Օրերս «Eurasia Daily Monitor» պարբերականում տպագրվել է ամերիկացի վերլուծաբան ՓՈԼ ԳՈԲԼԻ ուսումնասիրությունը, որում անդրադառնալով հետխորհրդային երկրներում ժողովրդագրական խնդիրներին` նա նշում է, թե մասնավորապես Հայաստանի բնակչությունը անկախանալուց հետո զգալիորեն կրճատվել է, եւ, ըստ մասնագետների կանխատեսումների առաջիկա մեկ-երկու տասնամյակում այդ միտումը կպահպանվի: Իսկ նման զարգացումը, ըստ վերլուծաբանի, կասկածի տակ է դնում հայերի` որպես ազգ, երկարաժամկետ գոյության հարցը:
Ժողովրդագետ ՌՈՒԲԵՆ ԵԳԱՆՅԱՆԸ թեպետ ձեռնպահ է մնում նման կտրուկ գնահատականներ տալուց, սակայն ահազանգում է, որ մեր երկրի դեմոգրաֆիկ վիճակը իսկապես խիստ վտանգված է:
-Դեմոգրաֆիկ պատկերի վրա նախեւառաջ ազդում է ծնելիության մակարդակը, որը մեզանում վերջին տարիներին նվազման միտում է ցուցաբերում: Դատելով երկրի սոցիալ-տնտեսական դժվարին իրավիճակից, ծնողների` քիչ երեխաներ ունենալու տրամադրվածությունից` մոտակա տարիներին Հայաստանում ծնելիությունը ոչ թե կավելանա կամ կպահպանվի նույն մակարդակում, այլ շատ ավելի կնվազի:
Հետեւանքն այն կլինի, որ ոչ հեռավոր ապագայում` թերեւս 10 տարվա ընթացքում, կարող ենք ունենալ երկրի բնակչության բացարձակ ապաբնակեցում: Այսինքն` մահացածների թիվը կգերազանցի ծնվածների թվին: Ծնվածները ներկայումս 12-13 հազարով դեռեւս գերազանցում են մահացածների թվին, բայց այդ տարբերությունն այնքան էլ մեծ չէ: Այնպես որ ծնվածների թվով պայմանավորված՝ բնակչության աճն այնքան էլ նկատելի չէ, որպեսզի կարողանանք խոսել դրական աճի մասին:
Կարդացեք նաև
Մյուս կողմից էլ՝ եթե ծնելիության թվի գերազանցությունը մահացածների թվի նկատմամբ բնակչության քիչ թե շատ աճ է ապահովում, ապա գոյություն ունեցող արտագաղթը բոլորովին այլ իրավիճակ է ստեղծում Հայաստանի ժողովրդագրության մեջ` այն աստիճանաբար նոսրանում է: Այսօր Հայաստանի բնակչության թվաքանակը միգրացիայի բացարձակ մնացորդի եւ դրական բնական հավելաճի տարբերությամբ տարեկան նվազում է մոտ 25-30 հազարով: Այդ մեծությունը կսկսի շարունակաբար աճել ինչպես արտագաղթողների թվի ավելացման, այնպես էլ ծնելիության նվազման հետեւանքով:
-Արտագաղթի մասին խոսելիս եւ վիճակագրական տվյալները ներկայացնելիս նկատի ունեք երկիրը մշտապես լքողների՞ն, թե՞ նաեւ ժամանակավոր` աշխատելու նպատակով արտերկիր մեկնողներին:
-Բացասական սալդոյի մասին խոսելիս` նկատի ունեմ միայն երկիրը մշտապես լքողներին եւ այլ երկրներում բնակություն հաստատողներին: Այսինքն` դրանք Հայաստանի այն քաղաքացիներն են, ովքեր դժվար թե երբեւէ վերադառնան հայրենիք եւ այլեւս այս երկրի քաղաքացիներ չեն:
Թեեւ աշխատանքային միգրացիա երեւույթը հաճախ վերածվում է հիմնական միգրացիայի: Եվ այս առումով դժվար է այդ երկուսը միմյանցից տարբերակել: Մենք դեռեւս չգիտենք` արտերկիր աշխատանքի մեկնած Հայաստանի քաղաքացիները, ովքեր այստեղ գիրացված են որպես ժամանակավոր արտագաղթողներ, երբեւէ կվերադառնա՞ն Հայաստան, թե՞ նրանց նույնպես պետք է համարենք հիմնական արտագաղթողներ:
Փորձը ցույց է տվել, որ տեւական աշխատանքային միգրացիայից հետո մարդիկ վերջնականապես տեղափոխվում են եւ մշտական բնակություն հաստատում այն երկրում, որտեղ իրենց աշխատանքն է, որտեղ իրենք կարողանում են ապրուստի միջոց վաստակել: Այդ միգրանտներից շատերը հետագայում տանում են նաեւ իրենց ընտանիքի անդամներին:
Թագուհի ԱՍԼԱՆՅԱՆ
Հարցազրույցն ամբողջությամբ՝ «Հայոց աշխարհ» թերթի այսօրվա համարում
