նախագծվել:
- Զեկույցում իրարամերժ տեղեկություններ են Ադրբեջանի անօդաչու սարքերի մասին: Սակայն այլ աղբյուրների համաձայն, դրանց թիվը տատանվում է 50-ից 120-ի միջակայքում, որոնց մի մասը արտադրվում է Ադրբեջանում:
- Օդուժը սպառազինված է նաև 26 МИ-24, 13 МИ-8 և 20 МИ-17 ուղղաթիռներով: Դրանք նախագծվել են 1960-ականներից 1980-ականներին:
- Տակտիկական հրթիռային միջոցներից Ադրբեջանի սպառազինության մեջ կան թվով 4 1960-ականների «Տոչկա» հրթիռներ:
- Ադրբեջանի ռազմածովային ուժերը հիմնականում սպառազինված են 4 մարտական, 8 պարեկային, 6 ամֆիբիա, 4 թիկունքի ապահովման և այլ (ավելի փոքր ջրատարողունակությամբ) նավերով:
Եվս մեկ անգամ նշենք, որ բոլոր տվյալները 2016 թվականի տարեսկզբի դրությամբ են և հանդիսանում են բաց (ոչ գաղտնի) տեղեկատվություն:
«Իրազեկ քաղաքացիների միավորում»
