Երեքշաբթի, Հոկտեմբեր 4-ին, Թուրքիոյ խորհրդարանի անդամ Կարօ Փայլան դասախօսեց Հայ Աւետարանական եկեղեցւոյ սրահէն ներս: Ձեռնարկը կազմակերպած էր Հայագիտական Ուսումնասիրութիւններու (NAASR) Կեդրոնը, գործակցաբար շրջանէն կարգ մը միութիւններու հետ: Այս մասին կը տեղեկացնէ Պոսթընի «Հայրենիք» շաբաթաթերթը։
Հետաքրքրական զեկոյց մը ներկայացնելով, ան նշեց թէ պէտք է դադրեցնել Թուրքիոյ մէջ շարունակուող զինուած բախումները:
«Պէտք է վերջ տալ այս մթնոլորտին: Սպանութիւններու եւ բախումներու մթնոլորտին մէջ կարելի չէ սահմանադրութիւն ստեղծել: Պէտք է միջոցներու ձեռնարկել` մեծցնելու այն հաւատքը, որ կարելի է ստեղծել ոչ թէ միահեծան, այլ ժողովրդավարական սահմանադրութիւն: Յստակ է, թէ Թայիպ Էրտողանի առաջարկած նախագահական ձեւը ժողովրդավարական չէ: Մենք այն համոզումին ենք, որ ատիկա բռնապետական ձեւ է: Մեր չափանիշը ժողովրդավարութիւնն է: Մենք կ՛ուզենք, որ հասարակութեան բոլոր խաւերը, անոնց իրաւունքները, արդարադատութիւնը պաշտպանուած ըլլան», ըսաւ Փայլան, աւելցնելով որ, իբրեւ հայ ամէն ջանք պիտի թափէ` հայերու պահանջները խորհրդարանին մէջ յստակ ներկայացնելու եւ հասարակութեան բոլոր խաւերուն համար շահաւէտ, ժողովրդավարական սահմանադրութեան ստեղծումը ապահովելու համար:
Կարդացեք նաև
Անդրադառնալով նաեւ հայկական հարցին` Փայլան ընդգծած է, որ հայերը նաեւ 150 տարի առաջ այդ երկրին մէջ ժողովրդավարութեան համար պայքար մղած են, շարք մը հայ երեսփոխաններ ստեղծած ու առաջարկած են սահմանադրութեան իրենց նախագիծը:
Փայլան յայտնեց, որ Թուրքիոյ մէջ ապրող ազգային փոքրամասնութիւնները եւ ընդդիմադիր նկատուող մարդիկ վախի մէջ կ՛ապրին: Նաեւ, անոնք կը հալածուին թրքական իշխանութիւններուն կողմէ:
«Իշխանութեանց այս մօտեցումը ապագային նկատմամբ յուսատու չէ, որովհետեւ թուրքերը լաւ յարաբերութիւններու մէջ չեն հայերու, քիւրտերու եւ այլ ազգային փոքրամասնութիւններու հետ: Այս կը նշանակէ, թէ ազգայնական եւ Էրտողանի բռնատիրական մօտեցումը տիրապետող պիտի ըլլայ պետութեան մէջ», շեշտեց Փայլան:
Ան խստօրէն դատապարտեց Թուրքիոյ վարած քաղաքականութիւնը Սուրիոյ առնչութեամբ, ընդգծելով, որ Անգարա կ՛ուզէ ղեկավարել այդ երկիրը` աջակցելով իսլամական ծայրայեղ խմբակցութիւններու:
Ան աւելցուց թէ հարիւր տարի առաջ լիրբ եւ պատեհապաշտ կառավարութիւն մը` երիտթուրքերու կառավարութիւնը, նախընտրեց ազգային փոքրամասնութեան մը վերագրել Թուրքիոյ բոլոր հարցերը, ներառեալ` համաշխարհային թատերաբեմին վրայ իր նուաստացումը: Ատիկա վերջ գտաւ Ցեղասպանութեամբ:
«Այսօր քիւրտերը երէկուան հայերն են: Կը սպաննուին ընդհանուր անտարբերութեամբ: Ի տարբերութիւն հայերուն` անոնք զինուած են եւ կազմակերպուած: Բայց Էրտողան թիրախ դարձուցած է նաեւ խաղաղ բնակիչները, ներառեալ` կիները եւ երեխաները: Իսկ Եւրոպան կը լռէ` սարսափած այն գաղափարէն, որ Էրտողան յանկարծ թոյլ կու տայ Յունաստան անցնիլ այն երեք միլիոն սուրիացիներուն, զորս ընդունած է: Այդ յանցաւոր լռութիւնը, սակայն, ոչինչով պիտի պաշտպանէ Եւրոպան: Եթէ դէպքերը գէշ ընթացք ստանան, ապա այս անգամ հարիւր հազարաւոր քիւրտեր պիտի բախեն իր դուռը:…Քանի մը տարի առաջ ձեռնարկուած էր խաղաղութեան գործընթացի մը, որուն ինք` Էրտողան անձնապէս աջակցած էր: Բայց այնպէս, ինչպէս 1914-15, երկիրի ղեկավարները սկսան հակամարտելու փոքրամասնութեանց դէմ` հրապարակաւ զանոնք ամբաստանելով որպէս թուրք ազգի դաւաճաններ. ներկայիս եւս կառավարութիւնը երկիրի բոլոր հարցերու պատասխանատուութիւնը կը բարդէ քիւրտերու ուսերուն», յայտնեց Փայլան, որ շեշտեց թէ Էրտողան, պատեհապաշտ մըն է:
Աւարտին, տեղի ունեցաւ հարց-պատասխան, ապա հիւրասիրութիւն: Նշենք թէ, Չորեքշաբթի Հոկտեմբեր 5-ին, «Հայրենիք» այցելութեան կողքին, նաեւ երեսփոխան Կարօ Փայլան, հիւրը եղաւ նաեւ Սուրբ Ստեփանոս ամենօրեայ վարժարանին: Ապա, Փայլան դասախօսեց Ուստըրի «Քլարք» համալսարանէն ներս, իր կողքին, իբրեւ զրուցակից ունենալով Հայոց Ցեղասպանութեան ամպիոնի պատասխանատու՝ Թանէր Աքչամը:
