120 զոհ, 800 հեկտարի տարածքային կորուստ. ապրիլյան քառօրյա պատերազմից հետո Հայաստանն ունի այս իրավիճակը: Ամփոփելով 2016-ը ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորման տեսանկյունից՝ փորձագետները փաստեցին, որ որևէ դրական զարգացում չկա:
«Մեդիա կենտրոնում» այս թեմայով հրավիրված քննարկմանը Գլոբալիզացիայի և տարածաշրջանային համագործակցության վերլուծական կենտրոնի ղեկավար, քաղաքագետ Ստեփան Գրիգորյանը հավաստեց. «Քառօրյա պատերազմը ցույց տվեց, որ մեր զինվորը, ստորին, միջին մակարդակի սպաները և ժողովուրդը պատրաստ են հայրենիքը պաշտպանել, հայրենասեր են, ի տարբերություն իշխանությունների: Մյուս հետևությունն այն է, որ Մինսկի խումբը չկարողացավ վերսկսել բանակցային գործընթացը Ղարաբաղի հարցում: Ակնհայտ է, որ Ռուսաստանն այդ հակամարտության մեջ ունի շահեր և փորձում է դրանք առաջ քաշելով՝ ինչ-որ հարցեր լուծել»:
Պարոն Գրիգորյանը նկատեց, թե, օրինակ, Ռուսաստանն ուզում է, որ Ադրբեջանը դառնա ԵԱՏՄ անդամ, այնքան ուժեղ է դա ցանկանում, որ ճնշում է ՀՀ իշխանություններին, որ գնան զիջումների, որպեզի ինքն էլ այդ հարցը լուծի:
Կովկասի ինստիտուտի տնօրեն Ալեքսանդր Իսկանդարյանը հորդորեց տարանջատել Ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորման գործընթացները Ղարաբաղի հարցի շուրջ եղած բանակցություններից. «Վերջին տարիներին բանակցային գործընթացում ոչ թե ուզում են հարցը լուծել, այլ պահպանել ստատուս քվոն: Այս առումով նոր բան չկա: Մինսկի գործընթացներն էլ չկան արդեն մի քանի տարի է: Ապրիլից հետո իրավիճակն ավելի վատացավ: Չեմ տեսնում հեռանկար, որ ղարաբաղյան հակամարտությունը կարող է դեպի կարգավորում գնալ»:
Կարդացեք նաև
Քաղաքական եւ միջազգային հետազոտությունների հայկական կենտրոնի տնօրեն Աղասի Ենոքյանը շեշտեց, որ ապրիլյան պատերազմը կողմերին հիշեցրեց, որ խնդիրը լուծված չէ. «Մինչ այս ՀՀ իշխանությունների քայլերն այնպիսին էին, որ ստատուս քվոն կարելի է պահել հավերժ, ապրիլյան պատերազմը ցույց տվեց, որ դա այդպես չէ: Դրանից հետո իշխանությունները դասեր առան: Իհարկե, միշտ չէր, որ հետևությունները ճիշտ էին. օրինակ` 1000 դրամների` աղմուկ հանած նախագիծը, որով փաստացի պետության պարտականությունները կրկին դրվեցին քաղաքացիների վրա»:
Ըստ Աղասի Ենոքյանի` մյուս գործոնը սպառազինությունների ինտենսիվ ներհոսքն էր տարածաշրջան: Պարոն Ենոքյանի դիտարկմամբ` սպառազինություններն ավելի մահաբեր ու վտանգավոր են այժմ. «Ադրբեջանը կիրառեց զենքեր, որոնք մինչև հիմա արգելված էին: Սա ցույց է տալիս, որ հակամարտությունը կարող է ավելի խորանալ, և ռուսական գործոնը մեծանալ»:
Աղասի Ենոքյանի նկատած մյուս միտումն այն է, որ եթե մինչև սեպտեմբեր հայկական կողմն ու համանախագահներն էին ցանկանում Ադրբեջանին բերել բանակցային սեղան, ապա սեպտեմբերից հետո` իսկանդերների ցուցադրումից հետո, հակառակն է:
Ամփոփելով՝ պարոն Ենոքյանը փաստեց, որ իրավիճակն այժմ ավելի վատ է, քան մեկ տարի առաջ, պատերազմի հավանականությունը չի անցել, և ներքին ցանկացած ընդվզում սրա դեմ իշխանությունները կարողանում են կառավարել. «Խոսքը «Սասնա ծռերի» գործողությունների մասին է: Նույն 800 հեկտարի մասին, որ սկզբում կարծես լուրջ խնդիր էր դա համարվում, բայց հիմա, երբ ընտրություններին ընդամենը մի քանի ամիս է մնացել, որևէ ընդդիմադիր ուժ այդ հարցը չի բարձրացնում»:
ԱԺ Արտաքին հարաբերությունների մշտական հանձնաժողովի պատգամավոր Թևան Պողոսյանի ձևակերպմամբ` 2016-ի առաջին դասն այն է, որ հույսը մեզ վրա պիտի դնենք. «Պատերազմը չի ավարտվել, և պետք է կարողանանք ապրել այդ հոգեբանությամբ: Առանց արցախյան կողմի` բանակցությունների սեղանին նստելու հիմնախնդրի մասին բանակցություններ տեղի չեն կարող ունենալ: Մյուս դասն այն է, որ Ադրբեջանի միակ զսպող գործիքն այն ընկալումն է, որ հայկական կողմերն իրենից ավելի ուժեղ են: Որ վայրկյանին պատկերացնի, որ բալանսը խախտվել է, նախաձեռնում է ռազմական գործողություններ»:
Աղասի Ենոքյանը մտահոգություն հայտնեց, որ ՀՀ իշխանությունների վարած քաղաքականությունը միտված չէ Արցախի ու Հայաստանի հզորացմանը. «Ես չեմ էլ ընդունում այն, որ ասում են, եթե իշխանություններն ունենան քաղաքական կամք: Իշխանությունները չեն կարող ունենալ քաղաքական կամք: Իշխանություններին ձեռնտու չէ Հայաստանի հզորացումը, քանի որ գիտեն, որ ժողովրդավարության զարգացման դեպքում իրենք չեն լինի իշխանություն»:
Դառնալով ռուս-թուրքական հարաբերությունների համատեքստում ղարաբաղյան հակամարտությանը` պարոն Ենոքյանը նշեց. «Ռուս-թուրքական հարաբերություններում Ղարաբաղը միշտ եղել է մանրադրամի դերում, սակարկության առարկա: Դա այնքան ակնհայտ է, որ ՌԴ-ն և Թուրքիան միասին քննարկում են Ղարաբաղի հարցի լուծումը, հետո նրանց ԱԳ նախարարների խոսնակները տեղյակ են պահում մեր իշխանություններին, թե իրենք ինչ են որոշել Ղարաբաղի վերաբերյալ»:
ՀՀ ԱԺ ՀՀԿ խմբակցության պատգամավոր Շիրակ Թորոսյանը նկատեց, որ եթե մինչև ապրիլ կողմերը փայփայում էին այն հույսը, որ հնարավոր է հասնել հակամարտության խաղաղ կարգավորման, ապա ապրիլից հետո իրավիճակը գլխիվայր շրջվեց: Հակադարձելով պարոն Ենոքյանին` պարոն Թորոսյանը նշեց, որ չի կարող լինել մի իշխանություն, որը չցանկանա իր երկրի հզորացումը:
Ստեփան Գրիգորյանը կարևորեց Իրանի դերակատարությունը. «Իրանի դիրքորոշումը Ղարաբաղի հարցում ավելի հավասարակշռված է, ակնհայտ է, որ Իրանի գործոնը կարող ենք օգտագործել հենց որպես հակակշիռ Թուրքիային: Իրանը մտահոգված է Ադրբեջան-Թուրքիա ալյանսից ու չի ուզենա, որ ՀՀ-ն և Ղարաբաղը թուլանան»:
Տաթև ՀԱՐՈՒԹՅՈՒՆՅԱՆ
Լուսանկարը` «Մեդիա կենտրոն»-ի
