Այսօր Երևանի փողոցներում քայլելիս անընդհատ կարելի է լսել երգեցիկ արևմտահայերենը: Սիրիահայերն են: Նրանք Հայաստան են եկել հիմնականում պատերազմի պատճառով: Շատերն արդեն Հայաստանում ունեն իրենց բիզնեսը: Մի խոսքով` փոքրիկ Սիրիա են բերել Հայաստան: Ծանոթանանք փոքրիկ Սիրիայի բնակիչներից մի քանիսի հետ:
‹‹Լավ կլինի, լավ է, էլի լավ է…››
25-ամյա Արփիարը Թրթռյանը եկել է Սիրիայի Հալեպ քաղաքից, բնիկ քեսաբցի է և արդեն 4 տարի է ապրում է Հայաստանում: Սովորում է ճարտարապետության և շինարարության Հայաստանի ազգային համալսարանում, 4-րդ կուրսում է: Ինչպես հասկացաք, ապագա ճարտարապետ է: Միաժամանակ տնօրինում է Աբովյան փողոցում գտնվող ‹‹Մանչիզ›› արագ սննդի կետը` փրկելով այն մարդկանց, որոնք ԾԱՅՐԱՀԵՂ քաղցած են: Ես քաղցած չէի, բայց ուզում էի ծանոթանալ Արփիարի հետ ու լսել նրա պատմությունն ու հասկանալ, թե ինչպես հիմնեց բիզնեսը Հայաստանում: Մտա ներս ու հասկացա, որ ճիշտ եմ եկել (‹‹Մանչիզ››-ում հնչող երաժշտությունը պատմեց): Երգում էր մի սիրիահայ՝ արևմտահայերենով: Կոլորիտն ապահովված էր:
Կարդացեք նաև
-Ինչո՞ւ տեղափոխվեցիք Հայաստան: Պատճառը պատերա՞զմն էր:
-Եկել եմ Հայաստան 2012 թ.-ի հունիսի 23-ին (զարմացել էի, որ հստակ հիշում էր,-Ռ. Հ.): Ես Սիրիայում սովորում էի տնտեսագիտական համալսարանում, այն քաղաքից մի փոքր հեռու էր, որոշ խնդիրներ կային: Հալեպից եկա այն ժամանակ, երբ դեռ այնտեղ ամեն ինչ կարգին էր : Հայաստան եկել էի մեկ շաբաթով, որպեսզի ծանոթանայի այստեղի համալսարաններին, տեսնեի` ինչպիսին են գները և այդպես էլ մնացի:
-Իսկ Սիրիայում ինչո՞վ էիք զբաղվում: Որևէ բիզնես ունեի՞ք:
-Չէ, բիզնես ես չունեի, հայրս ուներ: Ես մեկ-մեկ օգնում էի իրեն: Հիմնականում ժամանակս սովորելուն էի տրամադրում: Երկրորդ կուրսում էի, երբ ամեն ինչ թողեցի և եկա այստեղ:
-Տնտեսագիտությունն ու խոհարարությունը իրարից շատ հեռու են: Ինչպե՞ս որոշեցիք նման բիզնես ունենալ Հայաստանում (խոհարարը հենց ինքը՝ Արփիարն է ):
-(Ծիծաղեց) Հայաստանում առանց աշխատանքի երկար չես կարող մնալ: Օրն այդպես պարտադրեց: Ես սեր ունեի խոհանոցի հետ: Երբ դեռ ընտանիքս այստեղ չէր , միայնակ էի ապրում: Սիրում էի տարբեր բաներ փորձել, թեկուզ մի քիչ անհամ էր ստացվում, բայց, մեկ է, սիրում էի: Մինչ այս բիզնեսը մի ակումբ ունեի, բայց դա սկսեց դասերիս խանգարել. գիշերը ուշ քնելն ու շուտ արթնանալը չէր ստացվում: Մտածեցի այնպես անել, որ նորմալ ժամերի մեջ բիզնես լինի ու հիմնադրեցի ‹‹Մանչիզ››-ը, որն արդեն 3 ամիս է ինչ գործում է:
Արփիարը միայնակ չի հիմնադրել բիզնեսը: Երկու հոգով են հիմնադրել` ինքն ու ընկերը: Նա Լիբանանից է: Ինչպես ասաց Արփիարը. 50/50 են: Միասին հիմնադրել էին նաև ակումբը, իսկ հիմա ‹‹Մանչիզ››-ն են աշխատեցնում:
-‹‹Մանչիզ››-ն ինչպե՞ս հայտնի դարձավ:
-Օգնեց ֆեյսբուքը: Նաև հայտնի դարձանք այն մարդկանց շնորհիվ, որոնք գալիս, ուտում, հավանում էին, ասում իրենց ընկերներին ու արդեն ընկերների հետ գալիս այստեղ: Ու էդպես տարածվեց:
-Իսկ ինչպե՞ս ընտրեցիք անվանումը:
-Անվանումը ես չեմ ընտրել: Նստած զրուցում էինք ու մեր ընկերներից մեկն ասաց`ինչո՞ւ մանչիզ չենք դնում: Մանչիզը՝ սովածության ծայրահեղ զգացումն է: Ու հասկացանք, որ շատ հարմար է:
-Որո՞նք էին դժվարությունները, որ հանդիպեցիք, երբ եկաք Հայաստան:
-Ամենամեծը լեզվի դժվարությունն էր: Դուք շատ ռուսերեն բառեր եք օգտագործում, բացի այդ էլ կան բառեր, որ և արևելահայերենում, և արևմտահայերենում նույն են, բայց տարբեր բաներ են նշանակում: Դժվարությունը դա էր, բայց 4 տարի հետո արդեն «լրիվ տոչնի ա» («տոչնիից» հետո հասկացա, որ, այո′, Արփիարն արդեն լեզվի հետ կապված դժվարություն չունի):
-Իսկ որո՞նք են բիզնեսի դժվարությունները:
-Լիքն են (ծիծաղեց): Եթե այստեղ ապրած-մեծացած լինեի, միգուցե դժվարություն չլիներ: Օրինակ, Սիրիայում բիզնեսի հիմնադրումը քաջալերվում էր, իսկ այստեղ մի քիչ ծանր է: Բայց դե ինչ անենք, սա է:
-Եթե Սիրիայում ամեն ինչ կարգին լիներ, ետ կգնայի՞ք:
-Եթե Սիրիայում այսպես չլիներ, ես այստեղ գալուց հետո չէի մնա: Կգայի որպես զբոսաշրջիկ:
-Հայաստանը Ձեզ համար…(Լռեց , մի փոքր մտածեց ու ասաց):
-Երբ այնտեղ էինք, ասում էինք` Հայաստանը մեր հայրենիքն է, անպայման պիտի գնանք ու տեսնենք: Երբ եկանք այստեղ, մի փոքր հուսահատություն եղավ: Բայց դա էլ Հայաստանից չէ: Երևի սխալ մարդկանց ենք հանդիպել, որ այդպիսի տպավորություն ենք ստացել: Բայց լավ կլինի…
-Որևէ խորհուրդ կտա՞ք այն սիրիահայերին, որոնք նոր են եկել, ուզում են հաստատվել:
-Խորհուրդս այն է, որ պիտի անպայման աշխատեն: Նամանավանդ,եթե նոր են եկել, մեծ մասը վարձով են բնակվում, և վարձն է, որ նրանց մեջքը կոտրում է: Թող բոլորն աշխատեն ու շատ մեծ հույսերով չգան, թե գալու են Հայաստան ու մեծ գործերի տեր լինեն: Բայց լավ է, էլի լավ է…
Աբովյան փողոցից արագ հասա Վերնիսաժ և տաղավարներից մեկի մոտ լսեցի նույն երգեցիկ արևմտահայերենը: Չդիմացա ու մոտեցա.
«Հայաստանը միշտ և միշտ կմնա մեր ՀԱՅՐԵՆԻՔԸ :
Մենք մեր սրտերում ենք դա գրել…››
Արծաթագործ Քեոշկերյան Ջորջը նույնպես Հայաստան է եկել 4 տարի առաջ: Հալեպ քաղաքից է: Այստեղ է կնոջ, երկու երեխաների և հոր հետ: Ջորջը Վերնիսաժում ունի փոքրիկ տաղավար, որտեղ, ինչպես հասկացաք, վաճառում է արծաթյա զարդեր:
-Կպատմե՞ք` ինչպես եք եկել և հաստատվել Հայաստանում:
-Հայաստան եկանք երկու պատճառով: Սկզբում եկել էինք ընդամենը երկու ամսով, ուզում էինք անձնագիր հանել և շատ ուզում էի, որ որդիս էստեղ լույս աշխարհ գար: Հետո սկսվեց պատերազմը, որը երկրորդ պատճառն էր…Այդպես երկու ամիսը դարձավ չորս տարի:
-Երբ արդեն պարզ է դարձել, որ պիտի մնան Հայաստանում, հասկացել է, որ պետք է որևէ բիզնեսով զբաղվել և սկզբում խանութ է հիմնել:
– Երբ եկա, խանութով սկսեցի բիզնեսս: Կարծում էի, թե Սիրիայի նման հեշտ է ու մեծ-մեծ քայլերով էի ուզում առաջ գնալ, և դա էլ իմ սխալն էր: Իրականում ես գործ սկսելու պատրաստ չէի: Կարծում էի`հեշտ կլինի, բայց մեկ տարի երեք ամիսների ընթացքում հասկացա, որ դժվար է: Վերնիսաժում սկզբում փոքր սեղան ունեի, հետո մեծացրի:
-Իսկ ինչո՞վ էր Սիրիայում ավելի հեշտ բիզնես սկսելը:
-Պատճառներից մեկն այն էր, որ մենք այնտեղ ունեինք մեր սեփական խանութը, պապենական տունը: Երբ այնտեղ մտա գործի մեջ, այն ավելի զարգացրի ու ավելի լավ ստացվեց: Հետո պարզապես փակեցինք ամեն ինչ ու եկանք: Նաև պատճառն այն էր, որ Սիրիայում 5-6 մլն բնակչություն կար և պարզ է, որ առևտուրն այնտեղ ավելի շատ էր:
Արծաթյա զարդերը պատրաստում են նրա ընկերները, որոնք նույնպես Սիրիայից են: Կան նաև մի քանի տեղացի ընկերներ: Ջորջը միայն զարդերի վաճառքով է զբաղվում Վերնիսաժում: Հարցիս արդյո՞ք գործը ձեռնտու է, պատասխանեց` չարչարանքը շատ է, բայց նա գոհ է:
–Ինչպե՞ս է կոչվում Ձեր ապրանքանիշը:
-Կոչվում է “The silver gifts”: Այդ անվանումն ունի նաև մեր ֆեյսբուքյան էջը:
-Ի՞նչ եք կարծում`Ձեզ մոտ գները մատչելի՞ են, հեշտությա՞մբ եք սակարկում գները:
-Չգիտեմ` մատչելի են, թե ոչ: Ես իմ ջանքի տերն եմ: Նայե′ք, երբ ես Սիրիայում աշխատում էի, գները վրան կպցնում էի, որ այդ բազարը չլիներ: Նույնն էլ անում եմ այստեղ: Ես այստեղ կպցնում եմ վերջնական գները: Ուրիշների նման թվեր չեմ կրակում, որ հետո իջեցնեմ: Ես այդ գին իջեցնելու վարպետությունները չեմ սիրում:
-Եթե Սիրիայում ամեն ինչ կարգին լիներ, ետ կգնայի՞ք:
-Չեմ կարծում: Չորս տարի է , ինչ այստեղ ենք: Այդ չորս տարիների ընթացքում Սիրիայում շատ արյուն է թափվել: Եվ այնտեղի ժողովրդի հոգեբանությունն ու մտածելակերպը փոխելու համար սերունդներ կպահանջվեն: Մարդկանց մոտ զենք կա, նրանց մոտ վախ չի մնացել ու նրանք ամեն վայրկյան կարող են գալ քեզ կողոպտել ու նույնիսկ սպանել: Շատ կուզենամ ետ դառնալ, բայց…
Խոսեցինք նաև տեղացիների վերաբերմունքի մասին սիրիացիների հանդեպ.
-Նրանց վերաբերմունքը սիրիացիների հանդեպ շատ լավն է: Ես ռուսերեն սկզբում չգիտեի և օրինակ, երբ տաղավարին ռուսներ էին մոտենում, գալիս, օգնում էին ինձ, թարգմանում: Բացառություններ ամեն տեղ էլ կան, բայց մեծամասնությունից իրոք շատ գոհ եմ:
-Հայաստանը Ձեզ համար…
-Ես հիմա կխոսեմ բոլոր սփյուռքահայերի անունից: Մենք միշտ առիթներին ամենաառաջինը հիշում ենք մեր հայրենիքը ու խմում հայրենիքի կենացը: Բայց ես միշտ ասել եմ, հայրենիքը այն վայրն է, որտեղ մարդը ծնվում,մեծանում է: Սիրիան իմ հայրենիքն է, այն վայրը, որտեղ անցել է իմ մանկությունը, պատանեկությունը, վերջիվերջո ես այդ երկրի խերն եմ տեսել: Բայց Հայաստանը միշտ և միշտ կմնա մեր ՀԱՅՐԵՆԻՔԸ: Մենք մեր սրտերում ենք դա գրել:
-Որևէ խորհուրդ կտա՞ք այն սիրիահայերին, որոնք նոր են եկել, ուզում են հաստատվել, բիզնես սկսել:
-Գիտեք՝ աշխարհի վրա դյուրին տեղ չի մնացել: Նայե′ք, Սիրիայում մեր պապիկները, հայրերը հիմք էին դրել արդեն, մենք ուղղակի զարգացրինք դա այնտեղ: Հիմա ուր որ մենք գնանք, պիտի մենք էլ մեր պապերի նման ամեն ինչ սկսենք զրոյից: Իսկ դա ամեն տեղ էլ դժվար է: Ճիշտ է, այստեղ ժողովուրդը քիչ է, բիզնեսը դժվարությամբ է զարգանում, և հիմնական եկամուտը այստեղ եկած զբոսաշրջիկներից ենք ստանում: Բայց ամեն ինչ լավ կլինի, թող իմանան, որ այստեղ գործի հաջողությունը ժամանակի կարոտ է: Եվ թող հիշեն, որ ամեն տեղում էլ ճանապահորդելիս մարդ գոհ է մնում, պետք է ապրելուց էլ գոհ լինել, որ ամեն բան լավ լինի: Ես գոհ եմ, մնում է գործս լավ լինի:
Այս մեկ շաբաթվա ընթացքում շատ սիրիահայերի հանդիպեցի.շատերը հոգնել էին արդեն հարցազրույց տալուց, շատերը հարցերիս շատ կարճ ու կոնկրետ պատասխան էին տալիս`հիմնականում օգտագործելով այո կամ ոչ բառերը: Իսկ մի սիրիահայ հրուշակագործ էլ ինձ չնեղացնելու ու հարցազրույց չտալու մեղքը քավելու իր տարբերակը գտավ.
-Քանի որ ես շատ զբաղված եմ, դու էլ մինչև մյուս շաբաթ չես կարող սպասել, հիմա կուտես իմ պատրաստած քաղցրեղենից: Առարկություններս չանցան, մինչև անգամ խանութում փակվելու և դուրս չգալու սպառնալիք ստացա: Ընտրեցի իմ սիրելի խմորեղեններից, պապիկը դրանք լցրեց տոպրակի մեջ, ես էլ ուրախ ու կուշտ վերադարձա տուն` սպասելով հաջորդ օրվա հարցազրույցին:
«Ես ինչ ուզում էի, գտել եմ Հայաստանում»
«Երևանի ցրտին այդպես էլ չսովորեցի». այսպես սկսվեց իմ և Շանթ Խալալյանի զրույցը: Ասացի, որ ես ծնվածս օրվանից եմ ապրում Երևանում, բայց այդպես էլ ցրտին չեմ սովորել: Ծիծաղեց ու ասաց, որ լավ քաջալերեցի իրեն: Դե հիմա պարզենք,թե ով է Շանթ Խալալյանը…Նա նույնպես այն հալեպահայերից է, որոնք տեղափոխվել են Հայաստան պատերազմի պատճառով:
-Ես Հայաստան եմ եկել 2013 թ-ի փետրվարի քսաներկուսին, ժամը 20.30-ին (մի տեսակ էլ չզարմացա):Արդեն 3.5 տարի է ինչ Հայաստանում եմ: Մինչ էստեղ գալս գնացի և մոտ վեց ամիս մնացի Հորդանանում`մտածելով, որ պատերազմը կվերջանա, ետ կգնամ Հալեպ, բայց արդեն 3.5 տարի է էստեղ եմ, պատերազմը չի ավարտվել: Հորդանանում սկսեցի հմտանալ օճառագործության մեջ:
Մասնագիտությամբ մարկետոլոգ Շանթը, Հայաստանում “Beauty production”-ի հիմնադիրն է. պատրաստում է օճառներ, շամպուններ և յուղեր՝բացառապես բնական հումքից: Սիրիայում օճառ պատրաստել ընդամենը եղել է նրա նախասիրություններից մեկը, իսկ օճառագործ եղել է իր տատիկը: Շանթը հիշում է.
-Տանը ուղղակի բնական հումքից օճառներ էի պատրաստում և նվիրում իմ ընկերներին, հարևաններին:Մեծ կլոր օճառը պատրաստում էի, հետո ուղղակի հարվածում դրան մուրճով, այն բաժանվում էր փոքր մասերի, ու ես հենց այդպես կոտրատված նվիրում էի: Այդպես նկատեցի, որ շաբաթական 10-15 կգ օճառ եմ պատրաստում:
Սիրիայում բիզնեսը Շանթից մի քայլ անգամ հեռու չի գնացել.
– Մի քանի գործ ունեի այնտեղ. ունեի մեծ ավտոտնակ, որտեղ մեքենաներ էինք վերանորոգում, ունեի խանութ, որտեղ մեքենաների տարբեր մասեր էին վաճառվում, գովազդի և տպագրման կետ ունեի, զեյթունի ձեթի մեծ արտադրամաս: Հորդանանում վեց ամիս ապրելով` Շանթը հմտացել է օճառագործության մեջ, որովհետև այդ բիզնեսով այնտեղ զբաղվել է իր ընկերոջ կինը: Շանթը միացել է նրան , օգնել և մեծ հաջողությունների հասել այնտեղ. անգամ թագավորական ընտանիքն է գնահատել իր աշխատանքն ու պարգևատրել, բայց ամեն դեպքում որոշել է գալ ու հաստավել Հայաստանում.
– Եկա Հայաստան, գումար չունեի. դե պատերազմից փախած մարդն ի՞նչ կարող է ունենալ: Դիմեցի փոքր և միջին բիզնեսի զարգացման կենտրոն, տրամադրեցին ինձ վարկ, որը հատուկ սիրիահայերի համար էր`ամսական 4 տոկոս դրույքով:
-Ինչպե՞ս որոշեցիք հենց այդ բիզնեսով զբաղվել Հայաստանում:
-Երբ եկա Հայաստան, հետաքրքրվում էի, նայում, թե ինչ մեծ բիզնես կարող եմ սկսել փոքր շուկայում: Պիտի գտնեի այնպիսի բան, որի արտադրությունը շատ քիչ էր կամ գրեթե չկար: Որոշեցի, որ օճառի գործը սկսելը ամենաճիշտը կլինի, որովհետև շատ մեծ գումարներ պետք չեն և շուկայում տարածված չէ: Ամենը պատրաստում եմ բնական հումքից, որովհետև ուզում եմ, որ մեր հայ աղջիկները կարողանան պահպանել իրենց գեղեցկությունը: Մինչ գործը սկսել երկար ժամանակ տրամադրել եմ ուսումնասիրություններին` այցելելով տարբեր բժիշկների, մաշկաբանների, բույսերով բուժող բժիշկների: Ժամերով կանգնում էի սուպերմարկետներում, որ հասկանայի, թե մարդիկ ինչպես են օճառը ընտրում և այլն: Ու այս ամենից հետո, սկսվեց բիզնեսը:
Շանթը հիշեց և պատմեց, թե սկզբում ինչքան դժվար է եղել: Երբ վարկը վերցրել է, ձմռան սկիզբ է եղել, ամեն ինչ սառել են, ապրանքը չի կարողացել վաճառել.
-Այդ ընթացքում անգլերենով գովազդ և մարքեթինգ էի դասախոսում Եվրասիա համալսարանում: Ուսանողներս տարբեր ազգերի ներկայացուցիչներ էին: Դասավանդում էի, երեկոյան գալիս փոխվում և իջնում տաքսի քշելու, որ կարողանամ օրվա ծախսերը հոգալ:Հիմնականում տուրիստների էի տանում-բերում: Հետո գնացի արևելահայերենի դասերի, բառեր էի անընդհատ կարդում, սովորում, որպեսզի կարողանամ հանգիստ ու առանց դժվարությունների շփվել թե աշխատանքի բերումով, թե առհասարակ: Տաքսի քշեցի մինչ ամառ: Ամառվանից սկսեցի օճառի գործը:
-Ինչպե՞ս հայտնի դարձավ Ձեր ապրանքանիշը:
– Pan Armenian-ը մի լավություն արեց սիրիահայերին. սկսեց գովազդել մեր ապրանքանիշերը: Ինձ մոտ ամեն ինչ սկսվեց հենց այդտեղից: Այդ գովազդումից հետո ունեցա մոտ 100-200 հաճախորդ ու չէի հասցնում պատվերներս կատարել: Սկզբում եղել է օճառի ընդամենը չորս տեսակ, իսկ այժմ տեսակները քսանն են, պատրաստում է 12 տեսակի շամպուն և նույն չափի յուղեր: Արդեն կան նաև մի քանի նորություններ.օրինակ օճառներ երեխաների համար.
-Օճառի մեջ փոքրիկ խաղալիք եմ դնում, որպեսզի երեխաները ավելի շուտ-շուտ սկսեն լվացվել, և մայրիկները անընդհատ չասեն` լվացվի′ր, լվացվի′ր: Էսպես իրենք կիմանան, որ ինչքան շուտ լվացվեն, այդքան շուտ խաղալիքը կլինի իրենցը:
Շանթը միայնակ է զբաղվում այս ամենով` ինքն է ձեռք բերում պատրաստման նյութերը, չորացնում դրանք, աշխատում դրանցով և ստանում արդյունքը:
Նա արդեն համագործակցում է մի քանի դեղատների հետ`վաճառելով իր ապրանքը հենց այդտեղ: Մինչ դեղատներին հանձնելը գնում է և բոլոր աշխատողներին հատ առ հատ բացատրում, թե որն ինչի համար է, ինչպես է պատրաստվում, որպեսզի իր հաճախորդը միշտ գոհ լինի թե նախքան գնելը, թե գնելուց հետո:Շանթի խոսքով գները բավականին մատչելի են. օճառները կարելի է ձեռք բերել 800-2500 դրամով, շամպունները` 1500, յուղերը` 1000-1800 դրամով:
Պատմում է նաև, որ սիրում է իր իմացածը սովորեցնել ուրիշներին: Այցեր է ունեցել Իջևան, Հաղարծին և այնտեղ դասընթացներ անցկացրել: Ասում է, որ իր օճառները մարդիկ հաճախ պանրի են նմանեցնում: Հաղարծինում տեղի ունեցած դասընթացի ժամանակ, մի աղջիկ մոտեցել է ու ասել. «պանիրը պատրա՞ստ է»:
-Մինչ այժմ կատակով այդ աղջկան ասում եմ օճառ ու հաց կուտե՞ս:
Շանթի սիրելի օճառներն են խնկածաղկի և երիցուկի օճառները,իսկ շամպուններից` մաղադանոսինը: Ինքը հենց դրանք է օգտագործում: Ի դեպ, պատմեց, որ պատրաստման ընթացքում պիտի քար լռություն տիրի, իսկ պատրաստելուց հետո հանգստանալու համար նրան միմիայն օգնում է ծանր ռոքը:
-Որևէ խորհուրդ կտա՞ք այն սիրիահայերին, որոնք նոր են եկել, ուզում են հաստատվել, բիզնես սկսել:
-Իհարկե, և անգամ մի քանիսը:
1. Երբ նոր են գալիս թող, ամենակարևորը, շուտ մերվեն և շփվեն տեղացի հայերի հետ: Այստեղ շատ լավ և խղճով մարդիկ կան: Այստեղի ընկերը ավելի լավ ընկեր է,քան Սիրիայինը: Այստեղի ընկերը կհասնի, կօգնի, իսկ Սիրիայինը միգուցե չհասներ: Այնտեղ մարդիկ ընկերանում են շահի համար, իսկ այստեղ պարզություն կա, ու շատ ընկերություններ սկսվում են առանց շահի:
2. Մարդկանց մտածելակերպը խնդիրը լուծելու ևս տարբեր է: Օրինակ, երբ Սիրիայում ուզում ես բիզնես դնել, ասում ես մի խանութ բացեմ, ինչ ասես լցնեմ, ու դու գիտես,որ այն կաշխատի, բայց Հայաստանում այդպես չէ: Հայաստանում այսպես է. նախքան ծառ բարձրանալը, իմացի′ր`այդ ծառից ինչպես ես իջնելու: Իսկ Սիրիայում ծառը բարձրանում էինք, հետո մտածում` ոնց ենք իջնելու ու հնարները ման գալիս: Էն ինչ-որ գիտեիք Սիրիայում, սխալ էր, այստեղ է ճիշտ: Պիտի իմանաս` ինչ ես սկսում և ինչու:
4. Հայաստանը և Սիրիան համեմատելով բիզնես չեն կարող անել: Մի′ համեմատեք Սիրիայի հետ: Այո′, այնտեղ ամեն ինչ իդեալական էր, ամեն օր ճաշարաններում էինք, գումարը անձրևի նման թափվում էր այնտեղ… բայց մոռացե′ք ու աշխատե′ք: Դժվար է, բայց անհնարին բան չկա… Ուղղակի պատրաստ եղե′ք ամեն ինչի:
–Եթե Սիրիայում ամեն ինչ կարգին լիներ, ետ կգնայի՞ք:
-Ո′չ: Ես երկու անգամ կյանքս սկսել եմ, երրորդ անգամ զրոյից չեմ սկսի: Եվ հետո հինգ տարի առաջ այնտեղ ուրիշ մարդիկ էին, հիմա ուրիշ: Ես ինչ ուզում էի, գտել եմ Հայաստանում. դա մարդկային պարզ ու մաքուր շփումն է, որը ոչ մի տեղ չէի գտնի: Գեղեցկությունը պարզության մեջ է:
Սիրիան Հայաստանում իրականում այդքան էլ փոքր չէ: Այն բազմազան է` տարբեր մարդկանցով, որոնք իրենց հետ Հայաստան են բերել իրենց հետաքրքիր և յուրահատուկ պատմությունները: Նրանց լսելը հետաքրքիր է, իսկ եթե ընկերանում ես, ավելի բախտավոր ես: Այնպես որ, անտարբեր մի′ անցեք փողոցում լսվող երգեցիկ արևմտահայերենի կողքով: Այն Հայաստան է եկել Սիրիայից` մեծ սիրով, սպասումով ու հույսով:
Ռոզա Հակոբյան
Ջորջի լուսանկարը՝ Ռոզա Հակոբյանի:
Արփիարի եւ Շանթի լուսանկարները հերոսների ֆեյսբուքյան էջերից են վերցված:
